Morgunblaðið - 25.07.1984, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 25. JÚLl 1984
Minning:
Guðmundur Arin-
björn Jónsson
Feadur 12. nóvember 1918
Díinn 13. júlí 1984
Enn eitt æviskeið samtíðar-
manns er á enda runnið, enn einn
íslendingur allur, enn einn sveit-
ungi horfinn sjónum. Enn hrærir
margt hugann. Guðmundur frá
Hyrningsstöðum í Reykhólasveit
er látinn. Hann dó á sjúkrahúsi
eftir uppskurð, en átti að baki ára-
langa vanheilsu.
Hann ólst upp á Hyrningsstöð-
um hjá móður sinni, Jónínu G. Ar-
inbjörnsdóttur, og stjúpa, Árna
Hierónýmussyni, er þar bjuggu.
Kröpp munu kjörin hafa verið á
stundum og hann ekki alltaf í sátt
við umhverfið, ódæll og uppá-
tektasamur. En alltaf dáði hann
stjúpa sinn.
Ungfullorðinn fór hann að
heiman og var fjarverandi í ein
12—13 ár. Fór m.a. til Austur-
lands og mun hafa verið mest við
sjóvinnu. Stuttu eftir stríðslok,
líklega 1947, kom hann heim aftur
og stóð fyrir búi með móður sinni
og systkinum. Árið 1952 kom til
þáttaskila. Þá fékk hann ráðskonu
frá Reykjavík, Sigríði að nafni.
Innan skamms fékk hún hann með
sér til Reykjavíkur. Þar með lauk
fastri búsetu hans hér í sveit, þó
oft dveldi hann vestra lengur og
skemur, því sveitin dró hann til
sín eins og svo marga sem eiga þar
uppruna sinn.
Samband þeirra Sigríðar slitn-
aði áður langt um leið. Valt svo á
ýmsu. Nokkur misseri bjó hann
með konu að nafni Oktavía. Hún
varð að góðu kunn heima í sveit-
inni, en þeirra samband tók einnig
enda. Verður að segja eins og er,
að Guðmundur var ekki stöðugur í
rásinni á fjármálasviðinu og því
mun hafa farið sem fór.
Eftir þessi og fleiri umbrot varð
gæfan honum loks hliðholl svo um
munaði. Fyrir 19 árum fékk hann
til fylgilags ágætis konu sem stóð
við hlið hans ekki síður í stríðu en
blíðu uns yfir lauk, Jórunni Helga-
dóttur frá Gvendarstöðum í Kinn í
Suður-Þingeyjarsýslu. Er ekki of-
mælt, að gamlir sveitungar hans
og ættingjar hafi lært að meta
hana og virða þeim mun meir sem
þeir kynntust henni lengur og bet-
ur. Jafnframt eignaðist hann
stjúpdóttur, Halldóru Gunnars-
dóttur. Það jók honum lífsfyllingu
og átti vel við hans bestu manns-
parta.
Borgaraleg staða Guðmundar
var með ólíkindum. Saga hans
vandsögð frá hvaða hlið sem á er
horft. Hann bar svo margt við um
dagana, bæði á sjó og landi, að á
fárra færi mun að telja upp, hvað
þá gera full skil.
Honum var fjármennska f blóð
borin, svo nálgaðist náðargáfu eða
list. Laginn heyskaparmaður á
gamla vísu og vel verki farinn við
fjölmargt. Hann vann mikið við
sjó óg léku þau verk f höndum
hans. Svo var honum gefin veiði-
náttúra í ríkum mæli. Samt sem
áður var honum hvorki gefið að
reka búskap eða útgerð sér í hag.
Það einkenndi Guðmund hve
ódeigur hann var að hefjast handa
á nýju og nýju sviði. Fékkst t.d.
við fisksölu bæði fyrir sjálfan sig
og aðra og við ýmsa umferðarsölu.
Og kaupmaður var hann inn á
milli á einu „horninu" eftir annað.
