Morgunblaðið - 07.06.1983, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚNÍ 1983
lífi sínu, en sl. rúmt eitt ár hafði
hann oft áður átt í erfiðu návígi
við dauðann og farið með sigur af
hólmi, þó stundum hafi tæpt
sýnst, og því héldu venslafólk
hans og vinir í vonina um enn einn
varnarsigur. En enginn má sköp-
um renna. Og nú þegar þessu er
lokið verður manni fyrst fyllilega
ljóst af hve miklum hetjuskap og
æðruleysi Kristinn barðist gegn
þeim sjúkdómi, sem fyrst upp-
götvaðist með honum fyrir rösku
ári.
Kristinn vissi fullvel, að nú var
ekki um það að ræða að kljást við
meinlítið kvef eða aðra smákvilla.
Hann gerði sér fulla grein fyrir
þeirri alvöru sem yfir hann hafði
dunið. En hann lét þungan örlaga-
dóm ekki smækka sig í sniðum.
Hann bjó sig undir gjöfult lax-
veiðisumar og sigurvænlega golf-
vertíð í væntanlegum tómstund-
um komandi sumars, og hafði ný-
verið hafið byggingu nýrra húsa-
kynna fyrir starfsemi íyrirtækis
síns. Enginn skyldi sjá á honum
nokkur merki uggs eða uppgjafar.
Og það er ég viss um, að þegar sú
stund skyldi upp renna, þá hefði
Kristinn helst kosið að mæta
dauða sínum á flosmjúku „gríni"
golfvallarins eða við silfurskyggða
laxá, standandi í báða fætur.
Kristinn Bergþórsson fæddist
hinn 6. júlí 1922, og var því aðeins
tæplega 61 árs að aldri er hann
lést. Hann var sonur merkishjón-
anna Bergþórs Bergþórssonar,
sem bóndi var á Ölvaldsstöðum í
Borgarhreppi, og konu hans, Ás-
gerðar Skjaldberg Þorvarðardótt-
ur, bónda og sveitahöfðingja frá
Leikskálum í Haukadal. Móðir
hans lifir í hárri elli, en faðir hans
er látinn fyrir nokkrum árum.
Kristinn var næstelstur í hópi sjö
systkina, og eru nú þrír bræðr-
anna látnir úr þeim hópi.
Kristinn var þannig kominn af
merkum bændaættum um Dali og
Mýrar, og það er ég viss um, að
hann hefði ekki orðið eftirbátur
forfeðra sinna sem bænda- og hér-
aðshöfðingi, hefði hann ílenst í
sveitinni. Hann bar sterkt svip-
mót og einkenni beggja ættstofna.
Hann var stór maður vexti og
mikill að vallarsýn, sviphreinn og
bar sig ætíð höfðinglega. Hann
var léttur í viðmóti, skrafhreifinn
og kunni vel að segja frá. Hann
hafði einarðar skoðanir og lét þær
óhikað í ljós, hvort sem um var að
ræða þjóðmál eða hver önnur mál-
efni, sem á góma bar. Það þurfti
enginn að láta sér leiðast í návist
hans. Hann átti auðvelt með að
afla sér kunningja, enda kunn-
ingjahópur hans stór, en hann
gleymdi ekki þeirra vegna gömlum
vinum sínum, enda var hann
tryggur þeim, sem hann batt vin-
áttuþönd við.
Á æskuárum Kristins hafði
heimskreppan lamað allt efna-
hags- og atvinnulíf hér á landi.
Þeir miklu erfiðleikar sem þá var
við að glíma, hafa ugglaust ráðið
miklu um það, að ekki þýddi fyrir
sveitapiltinn að huga að lang-
skólanámi, sem þó hefði vafalaust
legið mjög vel fyrir honum.
En hann lét slíkt ekki há sér,
þegar til alvöru lífsins kom.
