Morgunblaðið - 25.07.1984, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. JÚLl 1984
33
Carl Lewís hefur glæsilegan vöxt. Hann er einn hæst launaöi frjálsíþróttamaöur heimsins
um þessar mundir. Hann ætlar eér fern gullverölaun í LA.
rigna, svo aö það varö aö fresta
keppni til næsta fimmtudags. Viö
sátum á meöan heima viö undar-
legar aðstæöur. þvi aö 'oreldrar
minir voru ábyrgir þjálfarar tveggja
stríöandi aöila; þaö var ekki eldaö-
ur neinn matur heima hjá okkur þá
dagana.
Sp. Hva<5 gerírðu i fristundum —
eða áttu kannski engar?
Carl Lewis: Þær eru nú ekki ýkja
margar, en ég er meö í utvarps- og
sjónvarpstilraunaútsendingum
stúdenta viö Houston-háskóla, svo
aö mikiö af frístundum mínum fer í
félagslífiö innan háskólans, auk
þeirra íþróttaæfinga, sem ég
nefndi áöan. Svo er ég í smávegis
íhlaupavinnu hér og þar — ég
auglýsi til dæmis fyrir japanska
fyrirtækiö Xerox og fyrir
BMW-bílaverksmiöjurnar, og það
fer heilmikill tími í þetta allt saman.
Svo fæst ég lika viö ýmislegt ann-
aö — held ávðrp á fundum, er í
blaöaviötölum eins og þessu — þá
hef ég tekiö þátt í starfi félaga-
samtaka tii hjálpar fólki sem þjáist
af vöövarýrnun ... ég geri svo.
ótalmargt.
Sp. Flyturðu ávörp hjá mörgum
mismunandi félagasamtökum?
Carl Lewis: Já, ég hef talaö á
fundum alls konar félagasamtaka
og vió hádegisveröarfundi, ég tek
líka þátt í starfi kristílegra félaga.
Sp. Hver er munurinn á sprett-
hlaupara og langhlaupara?
Carl Lewis: Munurinn er auövitað
fólginn í þoli — spretthlauparar
hafa einfaldlega ekki mikiö þol til
aö bera. Þarna er nánast um mis-
mun á gerö vöðvaþráðanna aö
ræða, sem ymist eru kallaöir
„snerpu-hnykkir" eða þá „seiglu-
hnykkir". Þeir fyrrnefndu eru
vöðvaþræðirnir, sem einkenna
spretthlaupara, þar sem saman fer
styrkleiki og hraöi: knattspyrnu-
menn, frjálsiþróttamenn,
körfuboltamenn og handboltam-
enn hafa þannig samsetta vöova.
Hin gerö vöövaþráöanna er al-
gengust hjá langhlaupurum, flest-
um sundmönnum og í öðrum þeim
íþróttagreinum, þar sem krafist er
mikils þols og seiglu á lengri vega-
lengdum. Þetta er eiginlega aðal-
munurinn. Svo þurfa menn líka aö
hafa mismunandi skapgeröareig-
inleika til að bera, eftir því hvort
þeir leggja stund á spretthlaup eöa
hlaupa lengri vegalengdir. Lang-
hlauparar leggja mjög hart aö sér í
einu tilliti — þeír strita meira af því
aö þeir æfa sig meö því aö hlaupa
langar vegalengdir og stunda jafn-
framt æfingar í stökki og kasti á
vellinum. Spretthlauparar eru í
stuttum hraöaæfingum, sem líka
reynir ansi mikið á menn. Ég held
sem sagt aö meginmunurinn á
þessum tveimur hópum íþrótta-
manna sé mismunandi gerö vöð-
vaþráöanna í líkömum þeirra.
Sp. Hefur huglæg afstaða þín
áhrif á baráttuviljann?
Carl Lewis: Já, það held ég. Fyrst
og fremst má nefna, að ég hef
mjög sterka kristílega sannfær-
ingu, og ég álít aö sú afstaða sé
mér til mikillar hjálpar. Þaö eru
einungis þrjú ár síðan ég endur-
fæddist til kristínnar trúar, og þau
umskipti hafa gefiö mér hugarró.
Nú veit ég, aö alltaf þegar ég legg
mig fram viö þaö sem ég er aö
gera, þá hef ég gert allt sem í mínu
valdí stendur. Drottínn hefur veitt
mér mikla hæfileika á sviöi frjáls-
íþrótta og líka á öðrum sviöum, og
þar er alltaf framfara aö vænta,
sama á hvaða aldursskeiði maöur
er.
Sp. Carol, systir þín, er framúr-
skarandi iþróttakona. Er hún lang-
stökkvarí? Hefur hún nokkurn tima
teklð þátt i 100 metra grínda-
hlaupi?
