Morgunblaðið - 28.02.1982, Blaðsíða 46
94
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. FEBRÚAR 1982
Umsjón: Séra Karl Sigurbjömsson
Séra AuÖur Eir Vilhjálmsdóttir
AUDROTTINSDEGI
BIBLÍULESTUR
Vikuna 28. febrúar
— 6. mars 1982
Sunnudagur 28. febr. Matt. 4,1-11
Mánudagur 1. mars Matt. 16,21—28
Þriðjudagur 2. mars Matt. 17,1—13
Miðvikudagur 3. marsMatt. 17,14—27
Fimmtudagur 4. marsMatt. 18,1—14
Föstudagur 5. mars Matt. 18,15-22
Laugardagur 6. mars Jesaja 53,1-12
Heilagi faðir, helga oss i sannleikanum, þitt orö er líf,
andi og sannleikur. Amen.
Fasta
Fastan er kjarni kirkju-
ársins, sá kjarni, sem allt
annað snýst um í trú og til-
beiðslu kirkjunnar. Fyrsta
og lengi eina raunverulega
hátíð kirkjunnar, og mesta
hátíð kristinna manna um
aldir, er páskahátíðin.
Páskahátíðin, sem er ekki
bara upprifjun atburða lið-
innar sögu, heldur stöðug
áminning og endurtekin
reynsla, sem kirkjan upp-
lifir í tilbeiðslunni við
Guðs borð sérhvern fyrsta
dag vikunnar árið um
kring.
Fastan hefst eiginlega á
öskudegi, og telst 40 virkir
dagar til páska. Jesús
fastaði í 40 daga í eyði-
mörkinni eftir skírn sína í
ánni Jórdan, og í minningu
þess föstuðu kristnir menn
í 40 daga og íhuguðu sér-
staklega pínu hans og
dauða. En þar sem sunnu-
dagarnir eru haldnir í
minningu upprisunnar, eru
þeir hátíðar- og gleðidagar
og því ekki fastað á sunnu-
degi, Drottins degi.
I frumkirkjunni voru
trúnemarnir, þ.e. þeir, sem
vildu taka kristna trú,
skírðir á aðfaranótt páska-
dags, og söfnuðurinn allur
endurnýjaði skírnarheit
sitt. Þess vegna varð fastan
sérstakur undirbúnings-
tími, þar sem þeir, sem
vildu ganga Kristi á hönd,
lifðu sig inn í samfélagið
við hinn krossfesta Drottin
og frelsara, „til þess að ég
geti þekkt hann og kraft
upprisu hans og sammynd-
aður orðið dauða hans, ef
mér mætti auðnast að ná
til upprisunnar frá dauð-
um,“ eins og Páll postuli
segir. Föstutíminn varð því
undirbúningsnámskeið,
þjálfunartími. Áherslan
var tvíþætt, svo sem sjá má
í guðspjallatextum sunnu-
daga föstunnar, en það eru
umfram allt baráttutextar,
sem sýna hinn stríðandi
Krist, guðhetjuna, sem
leggur til atlögu við allt
það sem ógnar vilja Guðs á
jörðu. Hins vegar er svo
íhugunarefni hinna virku
dag — píslarsagan, er sýnir
hinn líðandi þjón, Krist,
harmkvælamanninn, sem
var kunnugur þjáningum,
en það voru „vorar þján-
ingar, sem hann bar...
hegningin, sem vér höfðum
til unnið, kom niður á hon-
um ...“ eins og Jesaja seg-
ir.
Minning píslanna skipar
því mikið rúm í kirkjuár-
inu og í öllu lífi kristinnar
trúar. Krossinn er þunga-
miðja kristinnar prédikun-
ar, og kristinnar trúar. Það
mikla rúm, sem píslarsag-
an skipar í helgihaldi og
listtúlkun kirkjunnar, á sér
hliðstæðu í sjálfum guð-
spjöllunum, þar sem síð-
ustu dægrum Krists á
jörðu er nákvæmlega lýst,
honum fylgt skref fyrir
skref, á meðan við fáum
aðeins myndir og ljósbrot
frá lífi hans og starfi að
öðru leyti. Vegna þess að
þarna er brennidepillinn.
Þarna umfram allt sérðu
„sanna Guðs ástar hjarta-
geð ...“ eins og Hallgrímur
syngur um í upphafssálmi
Passíusálma sinna.
Hvað er fasta?
Fasta er velþekkt fyrir-
bæri í allri trú, og skipaði
mikilvægan sess í Gamla
testamentinu. En þegar
hjá spámönnunum er að
finna magnaða og bein-
skeytta gagnrýni á föstu-
siði ísraelsmanna. „Sú
fasta er mér líkar, er að
leysa fjötra rangsleitninn-
ar, láta rakna bönd oksins,
gefa frjálsa hina hrjáðu og
sundurbrjóta sérhvert ok,
það er að þú miðlir hinum
hungruðu af brauði þínu,
hýsir bágstadda hælislausa
menn ...“ þrumaði Jesaja
(58,6). Prédikun Jesú bygg-
ir á hefð spámannanna að
þessu leyti, vissulega. Þó
leggur Jesús mikla áherslu
á rétta föstu, og telur hana
sjálfsagða í öllu trúarlífi:
„Þegar þér fastið, þá verið
ekki daprir í bragði, eins og
hræsnarar ...“ segir hann í
fjallræðunni. Hann fastaði
sjálfur og talar um bæn og
föstu sem virk hjálparmeð-
öl í baráttunni gegn hinu
illa. En hann lagði engar
ákveðnar reglur fyrir um
það.