Áræði, einbeitni og óbilandi vilji
til þess að sigra í hverju sem hann
tók sér fyrir hendur, voru skap-
gerðareinkenni, sem mér sýndust
fylgja honum, hvort heldur var í
starfi eða leik. Þegar hann því
ungur að árum stofnaði eigin
heildverslun, þá var ekki um neitt
annað að ræða í hans huga, en að
sigrast á öllum erfiðleikum, sem á
veginum hlutu að verða, og fyrir-
tæki sitt rak hann með hinum
mesta myndarskap og fyrirhyggju
til hinstu stundar.
En það var ekki einvörðungu í
starfinu, sem áðurnefndir eigin-
leikar komu skýrt í ljós. Kristinn
átti sér margvísleg áhugamál, sem
hann sinnti í tómstundum sínum.
Og það var eins með þau, þar var
engin hálfvelgja á ferðinni. Hann
tók þau föstum tökum og af fullri
orku og einbejtni, sökkti sér niður
í þau, hvort sem það var í félags-
starfi eða leik. Og honum var
býsna margt til lista lagt. Á yngri
árum sínum var hann í hópi al-
bestu bridgespilara landsins,
margfaldur íslandsmeistari í
þeirri íþrótt, og keppti oft fyrir
Islands hönd á erlendum vett-
vangi og við mjög góðan orðstír. Á
síðari árum sótti hann marga ynd-
is- og heilsubótarstund á golfvelli
landsins og hann varð með elju
sinni og ástundun mjög sterkur
golfleikari. Þó hygg ég að yfir
sumartímann hafi laxveiðin átt
enn sterkari ítök í honum, en við
straumlygna veiðiá á sumarkyrr-
um degi kunni hann vel að una
sér. Keppnisskapið var eins og
ávallt ríkti f honum, einnig við
veiðarnar, en hann var jafn snort-
inn og aðrir sannir veiðimenn af
hinum margvíslegu tilbrigðum ís-
lenskrar náttúru við veiðiárnar
okkar. Samverustundir með
Kristni í slíkum ferðum eru mér
að minnsta kosti ógleymanlegar,
og þá hvað minnst aflans vegna.
Kristinn var vel lesinn, og þá
helst í íslenskum fróðleik, og átti
hann orðið mjög gott bókasafn. ís-
lenskar fornsögur voru honum til-
tækt lestrarefni, og þótt hann
væri af Mýramannakyni kominn í
ótal ættliði, þá greip hann alls
ekki oftast til Egilssögu. Njála var
hans bók. Hana las hann oft, og
honum var tiltæk mörg tilvitnun-
in úr henni. Þetta listaverk ís-
lenskra bókmennta kunni Krist-
inn vel að meta.
En hann bar gott skyn á fleiri
þætti lista en bókmenntir. Hann
hafði mjög mikið yndi af tónlist,
og sjálfur var hann mjög liðtækur
söngvari, og gerði sér allt far um,
eins og ávallt, að ná svo langt á
því sviði sem nokkur kostur var.
En auk þess að vera víða virkur
þátttakandi sjálfur, þá var Krist-
inn mikill áhugamaður um hvers
konar íþróttir og listir og studdi
mjög hvers kyns störf á þeim svið-
um.
Það er því víða skarð fyrir skildi
þegar Kristinn fellur nú langt um
aldur fram.
Eftirlifandi eiginkona Kristins
er Aðalbjörg Ásgeirsdóttir. Þeim
varð tveggja barna auðið, en þau
eru Ásgeir Bolli og Sybil Gréta.
Eru þau bæði uppkomin.
Við, frændfólk Kristins og
venslafólk í Keflavík, þökkum
honum nú þegar leiðir skiljast
fyrir bróðurþel og vinarhug og all-
ar ánægjustundirnar, sem við átt-
um með honum á liðnum árum.