Carl Lewis: Carol hefur aðallega
veriö að reyna svolítið fyrir sér í
grindahlaupi bara til þess aö prófa
eitthvað nýtt. Hún hefur ekki tekiö
þátt í neinu meiriháttar grinda-
hlaupi, en hún hefur auövitaö
keppt í langstökki kvenna. Hún
hefur oröið methafi innan Banda-
rikjanna i langstökki kvenna, og
hún varö þriöja í heimsmeistara-
keppninni síöast, svo hún er auð-
vitaö prýöileg íþróttakona. Þegar
henni finnst hún ekki hafa neitt
annaö betra vio tímann aö gera,
fer hún aö æfa grindahlaup. Hún
keppir stundum í grindahlaupi á
íþróttamótum innan háskólans, en
hún er annars ekkert allt of hrifin
af grindunum. Hún vill bara hafa
eitthvaö fyrir stafni í æfingaskyni,
og grindahlaupiö er íþróttagrein
sem er mjög skyld langstökki
Sp. Hvernig bregstu viö því tauga-
álagi, sem fylgir því aö vera allra
fremstur i röð keppenda?
Carl Lewis: Ég býst viö aö maöur
veröi aö hafa nægilegt sjálfstraust
til aö bera. Ég fer í keppni viö hina,
og þar sem ég geri mér Ijósa grein
fyrir aö ég er aö keppa í vissum
gæöaflokki og í vissri íþróttagrein,
áset ég mér aö vera fremstur allra
meöal bestu keppendanna. Úr því
að ég hef veriö fyrstur í greininni,
dreg ég hvergi af mér til aö halda
þvi sæti áfram.
Sp. Til að ná jafngóðum árangrí
og áður eða ætlarðu þér jafnvel
alltafað betrumbæta afrek þin?
Carl Lewis: Já. Fyrir tveimur árum
var ég bestur í heimi í mínum
greinum, en ef ég hefði haldiö
áfram aö hlaupa á sama tíma núna
í ár, þá myndi ég sennilega vera
aðeins þriöji eöa fjóröi besti í 100
metrunum, og ef ég heföi ekki
bætt mig i langstökkinu, væri ég
núna í öðru sæti. Það eru allmarg-
ir, sem eru aö veröa eins fljótir og
ég, svo aö ég þarf alltaf aö bæta
mig örlítiö og veröa aöeins fljótari
en hinir. Þetta veröur eins konar
vítahringur. Sá sem nær tindinum i
einhverri grein verður stöðugt að
gæta þess aö bæta afrek sin, og
þegar merm eru komnir á þaö stig
aö þeir ná oröiö ekki frekari
árangri og aldurinn tekur aö fær-
ast yfir, þá draga þeir sig einfald-
lega í hlé, og einhver annar tekur
sæti þeirra sem leiöandi íþrótta-
maður í greininni. Þetta gengur
alltaf svona fyrir sig.
Sp. Menn verða sam sagt að hafa
auga á hverjum fingrí og vera alls
staðar á verði við að gæta hags-
muna sinna þar að auki. Reglur
Frjálsiþróttasambands Bandarikj-
anna hafa ekki leyft iþrótta-
mönnum innan sinna vébanda að
taka við neinni þókun; en er það
ekki orðið löglegt nuna. að iþrótta-
menn taki við greiðslum fyrir þáttt-
öku i mótum, ef þetta fé er lagt
beint Inn á relkning, sem er í vörslu
iþróttasambandsins ?
Carl Lewis: Það er rétt. Reglur
Frjálsíþróttasambands Bandaríkj-
anna banna íþróttamanni í áhuga-
mannafélagi stranglega aö vinna
sér inn peninga meö íþróttaiökun
sinni. f mínu tilviki hefur hins vegar
veriö um namsstyrk aö ræða og ég
hef á þann hátt fengið heilmikiö fé
í hendurnar, en alltaf óbeint. Ég
bjó til dæmis alltaf i heimavist alla
mína skólagöngu. Þaö var greitt
fyrir fæði. husnæði og kennslu-
gjöld voru borguö fyrir mig, auk
þess sem ég fékk svo 20 dollara á
mánuöi í vasapeninga. Þetta er sá
fjárstyrkur, sem algengastur er til
handa íþróttamanni á fullum
námsstyrk. Ef ég ætlaöi mér hins
vegar aö fá mér vinnu hluta úr degi
— aðalkeppnistiminn er á vorin
hjá mér, og ég vildi taka aö mér
eitthvaö hlutastarf í september,
október, nóvember og desember,
þegar minna er um aö vera á
íþróttasviöinu — þá leyfa reglur
Frjálsíþróttasambandsins þaö
ekki. Röksemdafærslan er sú, aö
háskólinn sjái manni fyrir tekjum,
og því sé manni ekki leyft aö afla
sér fjár á eigin spýtur. Fulltrúaráö
íþróttafélaganna er í reynd æðsta
yfirstjórn frjálsíþróttamóta, og þaö
hefur leyft áhugamönnum aö fara
út í auglýsingar og eiginlega flest
af því, sem atvinnumenn gera til aö
afla sór fjár — það er jafnvel leyfi-
legt aö taka viö verölaunafé á viss-
um frjálsíþróttamótum nú oröiö.
