Morgunblaðið - 30.04.1981, Blaðsíða 38

3 8 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1981
Nótt í Salisbury
Heimurinn er minni en mætti
halda. Ég stóð á vinstri vegarbrún
og veifaði þumalfingri fram og til
baka að öllum aðvífandi bílum og
árangurinn lét ekki á sér standa.
Það var rúta full af hvítum
mönnum sem tók mig upp í. Og
þeir töluðu norsku, sænsku,
finnsku og dönsku. Hópur blaða-
manna, sem var á ferðalagi um
Zimbabwe í boði norsku þróunar-
aðstoðarinnar, NORAD.
Þetta var kátur hópur, tómu
bjórkassarnir báru vitni um það
og þeir sögðu mér glaðhlakkalegir
að þeir hefðu verið á íslandi fyrir
hálfum mánuði og hitt forseta
vorn, frú Vigdísi.
Það var skemmtilegt að hitta
fyrir „landa" sína og ég fékk
fréttir af veðrinu að heiman;
snjóstormur, sögðu þeir. Við röbb-
uðum um veður hér og þar alla
leið til Salisbury. En veðrið í
Zimbabwe er óþarft að ræða, það
er alltaf gott. Sólskin og heitt með
ferskum svala á kvöldin eða léttu
regni, að minnsta kosti um þetta
leyti árs.
Eftir þriggja tíma keyrslu
framhjá maísökrum, appelsínu-
ekrum, sojabeðum og fleiru æti-
legu, var komið inn til höfuðborg-
arinnar. Fyrir utan hótel Am-
bassador skildust leiðir, blaða-
mennirnir fóru á barinn, ég lallaði
niður í bæ.
Ég hafði það á tilfinningunni að
ég væri kominn til baka til
Evrópu, því borgin með sínum
himinskafandi bankabyggingum
líkist að öllu leyti venjulegri
nútímaborg, og þó. Salisbury er
eins og evrópsk borg fyrir tuttugu
árum, allt er frekar gamaldags og
settlegt. Yfir borginni hvílir
bankamannsleg ró og þýlyndis-
legur friður. Strætin eru bein og
hornrétt eins og tekin af teikni-
borði arkitektsins, allt er snyrti-
legt og varla bréfsnifsi að sjá á
götunum. Til þess sér her götusóp-
ara, sem eru margir, enda kostar
ekkert að hafa þá í vinnu.
Ég ráfaði í reiðileysi, bauð hvítu
mönnunum á stuttbuxunum og
hnéháu sokkunum good evening,
en þeim svörtu manheru. Fólkið
tók velflest undir kveðju mína,
þeir hvítu ögn tortryggnir og með
uppsnúna efrivör, þeir svörtu
glaðir og kátir og vildu taka í hönd
mína.
Ég rölti í gegnum miðbæinn
sem tók ekki langa stund, hann er
ekki það stór, og hélt niður í hverfi
svartra í átt til járnbrautarstöðv-
arinnar. Traffíkin var mikil kring-
um rútubílastöð sem ég gekk
framhjá, gamlir stórir vagnar
renndu að hver á fætur öðrum og
verkafólkið hrúgaðist og tróðst
inn í þá. Allir á leið heim í
úthverfin eða township, þar sem
þeir búa.
Það var tekið að skyggja og ég
var farinn að finna til svengdar og
fór inn á vertshús eitt. Þar var
hægt að kaupa Zimbabwe-bjór á
40 cent og sadsa á 35 cent. Sadsa
er maísgrautur og undirstöðufæða
innfæddra sem þeir borða í hvert
einasta mál. Stundum eiga þeir
kjötflís út á en yfirleitt metta þeir
sig á kássu þessari sem er eins á
bragðið og hveitilím.
Mér dvaldist inni á veitinga-
staðnum og vermdi stálstólinn
meðan ég fylgdist með dansi
fyllibyttu sem dansaði með stól í
munninum undir háværri diskó-
músíkinni, sem allt ætlaði að æra.
