Morgunblaðið - 28.02.1982, Blaðsíða 17
65
MORGUNBLAÐIÐ'.'SÍÍNWUDAemi 28. FEBRÚAR 1982
------------=.-----«,----------------------
Olafur Jóhannesson utanríkis-
ráðherra lýsti því yfir í ágúst
1980, að yfirlýsing bandaríska
sendiherrans, sem ráðherrann
tók á móti, útilokaði algjörlega
staðsetningu kjarnorkuvopna á
Islandi.
Bulganin var forsætisráðherra
Sovétríkjanna 1958 og sendi þá
Hermanni Jónassyni, forsætisráð-
herra ísiands, bréf, þar sem fram
kom, að það setti „íslensku þjóð-
ina í hættu, sem engan veginn er
smávægileg", ef kjarnorkuvopn-
um yrði komið fyrir í bandarísku
herstöðinni. Talsmenn Alþýðu-
bandalagsins virðast á sömu skoð-
un og Bulganin, enn í dag.
sem nefndist: „Handbók sjóhers-
ins um kjarnorkuöryggismál.“
Sagði Center for Defense Inform-
ation, að þessir þættir bentu til
þess, að kjarnorkuvopn kynnu að
vera á Islandi eða þau kynnu að
verða flutt til íslands á hættu- eða
stríðstímum. Þegar forstjóri
stofnunarinnar var að því spurður
1980, hvaða sérgreindar heimildir
lægju að baki fuliyrðingunni í
Defense Monitor 1975, svaraði
hann því til, að stofnunin hefði
með 156 ríki í heiminum að gera
og hefði hún ekki tíma til að fara
ofan í mál, sem væri orðið fimm
ára gamalt.
Telja veerður, að tilvist tækja,
sem geta borið kjarnorkuvopn,
sanni hvorki né afsanni, að á ís-
landi séu slík vopn. „Handbók sjó-
hersins um kjarnorkuöryggismál“
er send öllum bandarískum fiota-
stöðvum, skipum og fleiri banda-
rískum aðilum, enda sending
hennar ekki bundin við staði þar
sem kjarnorkuvopn eru geymd.
Ekki hefur verið sýnt fram á, að
varúðarráðstafanir og öryggis-
gæsla umhverfis vopnageymslur á
Keflavíkurflugvelli séu með sama
hætti og tiðkast, þar sem kjarn-
orkuvopn eru geymd. í umræðun-
um sumarið 1980 kom fram það
álit hjá sérfræðingum við aðrar
stofnanir en Center for Defense
Information og SIPRI, að senni-
lega væri gert ráð fyrir flutningi
kjarnorkuvopna til Islands á
hættutímum.
★
Viðhorf stjórnmálaflokka til að-
ildar Islands að Atlantshafs-
bandalaginu og varnarsamstarfs-
ins við Bandaríkin sýnast ráða
miklu um afstöðu þeirra til þess,
hvort kjarnorkuvopn séu á íslandi
eða hvaða hlutverki Island gegni í
svonefndu kjarnorkuvopnakerfi
Bandaríkjanna á - Norður-Atl-
antshafi. Á Alþingi Islendinga
eiga fjórir stjórnmálaflokkar full-
trúa, þrír flokkanna, Alþýðuflokk-
ur, Framsóknarflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur styðja aðild Islands
að Atlantshafsbandalaginu og
varnarsamstarfið við Bandaríkin,
rúm 80% kjósenda styðja þessa
flokka. Fjórði flokkurinn er Al-
þýðubandalagið, sem á uppruna
sinn að rekja til Kommúnista-
flokks íslands, það er andvígt
þátttöku íslands í vestrænu varn-
arsamstarfi. Almennum orðum
in léti semja löggjöf um geymslu á
hvers konar kjarnorkuvopnum á
Islandi. Bannið átti einnig að ná
til siglinga með kjarnorkuvopn,
flutninga í lofti eða á annan hátt
um eða yfir íslenskt yfirráða-
svæði. Jafnframt átti að kveða á
um eftirlit af Islands hálfu með
því að lögin verði virt. Tillaga
þessi kom ekki til umræðu á þing-
inu og hlaut enga afgreiðslu, hún
hefur ekki verið endurflutt. Frá
því haustið 1980 hefur því ekki
verið slegið föstu eins og áður af
andstæðingum varnarliðsins, að á
Keflavíkurflugvelli séu kjarnorku-
vopn.
