Morgunblaðið - 28.02.1982, Blaðsíða 32
80
MOR&iaœiiAfflffi,.8SJ}ra0ÐAGUR'í8. BEBRÚAR1982
Ráðgátan um eðli
sjálfevitundarinnar
er mjög heillandi
Tryggvi V. Líndal ræðir við dr. Þór Jakobsson vedurfræding
Dr. Þór Jakobsson við hnattlíkan
Úr víðföniirí
menntafjölskyldu
— Hvert var bernskuumhverfi
þitt? spyrjum við hann fyrst.
Ég fæddist í Winyard, Sask-
atchewan, Kanada, árið 1936. Fað-
ir minn, séra Jakob Jónsson, hafði
komið þangað tveim árum áður til
að gegna prestsstörfum. Móðir
mín, Þóra Einarsdóttir, og þrjú
elstu systkini mín komu til Kan-
ada ári síðar en faðir minn.
Ég var í Kanada til fjögurra ára
aldurs, en þá fluttu foreldrar mín-
ir aftur til íslands, með börn sín,
nú fimm talsins, árið 1940.
Ég nefni þessa utanför foreldra
minna ekki fyrir annað en það að
hún átti eftir að verða dæmigerð
fyrir utanlandsferðir okkar systk-
inanna síðar meir.
Við lukum öll Stúdentsprófi frá
Menntaskólanum í Reykjavík, en
tvístruðumst síðan víða um lönd í
lengri eða skemmri tíma. Elsta
systkinið, Guðrún, hefur verið er-
lendis æ síðan. Hún gerðist fyrst
hjúkrunarkona, en nam síðan
persnesk fræði um árabil við
Kaupmannahafnarskóla. Hún bjó
tvö ár í Iran. Nú er hún búsett í
Danmörku, og gift dönskum lækni
þar.
Svava, rithöfundur, hið næst-
elsta okkar, fór til háskólanáms í
Bandaríkjunum, en kom svo aftur
heim.
Jökull, rithöfundur, dvaldist oft
erlendis.
Fjórða elsta systkinið, sem er
ég, hefur verið erlendis í alls 23 ár
eftir stúdentsprófið, eða frá 19§6
til 1979.
I lið yngsta okkar, Jón Einar frv.
héraðsdómslögmaður, en nú heild-
saji, hefur einnig verið erlendis
um lengri eða skemmri tíma, og
ferðast víða.
Ég held að við höfum flest erft
fleira en útþrána frá því menning-
arheimili sem foreldrar okkar
sköpuðu, svo sem víðsýni í menn-
ingarmálum og tilhneigingu til
ritstarfa. Þó man ég aldrei eftir að
við værum beinlínis hvött til
mennta, þó við ælumst upp á
bókaheimili.
.N’ámsárin hcima
og heiman
Af mér sjálfum er það frá að
segja að ég fékk sjálfstæð áhuga-
mál, svo sem algengt er um
menntaskólanema, og má þar sér-
staklega nefna náttúrufræði.
Einnig fékk ég sérstakan áhuga á
tengslum hennar við dulsálar-
fræði, og hefur sá áhugi loðað við
mig síðan.
Einnig minnist ég frá þeim ár-
um áhuga míns á bók um Stóu-
speki Rómverja, sem heitir „Hug-
leiðingar", og er eftir Markús Áre-
líus Rómarkeisara. Ég hreifst af
því upphafna trúarviðhorfi sem
hann leit lífshlaupið og athafna-
lífið. Sjálfur var hann bæði heim-
spekingur og athafnamaður.
Síðan komu löng háskólaár við
veðurfræðinám og rannsóknir, í
Olsó og Bergen í Noregi í 12 ár
samtals, og svo í Montreal í Kan-
ada í fimm ár.
Að námi loknu stóð ég uppi með
doktorsgráðu, íslenska konu og tvö
börn, og fluttist nú til Toronto-
borgar árið 1973, og hóf þar störf í
rannsóknadeild Veðurstofu Kan-
ada.
