Morgunblaðið - 19.03.1985, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. MARZ 1985
33
Svar við grein Jakobs Björnsson-
ar Hringavitleysu orkuveislunnar
TWh
8-
6-
j|||| aBURÐARVERKSMIDJfl
}||$| HÚSHITUN
j1 ALMENNUR IÐNAÐUR
ÞJÓNUSTUGREINAR
HEIMILI
I TWh = ÞÚS. MILLJÓN kWh
1964 1970
1980
1990
2000 AR
- eftir Pál
Bergþórsson
Smágrein mín í Morgunblaðinu
15. febrúar um reynslu af orku-
spám hefur komið nokkru róti á
aðstandendur orkuspárnefndar. í
svargrein 1. mars víkur Jakob
Björnsson þrisvar sinnum að því
að ég sé nú veðurfræðingur. Það er
reynsla mín, að slíkur mál-
flutningur bendi til þess að við-
komandi eigi í einhverjum vand-
ræðum með málstað sinn.
Ekki þarf að fræða mig á því að
mikil og margþætt vinna sé lögð í
hverja orkuspá, en þær hafa verið
gerðar á nokkurra ára fresti um
langt skeið. En með flóknum
vinnubrögðum er ekki allt fengið.
Það er yfirsýnin sem skiptir máli.
Þó að gerð sé áætlun að bestu
manna ráði um hvert smáatriði 1
orkunotkun komandi ára, er ekki
víst að hinar mörgu smáu skekkj-
ur útrými hver annarri. Hitt er til
í dæminu að þær safnist saman í
eina stóra villu. Stundum sjá
menn ekki skóginn fyrir trjánum.
Það hefur reyndar verið reglan í
meira en áratug, og alltaf hefur
verið spáð mun meiri aukningu
orkunotkunar en reynslan hefur
sýnt fram að þessu. Þetta sýnir
hvað valt er að treysta flóknum
vinnubrögðum, og hvað það er
nauðsynlegt að vanmeta ekki dóm
reynslunnar. Ekki þarf Jakob að
undrast þótt leikmönnum þyki
þessar einhliða skekkjur athyglis-
verðar. Og það er óþarfi að bregða
mönnum um vanþekkingu, þó að
þeir taki ekki skilyrðislaust ofan
hattinn fyrir þessum „þrauthugs-
„Og af tvennu ófull-
komnu er skárra aö
vera vitur eftir á en aö
vera þaö ekki, forsmá
reynsluna. Og vita skal
Jakob Björnsson þaö,
aö orkumál eru ekki
einkamál fárra út-
valdra. viÖ sem berum
milljarðabagga orku-
skuldanna, höfum full-
an rétt og fulla ástæöu
til aÖ láta málið til
okkar taka, hvaö sem
líður ásökunum hans
um vanþekkingu.“
uðu“ útreikningum, og telji að
meira tillit hefði átt að taka til
staðreyndanna.
Hér er birt orkuspá frá 1973
(Sveitarstjórnarmál, 1973). Aðal-
uppistaða hennar er sýnilega sú,
að árleg viðbót við almenna
orkunotkun (án álvers og áburðar-
verksmiðju) fari mjög vaxandi
með hverju ári, verði um 75 gíga-
wattstundir í fyrstu, 125 árið 1980,
175 árið 1985, en að meðaltali 270
á árunum 1990—2000. Hver varð
svo reyndin? Spáin stóðst aðeins
til 1975. En í stað þess að árlega
viðbótin færi svo vaxandi, stóð
hún í stað, var 75 gígawattstundir á
ári að meðaltali alla tíð síðan, með
eðlilegum og skýranlegum sveifl-
um til eða frá. Þetta var orðið
mjög áberandi árin 1979 og 1980.
Nú voru gerðar nýjar spár 1981 og
1983. Þá var tækifæri að taka tillit
til reynslunnar, leiðrétta úreltar
hugmyndir, svo framarlega sem
menn töldu ekki óskeikulleika
hugsmíða sinna æðri dómi sög-
unnar. En hér fór líkt og fyrir
manninum sem sagði, þegar hon-
um var bent á að útreikningar
hans stönguðust á við staðreyndir:
Já, staðreyndirnar koma illa út úr
samanburðinum. Því fremur hefði
nú verið ástæða að breyta um
reiknilíkan, nota til dæmis línu-
legt aðhvarf orkunotkunar og
tíma, sem það hafði einmitt sýnt
sig fyrr og enn betur í nágranna-
löndum, að árlega viðbótin við
orkunotkun var hætt að vaxa.
Það er rétt að það má kallast að
vera vitur eftir á, að benda á þetta
nú. En það er eðlilegt að þeir sem
standa utan við innsta hringinn
séu seinni að taka við sér en aðrir,
sem hafa það hlutverk að fylgjast
með þróun mála. Og af tvennu
ófullkomnu er skárra að vera vitur
eftir á en að vera það ekki, forsmá
Páll Bergþórsson
reynsluna. Og vita skal Jakob
Björnsson það, að orkumál eru
ekki einkamál fárra útvaldra. Við
sem berum milljarðabagga
orkuskuldanna, höfum fullan rétt
og fulla ástæðu til að láta málið til
okkar taka, hvað sem líður ásök-
unum hans um vanþekkingu.
En til þess að halla á engan, má
taka fram, að tiltölulega smáar
eru syndir orkuspárnefndar hjá
þeim ráðstöfunum stjórnvalda að
vefja þjóðina skuldum til þess að
framleiða orku, sem síðan er seld
útlendingum langt undir tilkostn-
aði. Og vel má vera, að orkuspár-
nefnd — og Landsvirkjun — hafi
þá málsbót, að vegna þessarar
opinberu sölustefnu hafi verið
réttmætt að leggja vel í um áætl-
un orkunotkunar og orkufram-
kvæmdir. Nú er verið að undirbúa
stækkun álversins. Ætli það verði
ekki réttlætt með ófyrirséðri um-
framorku, sem sé fundið fé að
selja billega? Hringavitleysa
orkuveislunnar er ekki á enda.
Pill Bergþórsson er veðurfræding-
ur.
ASEA framleiddi fyrsta 3ja fasa rafmótorinn árið 1890. í dag er ASEA MOTORS einn af
stærstu mótorframleiðendum í heimi.
Nýi mótorinn frá ASEA, gerð MBT, er hljóðlátur, sterkbyggður og sparneytinn á orku.
Rönning á ávallt til mótora í birgðageymslum og veitir tæknipjónustu. Endurseljendur