Uti í horni sátu tvær afdankaðar
gleðikonur og borðuðu sadsa með
dólgnum sínum gamla.
Blindfullur gamall negri tók
mig tali. Hann spurði mig hvaðan
ég kæmi og ég svaraði til að ég
væri frá íslandi.
Er það í Suður-Afríku?, spurði
hann.
Nei, fyrir norðan Zambíu.
Nú, svona langt í burtu, sagði
hann fullur meðaumkvunar. Það
er langt heim til þín.
Já, svaraði ég, og ég veit ekki
hvar ég á að sofa í nótt. Veistu um
ódýran stað þar sem ég get búið?
Já, þú getur gist heima í íbúð-
inni minni.
/ Það kæmi sér vel, sagði ég
vonglaður. Ég hafði heyrt um
eftir
Hafliða
Vilhelmsson
AÍbert Mugabe
gestrisni innfæddra en mér hafði
ekki dottið í hug að það yrði svona
auðvelt að fá inni.
Hann hét Joshua og við fylgd-
umst að heim til hans. Hann sagði
mér á leiðinni að hann ynni á
bensínstöð, byggi þar reyndar
líka. Von bráðar stóðum við undir
flöktandi grænu BP-skilti og hann
rjátlaði við portdyr.
Hann kvaðst ekki hafa lykil en
vinur hans myndi opna. Og það
gerði vinurinn. Joshua sýndi mér
íbúðina. Hún var um þrír fermetr-
ar og þeir bjuggu þarna tveir.
Sváfu í skítugum kojum og í stað
húsgagna voru gamlar smurolíu-
dollur og bílakerti ásamt hjól-
koppum.
Vinurinn var hálftortrygginn
gagnvart mér og við urðum sam-
mála um að það yrði erfitt að
leggja sig á olíublautt gólfið,
naumast pláss. Ég þakkaði Joshua
fyrir greiðasemina og kvaddi.
Aftur sat ég á vertshúsinu en
núna með Castle-bjór. Margir
urðu til að forvitnast um mig en
þó ekki löggan sem einatt átti
erindi inn til að sýna blýhólkinn
sinn og minna á lög og rétt.
Þetta voru ungir sætir menn,
með liðugan kropp, og allir voru
ólmir að leyfa mér að gista. En
heimilisföngin sem þeir gáfu mér,
voru ekki fýsileg. Ég gat valið
milli venjulegra hóruhúsa og húsa
sem höfðu unga drengi á boðstól-
um, ef vera skyldi að ég væri
þannig sinnaður.
Af einhverjum ástæðum tók ég
þann kostinn að kveðja, kannski
af meðfæddri hræðslu minni við
nýjungar. En heppnin er með
þeim óheppnu oft á tíðum. Fyrir
utan mætti ég tveimur einkenn-
isklæddum soldátum frá ZNA,
hermenn hins nýja þjóðhers sem á
að byggja upp landið en ekki
liggja í bröggum, eða svo er ætlun
Mugabes.
Þeir voru vinalegir og kurteisir,
alveg eins og hermenn fólksins
eiga að vera. Þeir voru á leið heim
til sín, og ég var velkominn að
gista hjá þeim.
Við hjálpum þér, þú hjálpar
okkur, sögðu þeir skilningsríkir.
Við erum allir eins, allir menn.
Ég var sammála heimspeki
þeirra og það var ákveðið að taka
„lift“ út í hverfið þeirra, township
svartra. A götuhorni var þumal-
fingri lyft og Volkswagen-rúg-
brauð stansaði og tók okkur upp í.
Farið kostaði 20 cent á mann.
Eftir allgóða keyrslu stigum við
út úr bílnum og gengum smáspöl.
Þetta var hverfi lítilla einbýlis-
húsa, ekki ósvipað smáíbúðar-
hverfinu en heldur fleiri hundar
sem geltu í kapp hver við annan.
Við komum að ágætu húsi. Það
leit vel út og ég hrósaði þeim fyrir
að eiga svona gott hús. En við
gengum ekki inn um framdyrnar
heldur læddumst bak við húsið.
