Morgunblaðið - 19.03.1985, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. MARZ 1985
19
Orð um orgelviðgerð
- eftir Gunnar
Björnsson
Listin að syngja á orgel hefur
lengi þótt ómissandi við guðsþjón-
ustuhald á íslandi. Dýpst skoðað
er þó auðvitað mikill misskilning-
ur að halda, að ókleift sé að safn-
ast saman utanum guðsorðið án
þess að syngja um leið á orgel.
Þótt heimildir um orgel séu að
vísu eldri en saga kristninnar,
mun Jesús ekki hafa heyrt í orgeli
um jarðvistardaga sína. Kalvíns-
trúarmönnum leiðist tónlist og
banna þarafleiðandi hljóðfæri í
kirkjum sinum. Fyrst endilega
þarf að leika undir lofsönginn í
messunni, hví þá ekki að brúka
trumbu ellegar mandólín? Virðu-
legan, íslenskan sérfræðing í helg-
isiðum heyrði ég taka svo til orða:
„Orgelið er eins og jarðýta í mess-
unni.“
Fríkirkjuhljóðfærið
Orgel Fríkirkjunnar kom til
landsins vorið 1926. Tuttugu efna-
menn skutu saman og keyptu
hljóðfærið frá Þýskalandi. Orgel
flokkast sem kunnugt er undir
blásturshljóðfæri, þótt organist-
inn leiki að vísu á hljómborð til
þess að losna við að hlaupa á milli
pípanna að hleypa á þær lofti.
Væri það ekki frir hljómborðið,
mundi orgelleikari hlaupa marga
kílómetra í stuttu sálmalagi. Mun-
urinn á fríkirkjuhljóðfærinu og
venjulegum pípuorgelum er sá, að
hljómborðið á flestum orgelum er
tengt við pípurnar með rafmagni;
undireins og stutt er á nótu í
hljómborðinu, skellur tónninn á,
líkt og þegar ljós er kveikt með því
að styðja á kveikjara á vegg. Á
orgeli Fríkirkjunnar er einnegin
stutt á nótu í hljómborði, en frá
henni liggur rör, langt og mjótt,
og ýtir við belg á stærð við eld-
spýtustokk, sem komið er fyrir við
op hverrar pípu. Þá fyrst kemst
loftið inn í pípuna, líkt og þegar
lúðraþeytari blæs í hljóðfæri sitt
— og tónninn hljómar, fagur og
umfram allt lifandi. Þetta fyrir-
komulag er mjög á undanhaldi i
heiminum og mun óhætt að full-
yrða, þann dag sem hið síðasta
þessara orgela verður rifið, verði
veröld tónlistarinnar fátækari af.
HeitiÖ á góöa menn
um fjárstuðning
Nú er bráðum ár síðan við í Frí-
kirkjunni sendum hvert öðru
áskorun um að borga peninga í
orgelsjóð. Sumir brugðust þegar
vel við þessari málaleitan og eiga
þakkir skildar fyrir framlög sín.
Við tókum þetta til bragðs af
þvf á sumri komandi á orgelið í
kikjunni að fá gagngera viðgerð.
Meira af vilja en mætti ætlum við
að varðveita sjaldfundinn dýrgrip
i upphaflegri mynd sinni. Kunn-
áttumenn frá Þýskalandi munu
loka sig inni f kirkjunni um nokk-
urra vikna skeið og setja orgelið i
upprunalegt horf. Þeir taka tvær
milljónir króna fyrir snúð sinn.
Svo mikla peninga eigum við enn
ekki til. Þvf heitum við á fríkirkju-
Gunnar Björnsson
fólk og aðra velunnara hins sögu-
fræga hljóðfæris, sem kannski
verður bráðum hið eina sinnar
tegundar i heiminum, að láta fé-
muni af hendi rakna til viðgerðar-
innar.
Tekið er við gjöfum f orgelsjóð á
skrifstofu minni i kirkjunni alla
virka daga kl. 5 til 6, nema mánu-
daga.
Fornbókasalinn
og vínbúöin
Safnaðarfólk f Fríkirkjunni f
Reykjavfk er nú á sjöunda þúsund
talsins. Nú á dögum sem aldrei
fyrr er þrýst á fólk úr mörgum
áttum að ljá góðum málum lið. Ef
hver fullorðinn fríkirkjumaður
gæfi tvö-þrú hundruð krónur f
orgelsjóðinn, væri málið f höfn og
Fríkirkjan með sinn fagra hljóm-
burð fylltist enn á ný af mjúkum
lifandi tónum, svo sem var á blóm-
askeiði bræðranna Páls og Sigurð-
ar Ísólfssona.
Fornbókasali sagði við mig á
dögunum: „Mikið verða frúrnar
fegnar, þegar bóndinn hættir að
fara eins oft f vfnbúðina, en kemur
f staðinn til mín að kaupa bók,
bæklingsslitur eða kvergrey." Mig
langar, að breyttu breytanda, að
gera þessi orð að mfnum og biðja
sem flesta að leyfa andvirði einn-
ar, ódýrrar bókar að renna í
orgelsjóðinn okkar í Fríkirkjunni.
Séra Gunnar Björnsson er frí-
kirkjuprestur í Reykjavík.
0PPl ÚGUR
ifGoodnc''
HJÓLBARÐAR
óviðjafnaniegi
Ijósma9n
Í52*5SS£«
BBAHN'A
ificesinð0

viánuðir. Vatnagöröum 14
T Sími 83188
hi*INar tjNt