Morgunblaðið - 02.02.1985, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 1985
Peningamarkaðurinn
Kísilgúrvinnsla og nátt-
úruvernd fara saman
GENGIS-
SKRANING
1. febrúar 1985
Kr. Kr. Toll-
Ein. KL 09.15 Kaup Sala «en«i
lUolliri 40460 40,980 41,090
1 Stpund 46,100 46436 45,641
1 Kan. dollari 30416 30,906 31.024
1 Dönsk kr. 3,6154 3,6261 3,6313
1 Norsk kr. 4,4612 44743 4,4757
1 S*nsk kr. 44212 44344 44361
1FL mark 6,1629 6,1810 6,1817
1 Fr. franki 44215 44339 44400
1 Betg. franki 0,6446 0,6465 0,6480
19». franki 154434 154882 15,4358
1 Koll. gyllini 11,4134 11,4469 11,4664
1 V-þ. mark 12,9120 12,9499 12,9632
1ÍL líra 0,02093 0,02099 0,02103
1 Austurr. sch. 14367 14430 14463
1 PorL escudo 04364 04371 0,2376
1 Sp. peseú 04332 04339 04340
1 Jap. jen 0,15997 0,16044 0,16168
1 frakt pund 40,145 40463 40450
SDR (SéreL
dráttarr.) 394674 39,9844
Belg. fr. 0,6420 0,6439
INNLÁNSVEXTIR:
Spansjódtbækur___________________ 24,00%
SptritjóöifMkninQSf
m#6 3ji mánifta upptðgn
Alþýöubankinn................. 27,00%
Búnaöarbankinn................ 27,00%
lðnaðarbankinn1>.............. 27,00%
Landsbankinn.................. 27,00%
Samvinnubankinn............... 27,00%
Sparisjóöir3)..................274»%
Utvegsbankinn..................284»%
Verzlunarbankinn.............. 274»%
með 6 ménaða uppsðgn
Alþýðubankinn................. 30,00%
Búnaöarbankinn................ 31,50%
Iðnaðarbankinn1).............. 36,00%
Samvinnubankinn ..............31,50%
Sparisjóöir3).................31,50%
Ulvegsbankinn................. 29,00%
Verzkmarbankinn............... 30,00%
með 12 mánaða uppsögn
Alþýöubankinn----------------- 32,00%
Landsbankinn..................31,50%
Sparisjóöir3)................. 32,50%
Útvegsbankinn.................31,00%
með 18 mánaða uppaðgn
Búnaöarbankinn................ 37,00%
Innlánaakirtauii
Alþýöubankinn................. 30,00%
Búnaðarbankinn................ 31,50%
Landsbankinn..................31,50%
Samvinnubankinn...............31,50%
Sparisjóöir...................31,50%
Utvegsbankinn................. 30,50%
Varðtryggðir raikningar
miðað við iánakjaraviaitölu
mað 3ja mánaða uppaögn
Alþýöubankinn................. 4,00%
Búnaöarbankinn................ 2,50%
lönaöarbankinn1).............. 0,00%
Landsbankinn.................. 2,50%
Samvinnubankinn............... 1,00%
Sparisjóöir3)................. 1,00%
Útvegsbankinn................. 1,00%
Verzlunarbankinn.............. 1,00%
mað 6 mánaða uppsögn
Alþýöubankinn................. 6,50%
Búnaöarbankinn................ 3,50%
Iðnaðarbankinn1).............. 3,50%
Landsbankinn.................. 3,50%
Samvinnubankinn............... 3,50%
Sparisjóöir3)................. 3,50%
Útvegsbankinn................. 2,00%
Verzlunarbankinn.............. 2,00%
Ávíaana- og hlauparaikningar:
Alþýöubankinn
— ávisanareikningar........ 224»%
— hlaupareikningar........ 16,00%
Búnaöarbankinn................18,00%
lönaöarbankinn............... 19,00%
Landsbankinn................. 19,00%
Samvinnubankinn
— ávísanareikningar..... 19,00%
— hlaupareikningar........ 12,00%
Sparisjóöir................... 184»%
Útvegsbankinn................ 19,00%
Verzlunarbankinn............. 19,00%
Stjömureikningar
Alþýðubankinn2)............... 8,00%
Alþýöubankinn...................94»%
Safnlán — heimilislán — IB-lán — plúalán
með 3ja til 5 mánaða bindingu
lönaöarbankinn............... 27,00%
Landsbankinn................. 27,00%
Sparisjóðir.................. 27,00%
Samvinnubankinn.............. 27,00%
Útvegsbankinn................ 26,00%
Verzlunarbankinn............. 27,00%
6 mánaða bindingu eða lengur
lönaöarbankinn............... 30,00%
Landsbankinn................. 27,00%
Sparisjóöir.................. 30,00%
Útvegsbankinn................ 29,00%
Verzlunarbankinn............. 30,00%
Kjðrbók Landsbankans:
Nafnvextir á Kjörbók eru 35% á ári. Innstæöur
eru óbundnar en af útborgaóri fjárhæö er
dregin vaxtaleiörétting 2,1%. Þó ekki af vöxt-
um liðins árs. Vaxtafærsla er um áramót. Ef
ávöxtun á 6 mánaöa vísitölutryggöum reikn-
ingi að viðbættum 3,50% ársvöxtum er hærri
gildir hún.