Við vottum aldurhniginni móður
hans, eiginkonu, börnum og
barnabörnum, og öðrum nákomn-
um ættingjum hans, okkar inni-
legustu samúð, og biðjum þann
drottin sem öllu ræður og yfir
okkur vakir, að styðja þau og
styrkja í sorg þeirra.
Blessuð veri ætíð minningin um
góðan dreng og hjartaprúðan.
T.T.
Birting afmælis- og
minningargreina
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður.
Þess skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frum-
ort ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera
vélrituð og með góðu línubili.
Minning:
Hallfríður Finnboga
dóttir frá Horni
Fædd 11. júlí 1889.
Dáin 27. maí 1983.
„Nú er ég að deyja eins og þú
sérð,“ þetta sagði hún þegar ég
kom seinast til hennar. Eg leitaði
í huga mér að huggunar- eða
hughreystingarorðum — en sá að
það var dæmalaust fánýtt. Öll
sýndarmennska var henni líka svo
fjarri.
93 ára gömul kona hefur lokið
hérvist sinni. Hún vann hörðum
höndum alla tíð eins og flest 19.
aldar fólk, það var ekki mulið und-
ir hana. Eiginmaður hennar, Frí-
mann Haraldsson, féll frá þegar
börnin voru ung og seinna missti
hún einkason sinn, óskar, hugljúf-
an ágætismann.
Einhver hrjóstugasti og harð-
býlasti staður á íslandi eru
Hornstrandir, þar fæddist hún í
Bolungarvík á Ströndum. Foreldr-
ar hennar voru Finnbogi Jónsson
og Jóhanna Þorleifsdóttir.
Móðir Hallfríðar var margfróð
og minnug og einn aðalheimildar-
maður Þorvaldar Thoroddsens
þegar hann var á ferð um
Hornstrandir til þess að skrifa
Lýsingu íslands.
Öll byggð lagðist af á Horn-
ströndum 1951 og margir fluttust
til ísafjarðar. Alveg frá því ég
man eftir mér skipaði þetta
Strandafólk eins og það var nefnt
á ísafirði alveg sérstakan heið-
urssess í huga mér. Pabbi minn
safnaði þjóðsögum. Einhverjar
fyrstu minningar mínar eru að
kaldri lúku var smeygt í stóra,
hlýja hönd pabba og við löbbuðum
af stað og áður en varði vorum við
komin í hús, hann sestur með
pappír og skriffæri og ég á kistil.
Einhver þulurinn upplauk munni
og sagan var sögð á alveg sérstak-
an hátt sem verkaði einstaklega
heillandi á telpukornið á kistlin-
um. Þetta fólk sagði ekki frá með
uppskrúfuðum leikrænum hætti
— það stærði sig ekki af mannr-
aunum. Ég heyrði aldrei stór orð,
aldrei nefnt að lífsbaráttan hefði
verið erfið, aldrei kvartað, en oft
söknuð eftir Hornströndum. í
huga mínum skapaðist ímynd af
geysiháum fjöllum og björgum,
blómastóði og silungsám og
ógrynni af fugli í svimháum fugla-
björgum. Mikið langaði mig þang-
að. Það var svo ekki fyrr en löngu
seinna að ég komst og skildi þá
strax viðhorf og tilfinningar fólks-
ins. Ég var með tíu mánaða lang-
ömmubarn Hallfríðar í fanginu og
í fylgd með frændfólki hennar.
Þetta var allt eins og þau höfðu
sagt og allar sögurnar sem hún
lagði til í Vestfirzkar þjóð-
sögur rifjuðust upp fyrir mér.
Síðar átti ég þátt í því að eiga
hana að heimildarmanni um ým-
islegt varðandi 'vinnubrögð og
landshagi á vegum Þjóðminja-
safnsins. Þar var eins og áður ekki
komið að tómum kofanum jafn
fróð og minnug og hún var. Hún
talaði góða íslensku og sagði svo
skipulega frá að margur maðurinn
hefði eetað öfundað hana yfir þvf.
