Morgunblaðið - 05.12.1984, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. DESEMBER 1984
47
Starfsemi Alcan og dótturfyrirtækjanna er dreifð um 33 lönd í sex heimsálfum, eins og þetta kort ber meó sér. Innrömmuðu svæóin á heimskortinu vísa til kortanna fimm hægra megin við
heimskortið.
Alcan-samsteypan ein sú stærsta f áliðnaði:
70 framleiðslufyrirtæki í 33 löndum
er veita um 70 þúsund manns atvinnu
Kanadíska álfyrirtækiö Alcan, sem er eitt stærsta fyrirtæki sinnar tegundar og aðili að
álverksmiðjum og skyldum iðnaði í nær öllum heimshornum, hefur verið í fréttum hér á
landi vegna hugsanlegrar aðildar þess að álveri viö Eyjafjörð.
Fyrsta álver Alcan í smíðura. Það var reist árið 1900 og hófst þar
framleiösla haustið 1901.
Eins og svo mörg önnur stór-
fyrirtæki vorra daga byrjaði Al-
can í smáum stíl rétt fyrir síð-
ustu aldamót. En mikið vatn
hefur runnið til sjávar frá því
Alcan, þá undir öðru nafni, hóf
álframleiðslu í litlu þorpi í Que-
bec-fylki, Shawinigan, 22. októ-
ber árið 1901, þar sem fyrirtækið
reisti litla álbræðslu í nágrenni
orkuvers í St. Maurice ánni, sem
þá sá Montreal fyrir rafmagni.
Verksmiðjan framleiddi tonn af
áli á dag til að byrja með, og
fékk fyrirtækið á sig alþjóðlegan
blæ þegar í öndverðu, því fyrsta
pöntunin kom frá Japan og
hljóðaði hún upp á 30 tonn. 1
kjölfarið komu tvær pantanir
frá Bandaríkjunum og þrjár frá
Evrópu. Magntölurnar voru litl-
ar til að byrja með, en allt frá
byrjun hefur Alcan vaxið og
dafnað og veitir samsteypan nú
yfir 70 þúsund manns atvinnu i
öllum heimshornum, auk þess
sem umsvif fyrirtækja Alcan
hafa því til viðbótar skapað
hundruð þúsunda annarra at-
vinnutækifæra. í fæðingarbæ
fyrirtækisins er í dag álver svip-
að álverinu í Straumsvík að
stærð, framleiðslugetan 84 þús-
und lestir og starfsmennirnir
725.
Litla álverið í Shawinigan
hafði ekki starfað lengi er eftir-
spurn eftir þessum nýja og fjöl-
hæfa málmi jókst stórum.
Reyndist því fljótlega nauðsyn-
legt að stórauka framleiðsluna.
Réðst Alcan því árið 1925 í bygg-
ingu álvers og stofnun borgar-
innar Arvida í nágrenni Sagu-
enay-árinnar í Quebec-fylki, þar
sem gífurlegir möguleikar voru
til raforkuframleiðslu.
Snemma á fimmta áratugnum
reisti fyrirtækið tvær álbræðsl-
ur til viðbótar í Quebec í Alma
og Beauharnois, og 1982 tók til
starfa álver í Grand Baie, í 30
km fjarlægð frá Arvida-verk-
smiðjunum.
Stærsta álver í heimi
Arvida-verksmiðjurnar eru nú
stærstar sinnar tegundar í
heimi, en auk álvers, sem fram-
leitt getur 432 þúsund tonn af áli
árlega, er þar að finna úr-
vinnslustöðvar og efnaverk-
smiðjur. Starfa þar um 8.000
manns. Til að gefa hugmynd um
stærð álversins í Arvida eru í
kerskálum þess 2.700 bræðslu-
ker. Borgarsvæðið, sem
verksmiðjurnar er að finna á, er
nú nefnt Jonquiére.
Af álverum Alcan í Quebec
kemur Grand Baie-álverið næst
Arvida að stærð, en það getur
framleitt 171 þúsund lestir af áli
á ári. Þar er beitt nýjustu tækni
og starfsmenn aðeins 700 talsins,
eða álíka margir og í Shawinig-
an (725) og Alma, en í hinu síð-
í kerskálum álvers Alcan í Arvida,
sem er hið stærsta í heimi, er að
finna um 2.700 bræðsluker.
arnefnda starfa 675 manns og
framleiðslugetan er 73 þúsund
tonn. Samtals er framleiðslugeta
sex álvera Alcan í Kanada 1,1
milljónir tonna, þegar álverið í
Kitimat er talið með, en fram-
leiðslugeta þess er 268 þúsund
tonn. „
Á sjötta áratugnum réðst Al-
can-fyrirtækið í miklar stór-
framkvæmdir með því að reisa
stórt vatnsorkuver, þar sem nú
heitir Kemano í British Col-
umbia, og álbræðslu og viðeig-
andi hafnarmannvirki í Kitimat
við Kyrrahafsströnd sama fylk-
is. í Kitimat starfa nú 2.400
manns og framleiðslan 268 þús-
und lestir áls á ári.