Kaskó-reikningur
Verzlunarbankinn
tryggir að innstæöur á kaskó-reikning-
um njóti beztu ávöxtunar sem bankinn
byöur á hverjum tíma.
Sparibók með aórvöxtum hjá Búnaðarbank-
anum:
Nafnvextir eru 35,0% á ári. Innistæöur eru
óbundnar, en dregin er 1,8% vaxtaleiðrétting
frá úttektarupphæó.
Vextir lióins árs eru undanþegnir vaxtaleiö-
réttingu. Vaxtafærsla er um áramót. Geróur er
samanburóur við ávöxtun 3ja mánaöa verö-
tryggöra reikninga og reynist hún betri, er
ávöxtunin hækkuö sem nemur mismuninum.
Ársávöxtun 18 mánaða reikninga er borin
saman vö ávöxtun 6 mánaöa verötryggöra
reikninga. Vaxtafærsla tvisvar á ári.
Spariveitureikningar
Samvinnubankinn............... 244»%
Innlendir gjakfoyrisreikningan
Bandarikjadoilar
Alþýöubankinn.................9,50%
Búnaöarbankinn................8,00%
lönaöarbankinn................8,00%
Landsbankinn..................7,00%
Samvinnubankinn...............7,00%
Sparisjóðir.................. 8,00%
Útvegsbankinn.................7,00%
Verzlunarbankinn..............7,00%
Stertingspund
Alþýöubankinn.................9,50%
Búnaðarbankinn.................8,50%
lönaöarbankinn.................840%
Landsbankinn...................84»%
Samvinnubankinn________________84»%
Sparisjóðir....................84»%
Útvegsbankinn................. 8,00%
Verztunarbankinn...............84»%
Vettur-þýsk mðrk
Alþýöubankinn.................4,00%
Búnaöarbankinn................4,00%
lönaöarbankinn................4,00%
Landsbankinn...................44»%
Samvinnubankinn................4,00%
Sparisjóðir...................4,00%
Útvegsbankinn.................4,00%
Verzlunarbankinn..............4,00%
Danskar krónur
Alþýöubankinn.................9,50%
Búnaöarbankinn.................840%
lönaöarbankinn................8,50%
Landsbankinn..................8,50%
Samvinnubankinn...............8,50%
Sparisjóðir...................8,50%
Útvegsbankinn..................840%
Verzkmarbankinn................840%
1) Mánaðariega er borin saman ársávðxtun
á verðtryggðum og óverðtryggðum Bónus-
reikníngum. Áunnir vextir verða leiðréttir í
byrjun næsta mánaðar, þannig að ávöxtun
verði miðuð við það reikningsform, sem
tuerri ávöxtun ber á hverjum tíma.
2) Stjörnureikningar eru verðtryggðir og
geta þeir sem annað hvori eru eidri en 64 ára
eða yngri en 16 ára stofnað slíka reikninga.
3) Trompreikningar. Innlegg óhreyft í 6
mánuði eða lengur vaxtakjör borin saman
við ávöxtun 6 mánaða verðtryggðra reikn-
inga og hagstaðari kjörin valin.
ÚTLÁNSVEXTIR:
Almennir víxlar, forvextir___________314»%
Viðskiptavíxlar
Alþýöubankinn................ 324»%
Landsbankinn................ 32,00%
Búnaóarbankinn.............. 32,00%
Iðnaöarbankinn.............. 32,00%
Sparisjóöir................. 32,00%
Samvinnubankinn............. 30,00%
Verzlunarbankinn............ 32,00%
Yfirdráttarián al hlaupareikningum:
Viöskiptabankamir........... 32,00%
Sparisjóðir.................. »,00%
Endurseljanleg lán
fyrir innlendan markað_____________ 24,00%
lán í SDR vegna útffutningsframl. 9,50%
Skuldabréf, almenn:............... 34,00%
Viðskiptaskuldabréf:.............. 34,00%
Verðtnrggð lán miðað við
lánskjaravisitðiu
i allt aö 2V4 ár....................... 4%
lengur en 2'h ár....................... 5%
Vanskilavextir________________________304%
Óverðtryggð skuldabréf
útgefin fyrir 11.08/84............ 25,80%
Lífeyrissjódslán:
Lifeyrissjóöur startsmanna ríkisins:
Lánsupphæö er nú 300 þúsund krónur
og er lániö vísitölubundiö meö láns-
kjaravisitöiu, en ársvextir eru 5%.