Það var mikið happ að sá fróðleik-
ur sem hún lét í té hafi ekki glat-
ast.
Hallfríður fluttist til fsafjarðar
1943 og vann þar í fiski fram á
elliár. Löngu eftir sjötugt vann
hún í frystihúsi því miklum verk-
manneskjum líkar illa að hafa
ekkert að starfa. Þessi aldraða
ekkja varð fyrir því að misvitur
yfirvöld lögðu á hana þunga
skatta — raunar u.þ.b. fjórum
sinnum meira en á nokkra at-
hafna- og umsvifamenn bæjarins.
Ég skrifaði smábréf með velvöld-
um orðum til hæstvirta yfirvalda
sem varð til þess að hún fékk leið-
réttingu — en þetta sýnir hvernig
oft er búið að þeim sem enga hafa
vörnina.
1896 var hræðilegt óþurrkasum-
ar á Ströndum. Þungbúin skýin
héngu yfir og ekki sást til sólar
dögum saman. Sumarið er stutt og
það varð að heyja handa skepnun-
um, annars var lífsjörgin í voða.
Þetta var fyrsta sumarið sem
Hallfriði var ætlað verk á túni.
Blaut, lúin og vanmegna varð litla
stúlkan að berjast með hrífuna
sína í níðþungum flekkjunum. Þá
bar svo við að sendiboði kom frá
prestinum á Stað í Grunnavík með
þau skilaboð að næsta sunnudag
yrði domsdagur. Vont árferði var
talið boða endalok heimsins á mið-
öldum. Hallfríður spurði móður
sína hvað þetta þýddi eiginlega.
Jóhanna hafi auðvitað Biblíuna á
reiðum höndum og sagði henni frá
Opinberun Jóhannesar þar sem
segir frá dómsdegi og nýjum
himni og nýrri jörð.
Mikið hlakkaði Hallfríður til
vistakiptanna — fá nýja jörð þar
sem allt var bjart og þurrt og sól-
arhiminn, eilíf birta, hlýja og feg-
urð — það var nú ekki til að kvíða
fyrir.
Ég vona að henni hafi orðið að
barnatrú sinni um nýja jörð þar
sem ekkjur með smábörn þurfa
ekki að strita, þar sem réttur lít-
ilmagnans er ekki fyrir borð bor-
inn, þar sem smábörn þurfa ekki
að vinna til þess að lífsvon fjöl-
skyldunnar sé ekki í hættu.
Um leið og ég votta Rósu og
Elínu, dætrum hennar og öllum
skyldmennum einlæga samúð
kveð ég konu sem lét ekkert
smækka sig, konu sem skilaði
miklum menningararfi með lífi
sínu og starfi og skilur eftir
óbrotgjarnan mimisvarða um
sanna konu.
Erna Arngrímsdóttir.
Fædd 11. júlí 1889
Dáin 27. maí 1983
Kveðja frá dótturdóttur.
Þann 27. maí lézt í Sjúkrahúsi
ísafjarðar amma mín, Hallfríður
Finnbogadottir.
í dag verður útför hennar gerð
frá Fossvogskapellu, en hún lögð
til hinztu hvíldar við hlið sonar
síns í kirkjugarðinum í Hafnar-
firði.