En þessir peningar veröa aö renna
inn á lokaöan reikning.
Sp. íþróttaráöið hefur þá meira
með hlaupagreinarnar að gera?
Carl Lewis: Já, þaö er að segja
hlaupagreinarnar hjá áhuga-
mannafélögum. Frjálsíþróttasam-
Merki Ólympíuleikanna
örninn Sam
bandiö leyfir manni ekki aö vínna
sér inn neina peninga, nema aö fá
greidd námsgjöld, fæöi og hús-
næði, auk þessara 20 dollara mán-
aöarlega í vasapeninga, og þaö
verður aö vera greitt á vegum há-
skólans, sem maður er viö nám í.
Þaö er út af þessu fyrirkomulagi,
aö allt er að lenda i hnút innan
íþróttafélaga háskólanna. Núna
eru íþróttamenn viö háskólana
farnir aö segja: „Hvernig eigum viö
aö geta lifað sómasamlega í fjögur
ár á námsstyrknum einum saman."
Fram til þessa hefur þetta atriði
ekki valdiö frjálsíþróttamönnum í
háskólaiiöunum neinum áhyggjum,
af því að þaö var ekki hægt aö
vinna sér neitt inn meö frjálsum
íþróttum. En aö undanförnu hefur
þessum íþróttagreinum verið gef-
inn miklu meiri og sívaxandi gaum-
ur, og þaö hafa opnast möguleikar
fyrir frjálsíþróttamenn að vinna sér
inn heiimikla peninga, og viö þaö
horfir allt til vandræöa. íþróttam-
enn eru því farnir aö segja sig úr
háskólaliöunum í sivaxandi mæli
og ganga í áhugamannafélög og
keppa með þeim. Þegar þeir svo
hafa náö þvi aö vera á heimsmæli-
kvaröa í sinni grein, er ekki óalg-
engt, aö þeir hætti aö keppa í
frjálsum íþróttum
og fari yfir í körfuboltann. Þaö er
ekki nokkur vafi á því, að Frjáls-
íþróttasamband Bandaríkjanna
veröur bráölega tilneytt aö breyta
reglum sínum í frjálslegra horf, því
aö öörum kosti missa íþróttafélög-
in allt of marga af sínum hæfustu
íþróttamönnum.
Sp. Mig langaði til að spyrja þig
um alit þitt á notkun örvandi lyfja
fyrir keppni og þær deilur, sem
staðið hafa um það mál að undan-
förnu.
Carl Lewis: Ég held aö afstaöa
mín i þessum efnum hafi mótast
strax á unglingsárunum, þegar ég
varö fyrst var við, aö iþróttamenn
notuðu örvandi lyf — þaö er aö
segja aö ég heyröi þá fyrst talaö
um slík lyf. Um þaö leyti sem ég
var aö Ijuka menntaskóla barst
mér til eyrna, aö mótsstjórnir væru
oft farnir aö láta framkvæma
læknisathuganir á íþróttamönnum
fyrir keppni til aö komast aö raun
um, hvort þeir heföu tekiö slík örv-
andi lyf, og þá fyrst fór ég aö spyrj-
ast fyrir um, hvaö eiginlega væri
þarna á feröinni. Þjálfarinn út-
skýröi þá þetta allt saman fyrir
mér. í mínum íþróttagreinum geta
örvandi lyf annars ekki komiö aö
ýkja miklu gagni. Þaö getur vel
verið, aö lyfin geri mann í bili
sterkari eða svolítiö fljótari, en hafi
íþróttamaöur híns vegar hlotiö
rétta þjálfun og hafi æft stíft, þá
slær hann örugglega út hvern
þann keppinaut, sem gengur fyrir
lyfjum en hefur annars ekkí notið
réttrar þjálfunar. Ef manni hættir til
aö gera mistök í keppni, þá má vel
vera. aö örvandi lyf getí hjalpað
svolítiö upp á sakirnar og gert
mann styrkari, en mönnum verða
samt sem áöur á mistök. Ég hef
annars ekki sérlega mikla trú á
örvandi lyf jum, af því aö ég held aö
þaö sé ekki svo óskaplega mikil
stoö í þeim. En eins og ég hef sagt
áöur, ef einhver íþróttamaöur
ákveöur aö taka örvandi lyf eöa
einhver önnur lyf fyrir keppni, þá
finnst mér aö þaö sé hans aö svara
fyrir þaö. Mér finnst þaö ekki vera
rétt, né heppilegt en ...
Sp. Þú setur þig sem sagt ekki í
dómarasætið í þessum efnum?
Carl Lewis: Það er hárrétt. Hver
og einn getur gert þaö sem hann
vill i þessu. Þaö er ekki mitt aö
dæma.