Morgunblaðið - 05.12.1984, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLADID, MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 1984
StóAbesturinn er stolt hvers hrossabónda og hér heldur Claas ungan hest og ungur sonur,
Jupp, fær að sitja hann. Folinn er undan Fjölni frí Sigmundarstöóum, en hann kom til
Hollands í móóurkviði. Hryssan, sem hann er undan, er frá Skarði í Lundarreykjadal og er
bún hornfirskrar Kttar. Ljósm./ Valdimar Kristinsson.
Lagt var á keppnishestinn, Skuggabaldur, sem er frá Varmalæk í Skagafirði og undan Blakk
614 frá Kolkuósi.
„íslendingar ættu sjálfir að
vera meira með fingurna
í sölunni á meginlandinu“
— rætt við Claas Dutilh sem stundað hefur ræktun og sölu íslenskra hesta í Holiandi í tvo áratugi
Hestar
Valdimar Kristinsson
Sá Hollendinga sem hefur vafa-
laust hvað mesta reynslu í meðferð
og reiðmennsku á íslenskum hest-
um er vafalaust Claas Dutilh sem
býr skammt frá borginni Apeldo-
orn. Hefur hann átt íslenska hesta
í rúm 20 ár og stundar raektun og
sölu. Er hann með um sjötíu hross,
fimm hryssur sem hann notar til
ræktunar og einn þriggja vetra
stóðhest. Er blaðamaður var á ferð
í Hollandi í september heimsótti
hann Claas og fjölskyldu og spurði
hann um ýmislegt varðandi ís-
lenska hestinn í Hollandi.
Tilviljun að hrossin
voru íslensk
Upphafið að hrossaeign Claas
var það að fjölskylda hans
keypti lítinn bæ sem nota átti
fyrir sumarhús. Nokkurt land
fylgdi og óx á því mikið gras sem
erfitt reyndist að halda í skefj-
um. Endirinn varð sá að keyptir
voru hestar til að bita grasið og
fyrir tilviljun voru þetta íslensk-
ir hestar. Byrjað var á því að
kaupa einn veturgamlan fola,
síðan var keyptur stóðhestur og
þar næst vann fjölskyldan þriðja
hestinn í happdrætti. Eftir fimm
ár voru hrossin orðin fimm að
tölu og öll fædd í Hollandi.
Fyrsta innflutta hrossið kaupir
Claas 1969 og var það rauðskjótt
hryssa og jafnframt fyrsta ís-
lenska hrossið sem hann fer með
í keppni sem á þessum árum var
heldur óburðug þar ytra. Á þess-
ari hryssu vann Claas fyrstu
töltkeppnina sem haldin var í
Hollandi og má segja að upp úr
þessu hafi menn farið að meta
kosti íslenska hestinn að verð-
leikum. En gefum Claas orðið.
„Fram að þessu voru íslenskir
hestar aðeins taldir nothæfir
sem krakka- eða fjölskylduhest-
ar og ganghæfileikarnir voru til
að byrja með einskis metnir.
Eftir að ég hafði unnið tölt-
keppnina á skjóttu hryssunni
sem heitir Freyja fóru menn að
hugsa meira um töltið en skeiðið
var að sjálfsögðu ekki inni í
myndinni en það kom seinna.
Þessi fyrsta keppni var að sjálf-
sögðu ekki merkileg og reyndist
ekki erfitt að sigra því gæði
hrossanna voru mjög lítil sem
þarna voru. Næstu árin fór þetta
batnandi og menn lærðu smátt
og smátt að nýta sér það sem
íslenski hesturinn hafði upp á að
bjóða. Fyrsta alþjóðlega mótið
sem ég tók þátt í var í Hoisbúttel
1971 og keppti ég á skjóttu
hryssunni Freyju. Þar var meðal
keppenda Reynir Aðalsteinsson
og var hann með Fagra-Blakk
sem seinna varð frægur á Evr-
ópumótum. Eftir að hafa tekið
þátt í keppnum nokkur ár hætti
ég og fór í þess stað að skipu-
leggja og undirbúa mót í Hol-
landi, mér fannst mótin hjá
okkur á það lágu plani að eitt-
hvað þyrfti að gera í málinu.
Einnig beitti ég mér fyrir því að
samræma keppnisreglur okkar
við það sem gerðist í öðrum
FEIF-Iöndum.“
„Notaöu bara
næsta stóöhest“
— Eins og áður segir stundar
Claas ræktun og sölu íslenskra
hrossa og var hann beðinn að
gera stuttlega grein fyrir því.