Þó framantalin atriði gerðu
Guðmund sérstakan um margt og
margt, var það þó innri gerð per-
sónunnar sem skar sig úr fyrst
fyrir alvöru. Þar má nefna til hin
ýmsu óútreiknanlegu listgrip og
líka ýmsa þverbresti í skapgerð-
inni, sem stundum komu eins og
skollinn úr sauðarleggnum. Hvort
tveggja gerði manninn einstæðan
og ógleymanlegan. Hann var tal-
andi skáld, hraðkvæður, nánast
jafnvígur á hástemmda lofgjörð
og lævíslegt, kerskið skop. Kvæða-
maður f betra lagi og sögumaður
sem bjó yfir tærri frásagnarlist,
auðvitað oftar en ekki þeirri sem
sór sig f skáldskaparættina, svo
ekki sé meira sagt. Kom ævinlega
á óvart.
í Reykhólasveit kvað hann allt
upp í sjötugar drápur hér fyrr á
árum. Bændarímu orti hann 1949
við góðan orðstír. Hann lét prenta
Kosningadropa 1953 (minnir mig),
eftir Naglbít Kúbeins. Löngu
seinna gaf hann út ljóðabók,
Barmahlíð, alvarlegan kveðskap.
Á efri árum, þegar þrekið dvín-
aði og kyrrðist um og ný viðhorf
komu til, tók hann til við að mála
myndir. Listhneigð hans og gáfur
voru síst við eina fjöl felld fremur
en annað í eðli mannsins. Þar er
til að nefna að hann fór að þroska
með sér dulargáfur, spá fyrir fólki
og gefa því færi á að leita eftir
andlegum styrk.
Þá bar hann við að skrifa f blöð
í seinni tíð, um hin og þessi al-
menn mál í Dagblaðið, vissi ég til,
og tækifærisgreinar um gamla
vini og sveitunga. Og ekki sat
hann sig úr færi að láta heyra f
sér í síma í útvarpinu þegar sá
gállinn var á honum. Alltaf var
honum að detta eitthvað í hug.
Faðir Guðmundar var Jón Lár-
us Hansson Natanssonar Ketils-
sonar. Barst Jón vestur að Breiða-
firði uppflosnaður kaupmaður
kominn á miðjan aldur. Var hann
því að háifu Húnvetningur að upp-
runa. Mun hafa sótt margt til föð-
ur sins, þó villugjarnt sé um völ-
undarhús erfðanna. Rfmgáfuna,
aðra listhneigð til munns og
handa gat hann hafa sótt til móð-
ur sinnar, ekki síður og til hennar
mun hann hafa sótt sívökult næmi
fyrir öllu skopi og þá rfku gáfu að
henda allt slikt á lofti. Jón Hans-
son var fjármaður af einstakri
innlifun svo frægt varð. Hann var
barngóður svo til var tekið. Áræð-
inn hæfileikamaður og kunnur
fyrir að stofna verslun á
Hvammstanga. En Jóni mun hafa
hætt til að lenda i árekstrum og
málaferlum. Lfkra tilhneiginga
varð vart í Guðmundi. Hann var
einstaklega barngóður og tók
svari lftilmagnans. Hann hafði
áberandi áráttu til að tala um og
standa i málaferlum. Batt bagga
sína oft öðrum hnútum en sam-
ferðamönnunum var tamast.
Máltækið segir að margt sé lfkt
með skyldum. Það sannast aðeins
að litlu leyti á Guðmundi og systk-
inum hans, fyrir víst ekki á yngri
hálfsystkinahópunum, sem eru
mikið spektarfólk. Ekki einu sinni
á þeim albræðrunum, Þorvarði og
honum. Tvo hálfsystkinahópa átti
hann að föðurnum. Fjögur fyrri
konu börn Jóns Hanssonar voru:
Ögn, Gunnar, Hannes kaupmaður
í Reykjavik og Pétur læknir á Ak-
ureyri. Seinni konu börnin, börn
Guðrúnar Árnadóttur frá Hlíð
voru öll yngri en Guðmundur,
nema Hansína húsmóðir í Hafnar-
firði. Þau eru auk hennar: Jón
Finns sjómaður f Hafnarfirði,
Guðný húsmóðir þar, ólöf, Sigríð-
ur og Guðbjörg allar látnar, Árni
bflstjóri og sjómaður í Hafnarfirði
og Erlingur kennari í Keflavík.