Síðan 1978 hefur Alþýðubanda-
lagið átt ráðherra í tveimur rikis-
stjórnum og hefur hvorug þeirra
haft það á stefnuskrá sinni að loka
stöðinni í Keflavík. Fyrir því má
færa rök, að af pólitískum ástæð-
um hafi Alþýðubandalagið talið
sér henta að beina athyglinni að
kjarnorkuvopnum og Keflavíkur-
flugvelli, á meðan það situr í ríkis-
stjórn og leggur þannig blessun
sína yfir óbreytta utanríkisstefnu.
Þegar talsmenn Alþýðubandalags-
ins ræða um kjarnorkuvopn og Is-
land, kemur fram svipað viðhorf
og hjá Bulganin 1958, að það setji
íslensku þjóðina í hættu, sem eng-
an veginn sé smávægileg, að í
landinu skuli vera herstöð, sem
kunni að hýsa kjarnorkuvopn og
gegni áreiðanlega mikilvægu hlut-
verki í kjarnorkuvopnakerfi
Bandaríkjanna.
Ýmislegt bendir til þess, að um-
ræður þingmanna um kjarnorku-
vopn á Alþingi Islendinga muni
fremur snúast um það í framtíð-
inni, með hvaða ráðum unnt sé að
friða 200 mílna lögsöguna um-
hverfis Island fyrir kjarnorku-
vopnum en hvort vopnin sé að
finna á Islandi. Meðal annars ligg-
ur nú frammi tillaga frá 9 þing-
mönnum Framsóknarflokksins,
flokks utanríkisráðherra, um það,
að Alþingi feli ríkisstjórninni að
bjóða til ráðstefnu um afvopnun á
Norður-Atlantshafi.
★
I þessu yfirliti hefur verið leit-
ast við að gera grein fyrir stöðu
íslands innan Atlantshafsbanda-
lagsins, afstöðu íslensku rikis-
stjórnarinnar til kjarnorkuvopna,
skoðunum Bandaríkjanna og Sov-
étríkjanna, stöðu Islands í umræð-
unum um kjarnorkuvopnalaust
svæði á Norðurlöndunum, viðhorf-
um rannsóknastofnana og við-
horfum stjórnmálaflokka á ís-
landi. Aðeins hefur verið drepið á
aðalatriði, sem ég tel, að leiði eft-
irfarandi í ljós:
1
íslensk stjórnvöld hafa úrslita-
vald um það, hvort kjarnorkuvopn
séu flutt til Islands. Virði Banda-
ríkjamenn ekki þetta vald, stofna
þeir öllu varnarsamstarfinu við ís-
land í hættu.
2
Það er stefna íslenskra stjórn-
valda, að ekki skuli vera kjarn-
orkuvopn á íslandi. Enginn aðili
fer fram á, að þessari stefnu sé
breytt.
3
Sovétmenn halda því ekki
fram, að á íslandi séu kjarnorku-
vopn.
4
Það er á valdi íslenskra stjórn-
valda að ákveða, hvort ísland
verði hluti að hugmyndinni um
kjarnorkuvopnalaus Norðurlönd.
5
Center for Defense Information
hefur ekki fært sönnur á þá full-
yrðingu sína frá 1975, að kjarn-
orkuvopn séu á íslandi.
6
Fullyrðingar um nauðsyn þess,
að ekki séu kjarnorkuvopn á ís-
lensku yfirráðasvæði virðast hafa
tekið við af kröfunni um brottför
bandaríska varnarliðsins hjá and-
stæðingum varna á Islandi.
7
Framhjá þeirri staðreynd verð-
ur ekki gengið, að ísland er á
hernaðarlega mikilvægu svæði,
sem er hluti af miðkerfinu milli
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna.
Það væri röskun á þessu kerfi, ef
íslenska ríkisstjórnin breytti um
stefnu í kjarnorkumálum. Það er
yfirlýst markmið allra stjórnmála-
flokka á Islandi að draga úr líkum
á átökum, þótt þeir vilji fara ólíkar
leiðir. Telja verður, að sú stefna,
sem íslendingar hafa fylgt til
þessa, hafi stuðlað að stöðugleika.
stjórnir Norðurlanda vildu ekki láta
hið sama yfir fslendinga ganga í
þessu máli og aðrar norrænar þjóðir
vegna varnarsamstarfs íslands og
Bandaríkjanna, kynnu íslendingar
að rifta því samstarfi til að útilokast
ekki frá frændþjóðum sínum eða
slíta samstarfi sínu við þær á fieiri
sviðum en þessu.
★
Ekki verður fjallað um kjarn-
orkuvopn og ísland án þess að
rekja þá atburði, sem hæst bar um
mitt ár 1980, en sú greinargerð
varpar nokkru ljósi á það, hvernig
rannsóknastofnanir á sviði utan-
ríkismála líta á ísland í þessu
samhengi.