I Kanada:
Félagsmál á fjöl-
skyldugrundvelli
Ég hafði reyndar löngum tekið
þátt í félagsmálum, allt frá stússi
í skólafélögum á menntaskólaár-
unum til virkni í Islendingafélög-
um á háskólaárunum, en nú fór ég
að gefa mig meira að almennu fé-
lagslífi í samfélaginu. Var það ef
til vill vegna þess að félagsmálin í
Kanada eru svo margþætt, að
menn verða að taka afstöðu á
ýmsum sviðum, sérstaklega þó í
sambandi við barnauppeldi.
Nýstárleg
kirkjumálefni
I Kanada er t.d. algert trúfrelsi,
og engin trúfræði er kennd í skól-
um, enda væri slíkt illmögulegt,
þar eða trúarbrögð innflytjenda-
hópa eru svo margvísleg. Kirkjur
eru ekki ríkisreknar, heldur með
samskotum safnaða. Foreldrar
verða því að velja söfnuð fyrir sig
og börnin sín, og taka meiri þátt í
safnaðarstarfinu en alménnt ger-
ist hérlendis.
Við völdum United Church, sem
er samsteypa mótmælendakirkja
þar, frá árinu 1925.
Sérþekking og reynsla karla og
kvenna kom að góðum notum í
safnaðarstarfinu. Ég minnist með
ánægju verkefnis sem ég stóð að:
Börnin voru látin skrá ævisögur
gamalmenna í söfnuðinum, til að
auka skilninginn milli kynslóð-
anna. Þetta tókst mjög vel, og
söfnuðurinn gaf síðan út bók með
viðtölunum.
Þetta hefði ég gaman af að láta
reyna hérlendis, nú á Ári aldr-
aðra. Þetta gæti ef til vill þjónað
einhverjum þjóðfræðilegum til-
gangi.
Annað sem kom út úr kirkju-
starfinu var að konan mín, Jó-
hanna Jóhannesdóttir tæknifræð-
ingur, fór að gefa sig að alþjóða-
hjálparstarfi safnaðarins, t.d. í
þágu fanga. Eftir að við fluttumst
til Islands hefur hún starfað mikið
í íslandsdeild Amnesty Internat-
ional, og er í stjórn hennar.
Fjöldaþátttaka
í íþróttum
Iþróttafélög nágrennisins gerðu
einnig meira tilkall til þátttöku
foreldranna en almennt gerist
Dr. Þór Jakobsson,
vedurfrædingur, er einn
af þeim Islendingum
sem hafa dvalist lang-
dvölum erlendis, og
kynnst þar nýjum hug-
myndum og lífsháttum,
sem þeir reyna síðan
eftir heimkomuna að út-
breiða meðal almenn-
ings, með skrifum og fé-
lagsmálaþátttöku.
Athyglisvert er því að
rekja lífsferil Þórs, til
dæmis um hvers konar
umhverfi slíkir breyt-
ingamenn koma úr, og
hvernig þeir koma
breytingunum í fram-
kvæmd.
hérlendis, og tekur fullorðið fólk
þar meiri þátt í íþróttum en hér.
Ég leiddist út í að þjálfa krakka
í knattspyrnu um skeið. Varð ég
upp úr þessu áhugamaður um al-
menningsíþróttir, eins og fjöldinn
allur í N-Ameríku, og tók t.d. þátt
í Maraþonhlaupinu í Michigan
1979, en slík almenningshlaup eru
árviss viðburður víða í N-Amer-
íku.
í framhaldi af þessum íþrótta-
málum gerðist það að ég varð
óbeinlínis upphafsmaður að
endurvakningu Álafosshlaupsins
sem árviss viðburðar. Skipti þó
mestu um hvað sú endurvakning
tókst vel, að tveir af forystu-
mönnum Frjálsíþróttasambands
Reykavíkur, Magnús Jakobsson og
Sigfús Jónsson, tóku vel í uppá-
stungu mína um almennings-
hlaup.
Önnur hugmynd að vestan varð
að veruleika: Hjólreiðadagurinn í
þágu fatlaða. Var ég hvatamaður
að því ásamt syni mínum Vésteini,
en mestu máli skiptu góðar við-
tökur og skipulagning Sigurðar
Magnússonar hjá Styrktarfélagi
lamaðra og fatlaðra, en þau sam-
tök stóðu fyrir því.