Lánstimi er allt aö 25 ár, en getur veriö
skemmri, óski lántakandi þess, og eins
ef eign sú, sem veö er í er lítilfjörleg, þá
getur sjóöurinn stytt lánstimann.
Lífeyrissjööur verzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú eftir 3ja ára aöild aö
lífeyrissjóönum 144.000 krónur, en fyrir
hvern ársfjóröung umfram 3 ár bætast
viö lánið 12.000 krónur, unz sjóösfélagi
hefur náð 5 ára aðild aö sjóönum. Á
timabilínu frá 5 til 10 ára sjóösaöild
bætast viö höfuöstól leyfilegrar láns-
upphæöar 6.000 krónur á hverjum árs-
fjóröungi, en eftir 10 ára sjóösaöild er
lánsupphæöin oröin 360.000 krónur.
Eftir 10 ára aöild bætast viö 3.000 krón-
ur fyrir hvern ársfjóröung sem liöur. Þvi
er í raun ekkert hámarkslán í sjóönum.
Höfuöstóll lánsins er tryggöur meö
lánskjaravísitölu, en lánsupphæöin ber
nú 5% ársvexti Lánstíminn er 10 til 32
ár aö vali lántakanda.
Lánskjaravíaitalan fyrir jan. 1985 er
1006 stig en var fyrir des. 959 stig.
Hækkun milli mánaöanna er 4,9%. Miö-
aö er viö visitöluna 100 í júní 1979.
Byggingavísitala fyrir jan. til mars
1985 er 185 stig og er þá miöaö viö 100
í janúar 1983.
Handhafaskuldabróf í fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextir eru nú
18-20%.
— eftir Sigurð Rúnar
Ragnarsson
Fyrir tuttugu árum var ráðist í
það stórvirki að stofna til náma-
vinnslu með útflutning á iðnvöru á
erlendan markað að augnamiði.
Þar að auki var þessi starfsemi í
innsveit norðanlands. Á sínum
tíma þótti þetta í mikið ráðist.
Margir höfðu ekki trú á fyrirtæk-
inu. Með tveggja áratuga reynsiu
hefur Kísiliðjan sannað tilverurétt
sinn. Sumir heimamanna vildu
þetta fyrirtæki ekki inn í sveitina.
Þeir leituðu m.a. til náttúruvernd-
arráðs sér til fulltingis. Náttúru-
verndarráð taldi sér ekki fært þá
að leggjast gegn þessum rekstri
þar sem engar rannsóknir lægju
fyrir sem bentu til skaðsemi starf-
seminnar á lífríki svæðisins.
Nú tuttugu árum síðar treystir
náttúruverndarráð sér ekki til að
mæla með endurnýjun námasamn-
ingsins nema mjög skilyrt þar sem
ekki séu til rannsóknir sem sanni
skaðleysi starfseminnar á lífríki
svæðisins. Ekki ætla ég að draga í
efa umhyggju náttúruverndarráðs
fyrir Mývatnssvæðinu. Samt get ég
ekki orða bundist um afskipti þess
af málinu. Stjórnendur og starfs-
menn Kísiliðjunnar munu ekki þola
að fyrirtækið verði gert tortryggi-
legt að ósekju sem náttúruspillir
eða notað sem peð í valdatafli nátt-
úruverndarráðs og stjórnvalda. í
tæp tuttugu ár hefur kísilgúr verið
dælt af botni Mývatns. Á þessum
tíma hefur um 1,5 ferkílómetri ver-
ið dýpkaður. Vatnið allt er tæpir 40
ferkílómetrar. Meðaldýpið á dælda
svæðinu er nú 3,5 metrar en var
áður 40—50 sm. Athuganir benda
til að hinn dældi botn nái sér upp
með svif- og krabbadýrafram-
leiðslu á 5—10 árum. Á því sést að
mjög lítið svæði liggur undir
hverju sinni sem særður botn. Sil-
ungur var hættur að veiðast í stór-
um hluta Ytri-flóa áður en Kísilið-
jan tók til starfa. Það er auðskilj-
anlegt þar sem flóinn var á stórum
svæðum aðeins 40—50 sm djúpur.