Samtals er framleiðslugeta ál-
vera, sem eru að öllu leyti eða
hluta til í eigu Alcan-samsteyp-
unnar, röskar tvær milljónir
tonna á ári. Þá stendur til að
Alcan yfirtaki álframleiðslu og
áliðnað Atlantic Richfield-
samsteypunnar bandarísku, en
við það ykjust umsvif Alcan á
álmarkaðinum. Setti Alcan
framleiðslumet á sl. ári, er fram-
leidd voru samtals 1,9 milljónir
lesta af áli af öllum gerðum, og
búast forráðamenn fyrirtækis-
ins við framleiðsluaukningu á
þessu ári. Til samanburðar má
geta þess að samtals er fram-
leiðslugeta álvera í heiminum
um 14,1 milljón lesta við síðustu
áramót og framleiðslugeta ís-
lenzka álversins er um eitt-
hundrað þúsund smálestir.
21 álver
Auk álveranna sex í Kanada, á
Alcan að öllu leyti þrjú álver í
Bretlandi, tvö í Brazilíu, og eitt
í V-Þýzkalandi. Þá á Alcan
meirihluta í þremur álverum á
Indlandi og einu í Ástralíu. Sam-
tals er framleiðslugeta þessara
álvera rúmlega 1,6 milljónir
lesta. Auk þessa eiga dótturfyr-
irtæki Alcan tvö álver í Japan og
þrjú á Spáni, og er framleiðslu-
geta þeirra 504 þúsund lestir.
Þá á fyrirtækið eða rekur box-
ítnámur á Jamaíka, Gíneu,
Frakklandi, Malaysíu, Brazilíu,
á Indlandi og í Ástralíu, auk
þess súrálsvinnslur í flestum
þessara landa svo og í Kanada,
Japan, á Spáni og írlandi.
Álver og aðrar verksmiðjur
Alcan í Kanada fá raforku frá
eigin orkuverum samsteypunn-
ar, sem framleiða um 3,6 millj-
ónir kílówattstunda. Utan Kan-
ada kemur um helmingur orku-
notkunar álvera Alcan og
dótturfyrirtækja frá eigin
orkuverum.
Úrvinnslufyrirtæki Alcan í
Kanada og Bandaríkjunum nota
stærstan hluta álframleiðslu
fyrirtækisins, en mikið magn af
álstöngum er þó einnig selt
óháðum og óskyldum fyrirtækj-
um í Bandaríkjunum og víðar.
Stærsti markaður fyrir ál og ál-
afurðir er í Bandaríkjunum, en
þar næst kemur Japan.
70 fyrirtæki í 33 löndum
Láta mun nærri að til Alcan-
samsteypunnar heyri 70 fyrir-
tæki í 33 löndum í sex heimsálf-
um, en söluskrifstofur er að
finna í yfir 100 löndum. Á Alcan
langflest þeirra að öllu eða
miklu leyti, í 16 þeirra á sam-
steypan minnihluta og níu fyrir-
tæki á Alcan að 50%. Fyrirtækin
eru misjafnlega umsvifamikil,
allt frá því að reka margar og
stórar verksmiðjur niður í lítil
og mjög sérhæfð framleiðslufyr-
irtæki.
Hjá Alcan og dótturfyrirtækj-
unum starfa rúmlega 70 þúsund
manns. í fyrra nam velta Alcan
rúmlega 5,2 milljörðum Banda-
ríkjadala, eða jafnvirði um 180
millj arða króna. Samsteypan er
í eigu um 35 þúsund manna,
stofnana og fyrirtækja. Eigur
Alcan eru við síðustu áramót
metnar á 6,6 milljarða dollara,
eða um 225 milljarða króna.
Alcan ræður yfir og hefur að-
gang að boxíti er duga mun
fyrirtækinu um langa framtíð.
Hins vegar beinast rannsóknir á
vegum Alcan að því að finna
leiðir til að vinna súrál með Öðr-
um hætti. Þá beinast rannsóknir
að nýjum og öðrum sviðum en nú
er starfað á, og áætla forráða-
menn Alcan að á næsta áratug
komi fjórðungur tekna sam-
steypunnar af álafurðum, sem
eigi eru framleiddar í dag. Yrði
það í samræmi við þá þróun, sem
Alcan-samsteypan og fyrirtæki
hennar hafa gengið í gegnum, en
hún hefur einkennzt af örum
vexti undirstöðugreinanna og
viðgangi nýrra framleiðsluþátta.
— ágás.
Álverksmiöjur Alcan í Kanada, sex að tölu, fá alla sína raforku frá
jafnmörgum orkuverum, sem öll eru reist af Alcan og í eigu samsteypunn-
ar. Álvar Aican og dótturfyrirtækja annars staðar í veröldinni fá um
helming raforku sinnar frá orkuverum í eigu Alcan.