Þriðji hópur hálfsystkina hans
eru Hyrningsstaðasystkinin, börn
Jónínu og Árna Hierónýmussonar:
Guðrún ljósmóðir húsfreyja á
Patreksfirði, Baldvin kennari í
Kópavogi, Jóhannes bóndi á
Moldnúpi og Margrét fyrrum hús-
freyja á Hvítanesi í Ögurhreppi.
Eftir að Guðmundur skáld, eða
skáldi, en svo var hann líka kall-
aður, kom aftur f sveit sína marg-
vís og víðförull, sló hann oft á nýja
og óvænta strengi, náði hvellum
tónum og lífgaði upp. Kunnu sum-
ir allvel að meta en aðrir síður og
margir þoldu illa hvössu skeytin
frá honum. Þegar hann fór burt og
suður dofnaði yfir í sveitinni líkt
og bylur dytti af húsi. Árgalinn sá
heyrðist ekki lengur. Og hans er
ekki einu sinni von f snöggvar ferð
framar. Hvorki kyrrð né þögn
verður rofin.
Ég og mitt fólk þökkum margt
gott á fyrri tíð, mörg notadrjúg
handtök, marga ánægjulega sam-
verustund. Fundum fækkaði
seinni árin og aldrei komst ég á
loftið á Hverfisgötu 35, heimili
hans seinustu 11 árin. Jórunni
sendi ég samúðarkveðju við þessi
leiðarlok, Halldóru stjúpdóttur-
inni og litla „afa„-barninu, sem
kom nógu snemma til að geta glatt
barngóða sál áður en hún kvaddi
fyrir fullt og allt.
Þannig á það að vera, að gleði-
tfðindin vegi sorgartfðindin upp.
Játvarður Jökull Júlíusson
Ágúst Ingi Diego
— Minningarorð
Fæddur 28. ágúst 1958
Dáinn 9. júlí 1984
Mig langar til að skrifa nokkrar
línur til minningar um elskulegan
frænda minn, Ágúst Inga Diego,
sem lést á sjúkrahúsi í Svíþjóð ní-
unda þessa mánaðar eftir nokk-
urra vikna strfð við ólæknandi
sjúkdóm. Það er mikill harmur að
svona yndislegur og vel gefinn
maður skuli þurfa að deyja svona
ungur frá konu og tveimur litlum
börnum. Megi góður guð styrkja
ekkjuna ungu, sem stóð sig eins og
hetja við sjúkrabeð hans og var
hjá honum á spítalanum dag og
nótt þar til yfir lauk, og bróður
hans, Ella, sem býr í Svíþjóð, sem
sótti hann til íslands af þvf að
hann trúði á að þar væri betri
hjálp að fá, og sem heimsótti hann
daglega á sjúkrahúsið. Hann og
hans góða kona, Harriet, höfðu
börnin þeirra allan tímann ásamt
Hrafnhildi, tengdamóður Ágústs,
sem kom alla leið frá Ameríku tií
að hugsa um þau, og svo Selma,
móðir hans, sem var þar sfðustu
tvær vikurnar. Ég mun ávallt
minnast þess hvað hann var alltaf
hugulsamur við mömmu sína, ég
vissi að hann var að gefa henni
hluti sem hana vantaði, þó svo að
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í minn-
ingargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Þess
skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frumort
ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningarorðasíð-
um Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera vélrituð
og með góðu línubili.
hann hafi átt sína eigin fjölskyldu
og hafi verið að kaupa ibúð og að
byggja sitt eigið fyrirtæki.
Eg sendi foreldrum hans, Selmu
og Una, og þeim öllum mínar inni-
legustu samúðarkveðjur.
Móðursystir