Nú veiðist feitur fiskur á dýpkaða
svæðinu þó hann sé á sama tíma
horaður annars staðar í vatninu.
Þeir sem um-
„Það hafa orðið mér
mikil vonbrigði hvernig
náttúruverndarráð hef-
ur unnið að þessum
málum. Ráðið hefur
fengið umtalsveröar
fjárveitingar á síðustu
árum. Svo virðist sem
það hafi ekki haft um-
talsverðar áhyggjur af
áhrifum námuvinnsl-
unnar á þessu tímabili.
Önnur verkefni en
rannsóknir á lífríki Mý-
vatns hafa haft þar for-
gang ..."
gangast vatnið daglega vegna
vinnu sinnar við dælingu kísilgúrs-
ins hafa veitt því eftirtekt að fugl
fælist ekki starfsemina þar. Þvert
á móti venst hann þeirri umferð
sem þessu fylgir því hún er söm og
jöfn. Fugl sækir frekar en hitt að
dæluprammanum þar sem hann
rótar jafnan upp einhverju æti.
Vegna landriss sem varð á svæð-
inu fyrir nokkrum árum grynnkaði
Ytri-flói ennfrekar. Mikiar sveiflur
urðu á lífríki Mývatns á síðasta
áratug. Þetta var vitað því nokkrar
athuganir hafa nú farið fram hér á
þessu tímabili á vegum rannsókn-
arstöðvarinnar við Mývatn. Stór
sveifla varð einnig um 1970. Þessar
sveiflur hafa ekki verið raktar til
starfsemi Kísiliðjunnar eða bendl-
aðar við hana á nokkurn hátt. Ég
vil minna á að svo langt sem sagnir
ná hafa alltaf átt sér stað breyt-
ingar á þessu lífríki. T.d. var há-
vella með algengustu fuglum á Mý-
vatni kringum 1920. Síðan þá hefur
henni farið jafnt og þétt fækkandi
og er nú mjög sjaldséð. Það hafa
orðið mér mikil vonbrigði hvernig
náttúruverndarráð hefur unnið að
þessum málum. Svo virðist sem það
hafi ekki haft umtalsverðar
áhyggjur af áhrifum námuvinnsl-
unnar á þessu tímabili. Önnur
verkefni en rannsóknir á lífríki
Mývatns hafa haft þar forgang svo
sem uppbygging þjóðgarða o.fl. Því
stöndum við í þeim sporum í dag að
enn skortir þekkingu á þessu lífríki
sem byggja má á. Mér finnst að
náttúruverndarmenn, alþingis-
menn og aðrir sem um þetta mál
fjalla verði að hafa haldbetri rök
en órökstuddar skoðanir eða ætlan-
ir áður en ráðist er í að gera Kísil-
iðjuna tortryggilega eða jafn-
vel hefta starfsemi hennar.
Við verðum einnig að hafa hug-
fast að Kísiliðjan er eitt af fáum
íslenskum iðnfyrirtækjum sem
framleiða eingöngu fyrir erlendan
markað og nota til þess heima-
fengið hráefni, hugvit og orku.
Margfeldisáhrifin út í efnahagslíf-
ið eru því mikil. Margir byggja af-
komu sína á þessari starfsemi.
í Mývatnssveit er Kísiliðjan
langstærsti atvinnurekandinn. Ef
hún legðist af yrði hlutfallsleg
fækkun starfa hér í sveit jöfn því
að 18.500 störf legðust niður á höf-
uðborgarsvæðinu. Ég get ekki látið
hjá líða að minnast á upphlaup
nokkurra Mývetninga varðandi
kísilgúrtöku úr Syðri-flóa. Þeir
telja ekki þörf á rannsóknum hvað
það varðar heldur fullyrða að „dæl-
ing í Syðri-flóa þurrkar út sérstætt
lífríki Mývatns og flóinn verður
varinn hvað sem það kostar".
Svona fullyrðingar og stóryrði
dæma sig sjálf enda hefur verið
ákveðið að verja kr. 180.000 á mán-
uði næstu 15 ár til rannsókna á
áhrifum efnistöku á lífríki vatns-
ins.
Ég vona að sveitungar mínir láti
af málatilbúnaði sem þessum og
bendi á að hann mun ekki leiða til
annarrar Laxárdeilu. Þá stóðu
Þingeyingar saman. Nú er hætt við
að raunin verði önnur með ófyr-
irsjáanlegum afleiðingum fyrir
náttúruvernd á svæðinu. Að lokum
vil ég minna á að náttúrulegt eðli
Mývatns er að grynnast smám
saman og verða að lokum að mýri.