Jarðhneturækt
og jarðhiti
Enn eitt afsprengi Kanadadval-
arinnar er áhugi minn á jarð-
hneturækt á Islandi. Fyrir nokkr-
um árum hætti ég nefnilega að
borða dýr, og þetta varð til þess að
ég fór að íhuga möguleikann á
aukinni ylrækt á íslandi, sem gæti
stuðlað að meiri fjölbreytni fæðu-
tegunda hérlendis, með tíð og
tíma.
í því sambandi hef ég fengið
mjög góðar undirtektir hjá dr.
Einari Siggeirssyni, sem hefur
síðan gert tilraunir með ræktun
jarðhneta í Hveragerði, við Rann-
sóknarstofnunina Neðra-Ási.
Jarðhnetur eru feikna holiur
matur og jafnvel gott sælgæti, og
má nota þær á margan hátt.
Ég er sannfærður um að fram-
tíðin ber í skauti sér stóraukna
notkun jarðhita til ylræktar hér-
lendis.
íslensk dulspeki:
Brýn þörf á
gagnrýni
Áhugi minn á dulsálarfræði tók
einnig nýja stefnu á atvinnuárun-
um mínum í Kanada. Mér gafst þá
færi á að sækja ýmsa helstu fund-
ina um vísindalegar rannsóknir á
slíkum fyrirbærum. Hef ég því nú,
sem ristjóri Morguns, tímariti sál-
arrannsóknarfélagsins, áhuga á að
færa skilning á rannsóknum í nú-
tímalegra horf hérlendis. íslend-
ingar hafa vanrækt að fylgjast
með nýjungum á þessu sviði, þrátt
fyrir almennan áhuga hérlendis á
dulrænum fyrirbærum yfirleitt.
Hér er brýn þörf á að hvetja fólk
til meiri gagnrýni.
Nýjungar í
dulsálarfræði
— Hvejar eru hinar helstu nýju
aðferðir síðustu áratugar?
í fyrsta lagi er um að ræða
tölfræðilegar aðferðir. J.B. Rhine
var frumkvöðullinn að tölfræði-
legum aðferðum við könnun á
dulrænum fyrirbærum, og hafa
þær náð útbreiðslu víða um lönd
eftir 1940.
í öðru lagi er að geta tilkomu
lífeðlisfræðinnar á þessu sviði, á
síðustu 10—15 árum. Lífeðlisfræð-
in athugar þær breytingar sem
verða á ferlum líkamans er menn
reyna að beita ófreskigáfum, svo
sem fjarhrifum og fjarsýni.
Nýjasta þróunin er tilkoma eðl-
isfræðinnar. Innan þeirrar grein-
ar hafa ýmsir tamið sér óvenju-
lega ályktanadirfsku, í ljósi ým-
issa þversagnakenndra uppgötv-
ana í eðlisfræði; svo sem að ein
eind virðist geta farið tvær leiðir
samtímis án þess að skipta sér.
Einnig er möguleiki á að tíminn
geti stundum runnið aftur á bak.
í dulsálarfræði:
Engin sönnun ennþá
— Trúir þú að vísindalegum
sönnunum hafi tekist að sýna
fram á tilvist dulrænna fyrir-
bæra?
Það hefur ekki enn tekist að
sannfæra raunvísindin í heild, né
heldur hefur tekist að tengja þessi
fyrirbæri nógu rækilega við viður-
kennda þekkingu. Þetta er allt
mikil spurning enn þann dag í
dag, frá sjónarhóli vísindanna.
Styrkið og fegrið líkamann
Dömur og herrar
4ra vikna námskeiö hefst 3. mars.
Hinir vinsælu HERRATÍMAR í hádeginu.
Hressandi — mýkjandi — styrkjandi — ásamt megrandi æfingum.
Sértímar fyrir konur sem vilja léttast um 15 kg eða meira.
Sértímar fyrir eldri dömur og þær sem eru slæmar í baki eöa þjást af
vöövabólgum. Lejkfjmj fyrjr konur á öllum aldri.
Vigtun, mæling, sturtur, gufuböð, kaffi
Nýjung höfum hina vinsælu Solarium lampa.
Júdódeild Ármanns
Ármúla 32.
Innritun og upplýsingar alla
virka daga frá kl. 13—22
í síma 83295.
Þarf að mála bílinn, bátinn, hjólið eða ísskápinn,
stólinn ??????????????
Höfum gífurlegt litaúrval af spraylakki.
Smásala — Heildsala.