Það kom i ljós að þeir leigðu þar
litla kompu.
Innanstokks var eitt rúm sem
þeir deildu, skápur með spegli,
kabyssa og lítill stóll. Eina ger-
semi áttu þeir, gámlan kassafón
og kringum hann var úrval af
oldies goldies, gegnumrispuðum.
Þeir sögðu að ég gæti legið á
gólfinu en fyrstu vildu þeir gera
mér góðgjörðir. Það kom í ljós að
þeir voru bræður, annar hét Eric,
hinn John, báðir með ættarnafnið
Msaka. John setti upp pott til að
sjóða sadsa og grænmeti, hinn dró
fram marijuhana og tróð í pípuna
mína.
Þetta voru myndarpiltar og
hreyknir af stöðu sinni. Báðir
höfðu þeir tekið þátt í frelsisbar-
áttunni, John hafði komist af í
Mosambik en Eric hafði hafst við í
búskunum og barist.
Ég drap nokkra og lá við að ég
yrði drepinn. Eric sagði mér sögu
sína meðan við soguðum að okkur
grasið og táruðumst af sterkjunni
frá kabyssunni.
Ég greip til byssunnar vegna
þess að annað var ekki hægt að
gera. Ég setti rauðan kross undir
eiðinn sem við unnum þegar við
gengum í ZANLU; ef ég dey
skiptir það engu máli, ef ég lifi er
það gott.
Eric hafði lifað æsispennandi
lífi í frumskóginum, fellt nokkra
böðla Smith-stjórnarinnar en síð-
an kom sá dagur að gæfan sneri
við honum bakinu. Hann var
handtekinn og færður til yfir-
heyrslu, pyntaður og píndur en að
eigin sögn gaf hann ekkert upp.
Ég var tilbúinn til að láta lífið
og þóttist ekkert vita hvort
ZANLU væri skæruliðaher, bíll
eða vín. Og þeir gáfust upp á mér,
tóku mig út í skóg til að drepa
mig.
Af einhverjum ástæðum drápu
þeir mig ekki heldur settu mig í
fangelsi á death row. Það átti að
drepa mig lagalega, ekki með einu
Hvers vegna þarf þriggja ára nám
til starfa á dagvistunarheimilum?
Greinargerð frá starfshópi innan Fóstrufélagsins
Hlutverk skólans
Hlutverk Fósturskóla Islands er
eins og fram kemur í reglugerð um
Fósturskóla íslands„ að mennta
fólk til uppeldisstarfa á hvers
konar uppeldisstofnunum fyrir
börn frá fæðingu til sjö ára
aldurs, s.s. vöggustofum, dagheim-
ilum, vistheimilum, forskóla-
bekkjum barnaskóla og leikvöll-
um.“
Að ofan sést að nám frá skólan-
um nýtist í þjónustu á hinum
ýmsu stofnunum og reynslan hef-
ur sýnt að nám frá Fósturskóla
íslands hefur komið víða að góð-
um notum í störfum þeirra fóstra
sem vinna að uppeldi og starfi
barna á ýmsum sviðum. Þrátt
fyrir þetta er aðalstarfsvettvang-
ur fóstra dagvistarheimili og mið-
ast námið í skólanum við það.
Inntökuskilyrði
Upphaflega var gagnfræðapróf
eða sambærileg menntun inntöku-
skilyrði í Fósturskóla íslands. En
með lögum frá 1973 voru inntöku-
kröfur auknar í samræmi við
þróunina í öðrum uppeldisgrein-
um og í samræmi við aukinn
skilning á hinu mikilvæga hlut-
verki fóstrunnar í nútímaþjóðfé-
lagi. I reglugerð um Fósturskóla
Islands er kveðið á um að lág-
marks undirbúningsmenntun sé
krafist af þeim sem óska eftir
inngöngu í skólann og er hún
stúdentspróf eða sambærileg
menntun, eða a.m.k. 2ja ára nám í
framhaldsskóla.