Sú verður raunin á ef vatnið
verður ekki dýpkað. Þá kemur
væntanlega að vaðfuglavinum að
verja mýrina hvað sem það kostar.
Siguróur Rúnar Ragnarsson er
formaður stjórnar Kísiliðjunnar.
Syðri-
og egg
stórhætt'u og hvort einhverjir vilja
taka á sig þá áhættu vegna at-
vinnumöguleika, sem sýnist nú
engin fjarstæða að megi byggja
upp með öðrum hætti, og sitja síð-
an uppi með lífríkið eins og það var
fyrir árþúsundum síðan, það er al-
varlegur hlutur. Það er þetta sem
um er teflt og þegar við sjáum að
verið er að gera ráðstafanir til að
ráðast þarna inn í flóann, þá gríp-
um við til okkar aðgerða til að
koma í veg fyrir það,“ sagði Þor-
grímur Starri.
Þess má geta, að iðnaðarráðu-
neytinu hefur borist bréf, undirrit-
að af öllum hreppsnefndarmönnum
í Skútustaðahreppi, þar sem mælt
er með framlengingu námaleyfis-
ins að minnsta kosti til 15 ára með
þeim skilyrðum, að ráðuneytið beiti
sér fyrir rannsóknum á lífríki Mý-
vatns. Iðnaðarráðherra hefur
ákveðið að varið verði um einni
milljón króna á ári til rannsókn-
arstarfa við Mývatn og er Kísiliðj-
unni gert að verja jafnhárri upp-
hæð. Þá er endurnýjun námaleyfis-
ins einnig bundin því skilyrði að
skipuð verði nefnd fjögurra manna
til að hafa umsjón með efnistök-
unni.
Kísilgúrnám við Mývatn:
Munum verja
Flóa með oddi
— segja talsmenn andstæðinga námaleyfísins
„VIÐ MIINUM verja Syöri-Flóa með oddi og egg því viö viljum ekki hafa
það á samviskunni að hafa gefið undir fótinn með það, að lífríki Mývatns sé
kippt til baka um 2000 til 3000 ár,“ sagði Þorgímur Starri Björgvinsson,
bóndi í Garði í Skútustaðahreppi, er Morgunblaðið bar undir hann ákvörðun
iðnaðarráðherra að heimila endurnýjun á námaleyfi til Kísiliðjunnar við
Mývatn. Þorgrímur Starri er einn þeirra 60 íbúa við Mývatn, sem skrifað
hafa undir mótmælaskjal, þar sem mótmælt er efnistöku við Syðri-Flóa
Mývatns og segir þar m.a. að „ef komi til slíkra óhæfuverka, munu af því
hljótast átök og ófriður", eins og þar stendur.
Þorgrímur Starri var spurður
hvort fyrirhugaðar væru einhverj-
ar aðgerðir af hálfu andstæðinga
námaleyfisins nú á næstunni: „í
fyrsta lagi lítum við svo á, að það
fari óhjákvæmilega fyrir dómstóla
hvort þetta leyfi er einhvers virði.
Það á eftir að skera úr því og nátt-
úruverndarráð hlýtur að láta reyna
á það hvort ráðherra er ekki að
fremja þarna mjög klúr embættis-
glöp. Við stöndum í þeirri mein-
ingu að hann hafi enga lagaheimild
til að gefa út þetta leyfi nema með
samþykki náttúruverndarráðs. Við
bíðum og sjáum hvað setur í þeim
efnum. Áð öðru leyti vil ég ekkert
láta uppi um hernaðaráætlanir,
hvernig við munum standa hér að
verki. Það verður bara að koma í
ljós stig af stigi og mun mótast af
því hvernig andstæðingurinn hagar
sínum vopnaburði. Það verður að
ráðast þegar í slaginn kemur
hvernig v/ð förum að þessu, en við
ætlum okkur að standa við þetta,"
sagði Þorgrímur Starri.
Þorgrímur Starri sagði ennfrem-
ur, að helstu rök andstæðinga
námaleyfisins væru þau, að með
því að endurnýja leyfið til 15 ára
væri fyrirsjáanlegt kísilgúrnám í
Syðri-Flóa Mývatns innan fárra
ára, sem hefði ekki aðeins í för með
sér náttúruspjöll heldur einnig
spjöll á lífríki Mývatns með því að
dæla þar upp 2000 til 3000 ára
gömlum setlögum. „Það sér hver
heilvita maður að með þessum að-
gerðum er lífríki Mývatns stefnt í