Morgunblaðið - 02.02.1985, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1985
Hvað tekur við í Líbanon nú, þegar
ísraelar hefja tilfærslur herliðs síns?
Enda þótt ísraelar séu byrjaðir að færa lið sitt til í Líbanon, eins og
ítarlega hefur verið greint frá í fréttum, eru menn ekki á eitt sáttir,
hvorki þar í landi né annars staðar, um hvað gæti fylgt í kjölfarið. Allir
vita, að hernám ísraela hefur með tímanum orðið mjög óvinsælt, enda
hafa hryðjuverk og morð á ísraelskum hermönnum í Líbanon orðið æ
tíðari sem stundir hafa liðið fram. I>að er af sem áður var, að ísraelsku
hermönnunum væri fagnað sem hetjum, þegar innrás þeirra hófst í
S-Líbanon vorið 1982. Að vísu var sá fögnuður einkum bundinn við
syðsta hluta landsins þar sem skæruliðar PLO höfðu búið um sig,
íbúum, sem flestir eru shita-múhameðstrúarmenn og kristnir, til hinnar
mestu hrellingar. l>að sætti svo gagnrýni þegar ísraelar létu ekki þar
við sitja að hreinsa skæruliðahreiður PLO f suðurhluta Líbanons, held-
ur léttu ekki ferðinni fyrr en komið var til Beirút.
Allt þetta hefur verið tíundað með annan fótinn árum saman, og
margsinnis. Innan ísraels fóru
fljótlega að heyrast raddir um að
hernám ísraela á líbönsku landi
væri rangt og það væri ekki í
verkahring ísraela að halda uppi
lögum og reglu í Líbanon. Vera
þeirra leiddi svo sem ekki til að
friður héldist og raunar var það
ekki fyrr en stjórn Rashid Karami
núverandi forsætisráðherra sett-
ist að völdum í Líbanon, að frið-
vænlegra hefur orðið. Þó stendur
sá friður á brauðfótum, um það
eru ótal hörmuleg dæmi.
En þegar ísraelar hefja sem
sagt að flytja burt hermenn sína
heyrast einnig óánægjuraddir —
innan og utan ísraels. Deilur urðu
um málið í ríkisstjórninni, þar var
að visu samdóma skoðun, að ísra-
elar ættu að fara frá Líbanon, en
ráðherrar og þingmenn Likud-
-bandalagsins álitu margir að það
væri ekki rétt að láta herliðið
hverfa á braut fyrr en gengið
hefði verið frá samningi við Líb-
ani um afdráttarlausa skipan
mála á þeim svæðum sem ísraelar
yfirgefa. Var þá um það tvennt að
ræða, að líbanski herinn tæki yfir
þessa staði ellegar gæzlulið Sam-
einuðu þjóðanna og hvorugur
kosturinn algóður. Líbanski her-
inn er sundraðri en svo, þrátt fyrir
alla viðleitni til einingar, að hægt
sé að vænta þess að hann geti
tryKEt frið á þessum stöðum, ef
PLO-menn reyna að búa um sig á
ný. Og herlið Sameinuðu þjóð-
anna, UNIFIL, hefur ekki unnið
sér traust íbúa Líbanon og mistek-
izt flest það sem því hefur verið
ætlað í sambandi við gæzlustörfin.
Þó ber þess að gæta, að brott-
flutningur ísraela frá Líbanon
gerist ekki í þeirri skyndingu sem
ætla mætti af dálítið móðursýkis-
legum skrifum um málið. ísraelar
eru aðeins að mjaka sér nú nokkra
kílómetra suður í landið í þessum
fyrsta áfanga og munu án efa ekki
flýta sér nein ósköp að hverfa end-
anlega frá því svæði sem skiptir
mestu máli l'yrir öryggi Norður-
ísraels. Þar hafa ísraelar verið
stutt lið kristinna hægri manna,
einkum og sér í lagi hersveitir
Haddad heitins majórs sem þar
réði drjúgu landsvæði með tilstyrk
fsraela.
Sé þetta haft í huga er að mín-
um dómi fljótfærni að láta
geðshræringu hlaupa með sig í
gönur og tala um að ísraelskt ör-
yggi sé í hættu. Viðbrögð íbúanna
í Khiriyat Shimona, ekki ýkja
langt frá landamærunum, svo og
bænum Metulla eru dæmi um
slíkt, þar hafa ibúar keppzt við að
endurbæta neðanjarðar-byrgi sín
eftir að tilfærslur ísraela hófust
frá Libanon og segjast óttast
eldflaugaárásir PLO-manna á
hverri stundu.
Þessi tilfinningahiti er náttúru-
lega skiljanlegur í sjálfu sér vegna
þess hve ótryggt ástandið var á
þessum slóðum þegar PLO hafði
búið um sig vel og tryggilega I
syðsta hluta Líbanons og var þá
ekki ofmælt að öryggi íbúa
Norður-ísraels væri ógnað.
Hlaupið í skjól vegna skotbríðar í Beirút.
Breyttar forsendur eru nú að mati
ýmissa stjórnmálafræðinga og
einnig má benda á, að ríkisstjórn
ísraels mun fara afar gætilega í
ísraelskir hermenr og llbanskir liðsmenr kristinna. hægri manna bera sam
ai bækur sínar f Saadiya þegar bardaga- stóðu seni hsst í Chouf-fjöllun1
milli drúsa og kristinna falangista.