Könnun sem gerð. var árið 1979
á aldursdreifingu nemenda við
Fósturskóla Islands sýnir að nem-
endum fer fjölgandi sem eru 20
ára og eldri en það ár voru 65%
nemenda eldri en 20 ára en til
gamans má geta þess að árið 1971
var aðeins um 28% nemenda eldri
en 20 ára. Þannig að þróunin er
mjög greinileg.
I samræmi við auknar inntöku-
kröfur og aldurshækkun nemenda
í skólanum hefur hann tekið á sig
nokkuð breytta mynd. Nemendur
eru hæfari til að taka við auknum
námskröfum sem þýðir að betur
menntaðar fóstrur útskrifast frá
skólanum.
✓
Aðal kcnnslugreinar
og námsfyrirkomulag
Aðal kennslugreinar við skól-
ann eru núna: Uppeldisfræði, sál-
arfræði, félagsfræði, ýmsar
heilsufræðigreinar, list- og verk-
greinar, og móðurmálsgreinar.
Hin síðustu ár hefur hið svokall-
aða þema verið tekið upp við
skólann en í því felst að kennslu-
greinarnar eru ekki kenndar hver
fyrir sig og síðan tekin próf,
heldur eru þær samhæfðar eins og
kostur er og kennt er í fyrirlestra-
formi. Síðan eru unnin misstór
verkefni sem ýmist eru unnin af
hverjum nemanda fyrir sig eða
nokkrum saman. Þetta námsfyr-
irkomulag krefst þess að nemend-
ur vinni sjálfstæðar í námi sínu,
en til þess þurfa nemendur að
hafa öðlast þann þroska sem til
þarf til þess að þetta námsfyrir-
komulag nýtist sem best.
Hver er þróunin?
Ekki er hægt að sjá annað en að
margt af því sem fram fer innan
veggja Fósturskóla Islands sé
mjög hliðstætt því sem gerist t.d. í
Kennaraháskóla íslands og Há-
skóla íslands í uppeldisgreinum
þar, enda er þróunin slík í okkar
nútímaþjóðfélagi að þörfin fyrir
ábyrgar og vel menntaðar fóstrur
og fólk sem starfar að uppeldis-
málum er alltaf að aukast og er
það m.a. Fósturskóla Islands að
uppfylla þessar kröfur.
Varla verður þess langt að bíða
að þeir skólar sem mennta fólk til
svo líkra starfa sem raun ber vitni
verði settir á sama stig, enda er
margt sem bendir til þess eins og
á undan er getið. Þess mágeta að
nemendur Fósturskóla Islands,
eins og nemendur annarra skóla
sem eru að hluta til eða öllu leyti á
háskólastigi, eiga rétt á námslán-
um frá lánasjóði íslenskra náms-
manna.
Af hverju
dagvistarheimili?
Þjóðfélagið hefur og er sífellt að
taka breytingum. Fjölskyldan fer
ekki varhluta af þeim. Hún er ekki
lengur eining sem er sjálfri sér
nóg um allar lífsins nauðsynjar,
hún er ekki lengur byggð upp á
mörgum ættliðum — börnum,
foreldrum, öfum og ömmum,
frænkum og frændum o.s.frv. sem
búa allir undir sama þaki eins og
var hér áður fyrr og þar sem
uppeldi barna fór fram.
Upp úr aldamótum urðu örar
breytingar á öllum lifnaðarhátt-
um fólks. Nýjar framleiðsluein-
ingar mynduðust, fólk flykktist úr
dreifbýli í þéttbýli og ný mynd
kom á fjölskylduna. Nú er fjöl-
skyldan yfirleitt aðeins börn og
foreldrar, hún hefur minnkað og
einangrast og fjölskyldan sem var
svo stór hér áður fyrr hefur skipst
upp í einstaklinga sem sækja
atvinnu, menntun og félagsskap
hver á sinn stað. Uppeldi barn-
anna fer því fram á annan hátt en
áður, og hefur færst meira frá
heimilunum.
Þannig hafa sveitarfélög og
ríkið tekið við ýmsu því sem
fjölskyldan sá um áður. Þetta er
gert með því að búa til ýmsar