„Þegar ég byrjaði á ræktun-
inni vissi ég í raun ekkert hvað
ég var að fara út í og ekki heldur
hvernig ætti að standa að þessu
svo ég hringdi í ræktunarráðun-
autinn og bað hann um góð ráð.
Hann benti mér á að nota bara
þann stóðhest sem styst væri í,
stutt og laggott.
Við reyndum marga stóðhesta
með vægast sagt misjöfnum
árangri, ég held satt að segja að
ég hafi notað alla stóðhesta sem
komu frá tslandi á þessum tíma,
Sleipni frá Hvanneyri, Háfeta
frá Laska frá Hæli. Sleipnir var
sagður sonur Nökkva 260 frá
Hólmi en ég efaðist alltaf um
það því hann var svo ólíkur hon-
um. Enginn spáði í það hvort
gangur væri í stóðhestunum eða
ekki og þeir voru allir dæmdir á
þremur gangtegundum. Menn
voru hæstánægðir ef þeir fengu
hestana til að brokka.
Stefnan hjá mér hefur verið sú
að rækta þægileg hross töltgeng
og tel ég að það hafi tekist nokk-
uð vel, þetta eru kannski ekki
mikilvirk hross en þau eru yfir-
leitt eðlistöltgeng og fara yfir-
leitt vel með mann. Ég hef haft
það að leiðarljósi að stóðhest-
arnir sem ég hef notað hafi tölt
en það var oft erfitt að finna
slíka stóðhesta framan af. Ég
rækta ekki ákveðna línu enda tel
ég að það sé ekki mögulegt hér í
Hollandi því úrval stóðhesta er
lítið og frekar lélegt. Ég reyni að
rækta góða einstaklinga sem
koma fljótt með gang og ekki
tekur langan tíma að temja, sem
sagt góð reiðhross."
AuÖvelt að sjá hvort
hross eru fædd á
íslandi eða Hollandi
Eins og kunnugt er hafa verið
allskiptar skoðanir meðal ís-
lendinga hvort flytja eigi út
kynbótahross frá Islandi. Var
Claas spurður hver hans skoðun
væri á því máli.
„Mín skoðun er dálítið tví-
skipt, ef ég væri íslendingur
væri ég sjálfsagt þeirrar skoðun-
ar að ekki ætti að flytja út kyn-
bótahross svo ég get vel skilið
þetta sjónarmið hjá íslending-
um.
Þegar góð kynbótahross koma
til Evrópu vekur það alltaf hjá
mér ánægju því við viljum líka
rækta. Nú þegar eru mörg kyn-
bótahross í Evrópu og ég er
hræddur um að erfitt reyndist
að ætla að stoppa ræktun ís-
lenska hestsins núna. Ég er
hræddur um að ef sett yrði út-
flutningsbann verði ræktuð ný
lína af íslenska hestinum í Evr-
ópu og ég segi fyrir mig að ég vil
ekki missa þá eiginleika sem ís-
lenski hesturinn býr yfir og til
þess að halda þeim verðum við
að fá blóð frá íslandi. f Þýska-
landi er ræktun sem ég kalla
Grenslandsræktunina en það er
að mínu áliti ný lína af íslenska
hestinum. Mér finnst eins og
hestarnir þaðan séu ekki íslensk-
ir þótt ekki hafi verið notað í
ræktunina annað en íslensk
hross. Þessi hross þarna eru að
tapa eiginleikum íslenska
hrossastofnsins, þau eru öðru-
vísi. Með þessu er ég ekki endi-
lega að segja að þarna séu rækt-
uð léleg hross, það hafa komið
góð hross þaðan og má þar nefna
Magnús sem vakti mikla athygli
á síðasta ári bæði á Equtana-
sýningunni og eins á Évrópu-
mótinu. Það sem ég á við er að
hrossin frá fslandi líta betur út,
þau hafa meiri persónu og þau
hafa einhvernveginn meira líf í
sér og það er yfirleitt auðvelt að
sjá hvort hross eru fædd á fs-
landi eða t.d. hér í Hollandi."
— Telur þú að útflutningur á
geldingum frá fslandi myndi
aukast ef hætt yrði að flytja út
kynbótahross frá fslandi?