I febrúar 1975 birtist í ritinu
Defense Monitor, sem gefið er út
af Center for Defense Information
í Washington, kort, þar sem lönd
eru auðkennd, ef í þeim er að
finna kjarnorkuvopn. Var ísland í
hópi hinna auðkenndu kjarnorku-
landa. Þessi sama fullyrðing var
siðan endurtekin fyrir tilstuðlan
sömu stofnunar í Bulletin of Peace
Proposals og Bulletin of the
Atomic Scientist á árinu 1975 og
hún var einnig færð inn í banda-
rísk þingtíðindi, Congressional
Records í Washington, þetta sama
ár. Á árunum 1975 og 1976 er því
haldið fram í ritum, sem koma út
á vegum SIPRI í Stokkhólmi og í
grein, sem þáverandi forstöðu-
maður stofnunarinnar ritaði, að á
Islandi séu kjarnorkuvppn. Vakið
var máls á þessu í íslenskum blöð-
um snemma árs 1975, án þess að
málið væri brotið til mergjar, en
segja má, að þessar yfirlýsingar
Center for Defense Information
hafi orðið helsta kveikjan að þeim
miklu umræðum um kjarnorku-
mál á íslandi sumarið 1980. Þá var
tekin til starfa Öryggismálanefnd,
sem í eiga sæti fulltrúar þing-
flokka, og á hennar vegum var
samin greinargerð um þetta mál.
Þar kemur fram, að SIPRI byggð
fullyrðingar sínar á staðhæfing-
um Center for Defense Informa-
tion. Hin bandaríska stofnun vís-
aði hins vegar til þess, að banda-
ríska liðið á Keflavíkurflugvelli
gegndi mikilvægu hlutverki í
kafbátavörnum, þar væru flugvél-
ar af gerðinni P-3C Orion, sem
gætu borið kjarnorkuvopn, auk
þess væru þar til loftverndar
orrustuþotur af gerðinni F-4
Phantom, sem gætu borið kjarn-
orkuvopn, þá starfaði landgöngu-
liðadeild flotans á flugvellinum
meðal annars eftir fyrirmælariti,
má segja, að það hafi verið mál-
svarar Alþýðubandalagsins, sem
hafa beinlínis fullyrt, að á Islandi
væru kjarnorkuvopn eða landið
væri að minnsta kosti „heilinn í
kjarnorkustríði", sem Bandaríkin
ætluðu að heyja.
Alþýðuflokkur og Framsóknar-
flokkur hafa stundum tekið hönd-
um saman við Alþýðubandalagið
um ýmsa þætti öryggismálanna.
Til dæmis sameinuðust flokkarnir
þrír um það 1956 að loka varnar-
stöðinni, en þau áform urðu aldrei
að veruleika. 1971 voru Framsókn-
arflokkur og Alþýðubandalag
sammála um að loka Keflavíkur-
stöðinni í áföngum, til fram-
kvæmda á þeim áformum kom
ekki. Vorið 1980 lögðu fimm þing-
menn úr flokkunum þremur, Al-
þýðuflokki, Alþýðubandalagi og
Framsóknarflokki, fram tillögu til
þingsályktunar um að ríkisstjórn-
Hermann Jónasson svaraði Bulg-
anin 1958 og sagði, að íslend-
ingar myndu ekki leyfa önnur
vopn í landi sínu en þau, sem
þeir teldu nauðsynleg til varnar.
SD3030
Björgun (WRMS); 0,005%
Tíðnisvörun frá 25 riðum og upp í 18 þús. rið
S/N hlutfall (með Dolby CA): 79.dB
Tækiö er útbúiö með nýjasta Dolby kerfinu sem kallast Dolby C og eyöir þaö
algerlega öllu suöi.
Tækiö er útbúiö meö léttrofum þannig að aðeins þarf aö styðja létt á takkana (soft
touch). Fínstillir fyrir tónhausa (fine Bias) en það gerir þér kleift aö stilla tónhaus-
ana, í samræmi við þá tónspólu, sem þú notar, en þaö stendur aftan á betri
tónspólu, á hvaöa stillingu á að stilla (t.d. Maxell).
Tækiö er hlaöið mörgum athyglisverðum nýjungum, sem of langt mál væri aö telja
upp svo sem „Peak Protection System“
Rúsínan í pylsuendanum:
Verö 6.302.-
Greidsluskilmálar.
Útborgun: frá 1.500 og rest á 2-6 mánuöum.
3ja ára ábyrgö.
VERSLIÐ I
SÉRVERSLUN
MEO
LITASJÓNVÖRP
OG HLJÓMTÆKt SKIPHOLTI 19 SIMI 29800
Frá ráðstefnunni í Kaupmannahöfn.