Andstæðingar Jesú
veittu því athygli, að læri-
sveinar hans föstuðu ekki á
sama hátt og farísearnir
gjörðu. Jesús svaraði því
til, að brúðkaupsgestirnir
gætu ekki fastað meðan
brúðguminn væri á meðal
þeirra. En þeir dagar
myndu koma að brúðgum-
inn yrði frá þeim tekinn, og
þá myndu þeir fasta.
Kirkjur mótmælenda
hafa því engin sérstök
fyrirmæli um föstuhald,
svo sem tíðkast í róm-
versk-kaþólsku kirkjunni
og Austurkirkjunni, þar
sem löngum hafa tíðkast
mjög fastákveðnar og
ótvíræðar reglur um hvað
má og hvað ekki um föstu.
Enda hefur fastan horfið
sporlaust úr lífi og vitund
þorra fólks.
Hvað er fasta? Það er að
neita sér um eitthvað, sem
í sjálfu sér er bæði gott og
gagnlegt. Það er sjálfsaf-
neitun til þess að vera
frjáls til að þjóna Kristi.
Fasta er að neita sér um
eitthvað til að sýna sjálfum
sér og Drottni sínum, að
maður geti átt það en jafn-
framt vel verið án þess.
Fasta er þá þjálfun í því að
vera frjáls frá heiminum.
Það er margt í lífinu og
heiminum, sem við getum
glaðst yfir og þakkað fyrir,
margvísleg gæði, sem við
njótum frá degi til dags, en
ekkert má fá vald yfir
okkur. Oft er velsæld okkar
og nægtir raunveruleg
hindrun gegn því að við
getum látið gott af okkur
leiða fyrir aðra. Við erum
bundin og finnst við ekki
geta séð af neinu. Það get-
ur verið gagnlegt að fasta á
þann hátt, að maður neiti
sér um ákveðnar skemmt-
anir eða tilhald í mat og
leggi andvirðið til líknar-
mála eða kristniboðs. Að
gefa reglulega ákveðinn
hluta af launum sínum er
líka nokkurs konar fasta.
Aðalatriðið er að maður
geri það með gleði, og að
það sé einkamál milli þín
og Guðs.
Friður samviskunnar
1. sunnudagur í föstu Matt. 4. 1—11 ‘
Guðspjallið fjallar um það
þegar andinn leiddi Jesú út í
óbyggðina til þess að hans
yrði freistað af djöflinum.
Matteus hefur aðeins skrifað
hálfa setningu og þegar eru
miklir atburðir farnir að
gerast, Jesús, heilagur andi
og djöfullinn standa í þröng-
um hnapp. Það kann að
henda okkur þegar við lesum
þessa hálfu setningu að líta
afsakandi í kringum okkur
og reyna að setja þumalfing-
urinn yfir nafn djöfulsins.
Við höldum að við séum að
verja kirkjuna, það geri hana
nefnilega svo fráhrindandi
og forneskjulega að halda að
djöfullinn sé enn til. En
okkur er nauðsynlegt að
muna að Matteus er áreið-
anleg heimild. Enda finnum
við það oft í daglegu lífi.
Djöfullinn freistar okkar
líka. Hann æðir um eins og
öskrandi ljón og hann kemur
til okkar í ljósengilsmynd
eins og þeir Pétur og Páll
tala um í bréfunum. Þá verð-
um við vonlaus af skelfingu
og þegar hann kemur í ljós-
engilslíki er okkur ómögulegt
að greina hvort það er Guð
eða djöfullinn sem talar. Við
verðum tíðum að heyja hart
trúarstríð áður en við kom-
umst að sannleikanum og
finnum frið í hjarta okkar.
Þá verður okkur það erfið
gáta hvers vegna Guð lætur
slíka óvissu og hættu yfir
okkur dynja, hvers vegna tal-
ar hann ekki við okkur úr
skýjunum, skrifar okkur
svar á himininn ellegar læt-
ur Biblíuna opnast á þeim
stað, sem augu okkar hljóta
að rekast á hið rétta svar.
Svo virðist sem Guð hafi val-
ið okkur það til uppeldis áð
takast á við freistingar djöf-
ulsins, hversu sem við biðj-
umst oft undan því uppeldi.
Þá er okkur mikilvægt að
þekkja orð Guðs eins og Jes-
ús í baráttu sinni. Við meg-
um treysta því að Guð fylgist
með því, sem fram fer. Heil-
agur andi biður fyrir okkur í
baráttunni og ef við sigrum
koma englar Guðs og gleðja
okkur. Finnum við það ekki
oft? Ef við töpum huggar
Guð okkur samt, við eigum
fyrirheit um fyrirgefningu ef
við iðrumst eins og Pétur
gerði þegar hann leit í augu
Jesú eftir afneitunina í garði
æðsta prestsins. Notum nú
föstuna til að æfa okkur í
iðrun, auðmýkt og trúar-
styrk.