þessum máli, ekki hvað sízt vegna
ágreinings innan hennar um mál-
ið. Sextán ráðherrar greiddu at-
kvæði með tillögu Peres forsætis-
ráðherra um að hefja brottflutn-
ing, sex voru á móti og nokkrir
fjarverandi. Það vakti úlfúð innan
Likudbandalagsins, að David Levy
aðstoðarforsætisráðherra og einn
helztur ráðamanna Likud snerist
á sveif með ráðherrum Verka-
mannaflokksins. Hins vegar
greiddi Shamir, formaður Likuds,
atkvæði gegn því að brottflutning-
urinn hæfist nú.
Rabin varnarmálaráðherra hef-
ur margsinnis lagt áherzlu á að
fyllstu varfærni verði gætt. Hann
hefur einnig einnig sagt, að gerist
eitthvað það, sem bendi til að PLO
muni reyna að treysta stöðu sína
aftur í Líbanon muni tsraelar ekki
hika við að beita herafla sínum til
að kveða þá niður. Fréttaflutning-
ur í ísraelskum fjölmiðlum hefur á
stundum virzt dálítið villugjarn
þegar Líbanonsmálið er annars
vegar: almenningi virðist gjarnt
að kenna PLO um hermdarverk og
morö á ísraelskum hermönnum í
Libanon síðan hernámið hófst, en
í reynd hafa þar í flestum tilfell-
____________________________17_
um verið líbanskir shiritar að
verki.
Og sem menn velta nú málinu
fyrir sér á ýmsa vegu, er einnig
reynt að ráða í, hvert muni verða
framhaldið eftir að ísraelar draga
herliðið einhliða í brottu þótt í
áföngum sé. Og ekki síður, hvort
túlka megi þetta sem sigur eða
ósigur fyrir Israela, ellegar hvort
þetta kunni að verða þrýstingur á
arabaríki að ganga til einhvers
konar samninga.
Á þessum atriðum eru skoðanir
skiptar. Bandaríska vikuritið
Time segir á dögunum, að brott-
flutningurinn hljóti að teljast
nokkur sigur fyrir Hafez Assad
Sýrlandsforseta, sem hafi verið
andsnúinn samningi um málið
milli Ísraela og Líbanana. Hins
vegar hafi ákvörðun tsraela lagt
þunga byrði á veikburða herðar
stjórnarinnar í Líbanon og ekki
hvað sízt forsetans. Reynist líb-
anski herinn vanmegnugur að
halda uppi lögum og reglu á þeim
svæðum, sem tsraelar fara frá
gæti brotizt út stríð að nýju sem
kostaði óhemju fórnir.
Þeir Ísraelar sem eru talsmenn
brottflutningsins segja á hinn
bóginn, að líbanska stjórnin hafi
miklar áhyggjur af ákvörðun Isra-
ela, þar sem Gemayel og Karami
gerðu sér fullkomlega grein fyrir
því hættuástandi sem gæti komið
upp á hverri stundu. Það sýndi
Ijóslega að Líbanonsstjórn væri
umhugað að gera hvað hún gæti
til að tryggja frið, að líbanskir
hermenn hefðu fengið fyrirmæli
um að taka við stöðvum Ísraela,
þótt til bráðabirgða væri.
Blaðið Jerusalem Post segir
einnig að hvorki Libanir né Sýr-
lendingar, sem hafa enn lið i land-
inu, geti látið það afskiptalaust að
ísraelar hverfi á braut. Þeir verði
að ná samkomulagi um eftirleik-
inn. Sýrlendingar hafi ekki hug á
að flækjast meira inn í Líbanons-
harmleikinn og hvað sem digur-
barkalegum yfirlýsingum þeirra
líði séu þeir uggandi um sinn hag,
ef ísraelar hverfa úr Líbanon,
vegna þess að það hafi sýnt sig
hvað eftir annað á liðnum árum,
að þeir séu vanmegnugir og njóti
aukin heldur ekki stuðnings eða
trausts hvorki líbanska hersins né
alþýðu manna.
Bandaríkjamenn gáfu út þá yf-
irlýsingu, að þeir styddu að er-
lendar hersveitir færu úr Líbanon
og hvettu til að stjórnmálaflokkar
Líbanons freistuðu þess nú af
kappi að koma sér saman um það
sem gæti stuðlað að varanlegum
friði.
ísraelskur hermaður við varðgæslu í
Sídon, skammt frá Awali-brúnni.
Ung líbönsk kona meA barn sitt biA-
ur um leyfi til aA fara yfir brúna.
Af öllu má sjá, að þó svo að vera
ísraelshers í Líbanon hafi mælzt
illa fyrir og sætt gagnrýni heima
og erlendis getur komið upp flókin
staða nú. Menn íhuga, hvort Sýr-
lendingar reyni að feta í fótspor
ísraela og fara líka, enda leikur
enginn vafi á að það kysu þeir
helzt. Og reynist þá líbanski her-
inn því ábyrgðarmikla starfi vax-
inn sem hans bíður? Og það sem
meira er, tekst ríkisstjórn Karam-
is að koma á friði í þessu
stríðshrjáða landi?
(Heimildir: Time, Jerusalem
Post, AP o.fl.) Jóhanna Krist-
jónsdóttir er blm. í erl. frétta-
deild Morgunblaðsins.
Texti: Jóhanna Kristjónsdóttir