„Ég held þetta sé mikilvæg
spurning fyrir íslenska ræktun-
armenn því þeir vilja sjálfsagt
vita hvort útflutningur kynbóta-
hrossa minnki sölumöguleika
þeirra á geldingum. Ég veit ekki
hvort útflutningur á geldingum
myndi minnka við það. Það er
alltaf hætta á að fólk missi sjón-
ar á hinum ósvikna íslenska
hesti og ég held það sé líka
hætta á að útflutningur á geld-
ingum myndi minnka ef útflutn-
ingsbann yrði sett á kynbóta-
hross. Ég held að fslendingar
séu ... láttu mig vita ef þetta er
ekki rétt,“ skýtur Claas hér inn í
og heldur áfram „ég held þeir
séu hræddir við að ef þeir haldi
áfram að flytja út kynbótahross
muni sá dagur koma að rækt-
endur á meginlandinu segðu að
þeir þyrftu ekki meir á hrossum
frá fslandi að halda hvorki geld-
ingum eða kynbótahrossum.
Ég held að sölumennskan hafi
sín lögmál og þar segir að menn
selji alltaf betur þegar þeir eru
með öðrum sölumönnum í sömu
götunni. Það sem ég á við er að
íslenskir ræktendur eða hrossa-
kaupmenn ættu að vera meira
með fingurna í sölunni hér á
meginlandinu en gert hefur ver-
ið og ætti það að gilda einnig
með kynbótahrossin".
Mikil eftirspurn eftir
íslenskum hestum
— Er markaður fyrir fleiri
hross frá fslandi hér í Hollandi?
„Á þessari stundu er eftir-
spurnin eftir íslenskum hestum
meiri en framboðið. Það olli
okkur nokkrum vandamálum á
síðasta ári að ekki voru flutt inn
hross frá fslandi því okkur vant-
aði hross til að selja. Við höfum
ekki flutt inn hross frá fslandi
sl. fjögur ár og það vill svo til að
í jafnmörg ár hefur Hans B.
Boudri sem hefur með ræktun-
armálin að gera ekki skrifað staf
um sumarexem en hafði áður
verið mjög ötull við það meðan
við fluttum inn hross. Og ég er
viss um það að ef við byrjum
aftur að flytja inn hross verður
strax byrjað að skrifa um sum-
arexem á nýjan leik í blaðið sem
félagið okkar gefur út. Eitt
vandamálið í þessu er að við eig-
um í stöðugu stríði í félags-
skapnum hér í Hollandi sem ég
ætla ekki að fara frekar út í hér.
En það er heldur ekki hægt að
horfa framhjá því að sumarex-
em er stærsta vandamálið í sam-
bandi við innflutning á hrossum
frá íslandi."
Sumarexem ennþá
stærsta vandamálið
— Heyrst hefur að til sé í
Þýskalandi lyf sem læknar
sumarexem eða í það minnsta
heldur því niðri, hefur þú ein-
hverja reynslu af því?
„Við notum lyf frá Feldmann í
Aegidienberg sem getur haldið
þessu niðri og erum við mjög
ánægð með virkni þess. Ef ná á
góðum árangri með því verður
að bera það daglega á og það má
helst aldrei gleymast. En þrátt
fyrir þetta lyf er þetta ennþá
vandamál og það virðist fara
stöðugt versnandi ekki bara með
innflutt hross heldur einnig með
hross fædd á meginlandinu bæði
íslensk og önnur kyn.“
Eftir að hafa spjallað við Cla-
as góða stund var. farið út og
litið á ungan stóðhest sem hann
á. Sá er undan Fjölni frá Sig-
mundarstöðum fæddur í Hol-
landi en kom sem fyl í hryssu frá
íslandi. Einnig lagði Claas á
keppnishest sinn sem er undan
Blakk frá Kolkuósi er frá
Varmalæk.
Landþrengsli eru mikil í Hol-
landi og var Claas spurður hvar
hann hefði öll hrossin sjötíu og
kom í Ijós að hann hefur tvo
hektara þar og fimm hektara
hér og svo framvegis. Einnig
hefur hann aðgang að stóru
landi í eigu hollenska ríkisins og
eru þar hross af öllum kynjum.
Hætt er við að norðlenskum
stóðbændum litist illa á aðstöð-
una sem ræktendur í Hollandi
hafa því í flestum tilfellum eru
hrossin alin upp á sárafáum
hekturum af eggsléttu landi og
miðað við kenningu norðlend-
inganna er ekki von á miklum
afrekshrossum við slíkar að-
stæður. En það verður víst tím-
inn einn sem sker úr um þetta.