Hún var fædd í Bolungarvík á
Ströndum þann 11. júlí 1889, dótt-
ir hjónanna Jóhönnu Þorleifsdótt-
ur og Finnboga Jónssonar. Var
Hallfríður þriðja í röðunni af átta
systkinum. Nú eru aðeins tvö
þeirra á lífi: Þorleifur búsettur í
Reykjavík og Guðrún á Dalvík, en
látnir eru bræðurnir Grímur, Jón-
as, Reimar, Jónatan og Guðmund-
ur. Hún ólst upp í foreldrahúsum í
Bolungarvík og einnig dvaldi hún í
barnæsku hjá frændfólki sínu í
Furufirði. Um tvítugsaldurinn bjó
hún um tíma á ísafirði og nam þar
saumaskap. Var hún síðar í
kaupavinnu, en um þrítugt giftist
hún Frímanni Haraldssyni Stígs-
sonar og settust þau að á föður-
leifð hans, Horni í Hornvík. Hófu
þau þar búskap og stundaði Frí-
mann smíðar, en hann var smiður
góður eins og hann átti kyn til. Að
Horni fæddust börnin þrjú: Elín,
húsmóðir í Reykjavík. Guðmundur
Óskar, dáinn fyrir allmörgum ár-
um og Rósa íþróttakennari. Hjá
þeim ólst einnig upp frá tíu ára
aldri Jóhann Vigfússon vélstjóri,
dáinn fyrir tæpum tveimur árum.
Fjölskyldan fluttist árið 1935 til
Látravíkur, er Frímann tók við
stafi vitavarðar. Hann lézt þar á
miðjum aldri og sneri Hallfríður
þá aftur til Hornvíkur ásamt
tveimur yngri börnum sínum. Hún
bjó þar stutt og fór síðan alfarin
til ísafjarðar. Þar bjó hún óslitið í
40 ár til dánardægurs.
Ævin er löng og Hallfríður lifði
miklar þjóðfélagsbreytingar.
Hornstrandirnar lögðust í eyði, en
þar sleit hún barnsskónum og
stofnaði síðar heimili. Eftir sat
minning um eldri tíma, sem varð-
veittist vel þar eð minnið var gott
og konan fróð. Við tóku nýjir tím-
ar á ísafirði, en þar undi hún hag
sínum vel, enda félagslynd og naut
sín vel á mannamótum. Hún var
hagmælt og átti til að kasta fram
stökum eða vísum við hin ýmsu
tækifæri.
En er á ævina leið og þó reyndar
ekki fyrr en hin allra síðustu ár
tók Elli kerling að herða ólina
heldur betur og lá Hallfríður
þunga legu á Sjúkrahúsi Isafjarð-
ar, þar sem líkamlegir kraftar
voru að þrotum komnir, en hugur-
inn hélzt að mestu óskertur. Á
starfsfólk sjúkrahússins beztu
þakkir skildar fyrir frábæra um-
önnun.
Ég fel í forsjá þína
Guð faðir, sálu mína
því nú er komin nótt
um Ijósið lát mig dreyma
og Ijúfa engla geyma
öll börnin þín, svo blundi rótt
(Matth. Joch.,>
K.B.
Sœmundur Einar Þór-
arinsson — Minning
Fæddur 11. janúar 1971
Dáinn 21. maí 1983
Hann er farinn frá okkur, litli
frændi okkar, aðeins 12 ára gam-
all. Þeessi hrausti og glaðlyndi
drengur sem hafi hugann opinn
fyrir öllu því sem var að gerast í
kringum um hann.
Hann Sæmi hafði áhuga á öllu
sem var tæknilegs eðlis og reyndi
að afla sér sem mestrar þekkingar
á því sviði og hann átti auðvelt
með að læra og var fluggáfaður,
enda drengur sem margir bundu
vonir sínar við.
Ég man eftir honum sem litlum
hnokka með ljósa lokka og rauðar
kinnar, sífellt á ferð og flugi, og
gegnum öll sín ár alltaf svo glaður
og hræddist aldrei neitt.
Það er óskiljanlegt að svona
ungur og hraustur drengur skuli
kveðja okkur svona snögglega, en
þeir sem guðirnir elska deyja ung-
ir. Þó að við sem eftir lifum syrgj-
um hann sárt, mun vissan um að
Guð geymir hann milda þann
söknuð brátt.
Við vottum Sollu, Helga og
Brynju, ættingjum og vinum, inni-
lega samúð okkar. Ingunn og Solla.