Morgunblaðið - 10.04.1985, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐID, MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 1985
31
Súdanskir hermenn ( byltingarhug. HerbifreiAir fullar af hermönnum ókn um götur höfuðborgarinnar Khart-
oum eftir byltinguna i laugardag. Hermennirnir hrópuðu hástöfum: „Einn her — ein þjóð.“
Súdan:
Swareddahab lofar
umbótum og frelsi
Allt á huldu um
framtíð Nimeiris
Khartoum o* Wuihinfton. 9. aprfl. AP.
LÍTIÐ er enn vitað um Abdul-Rah-
man M. H. Swareddabab hershöfð-
ingja, sem stjórnaði uppreisn hers-
ins gegn Gaafar Nimeiri, forseta
Súdans. i laugardag. Ekki var ann-
að vitað iður en að Swareddahab
væri niinn samherji Nimeiris og
þykir það þvi koma nokkuð i óvart,
að hann skyldi vera f forystu fyrir
valdarininu.
Swareddahab er 51 árs að aldri.
Hann lauk brottfararprófi frá
háskóla súdanska hersins 1958 og
hefur síðan starfað f flestum
deiidum hans. Auk herþjálfunar
sinnar heima fyrir hefur hann
einnig sótt herskóla i Bretlandi
og Jórdaniu.
Eins og Nimeiri er Swaredda-
hab fæddur í Omdurman. Hann
er kvæntur og á tvo syni og þrjár
dætur. Hefur honum verið lýst
sem iágmæltum manni, er hafi til
að bera bæði greind og hófsemi.
í tilkynningu þeirri, sem
Swareddahab gaf út eftir valda-
tökuna á laugardag, sagöi hann
aö herinn hefði farið „að óskum
þjóðarinnar og tekið völdin í sfn-
ar hendur til þess að láta þau á
ný í hendur þjóðinni eftir stutt
aðlögunartímabil". Hvert kreppu-
ástandið hefði tekið við af öðru
undir stjórn Nimeiris, sem hefði
ekki ráðið við aðsteðjandi vanda-
mál af völdum þurrkanna f Súdan
og nágrannalöndum þess, en yfir
Hinn nýi leiðtogi Súdans, Abdul—
Rahaman Swareddahab hershöfð-
ingi.
ein millj. manna væri komin til
Súdans frá nágrannalöndunum
Chad og Eþíópiu, þar sem þurrk-
ar og innanlandsstyrjaldir rfktu.
Swareddahab hét landsmönn-
um ennfremur umbótum á sviði
stjórnarfars, í efnahagsmálum og
í félagsmálum og kvaðst ábyrgj-
ast það, að fjölmiðlar i landinu
fengju aö starfa óhindraðir af
stjórnvöldum. Stjórnmálafrelsi
og trúfrelsi yrði jafnframt komið
á í landinu. Ennfremur lofaði
hann því að hefja „beinar viðræð-
ur“ við uppreisnarmenn í suður-
hluta landsins og skapa „þjóðar-
samstöðu á grundvelli jafnréttis".
Með þessu hyggst Swaredda-
hab ávinna sér traust hinna
kristnu íbúa f suðurhluta Súdans,
sem hafa álitið stjórn Nimeiris
sér óvinveitta. Vakti það mikla
reiði á meðal þeirra, er Nimeiri
innleiddi lög spámannsins Mú-
hameðs fyrir 18 mánuðum. í
kjölfar þess fylgdi mjög harð-
neskjulegt réttarfar i landinu,
þar sem menn voru handar-
höggnir jafnvel fyrir smávægi-
legan þjófnað. Hýðingar með
svipum á almannafæri urðu og
daglegt brauð.
Það var ljóst á laugardag, að
stjórnarbylting hafði orðið i
Súdan. Þá um morguninn lýsti
herinn yfir neyðarástandi f land-
inu, en ekki er til þess vitað að
komið hafi til stórfelldra hernað-
arátaka milli stuðningsmanna
Nimeiris forseta og hinna nýju
valdhafa. Tveir menn voru þó
drepnir, er sveitir hersins tóku á
sitt vald stöðvar öryggisþjónustu
ríkisins, en þar voru margir for-
ingjar úr hernum handteknir,
sem héldu tryggð við Nimeiri.
Tilkynningin um stjórnarbylt-
inguna var kunngerð aðeins
nokkrum klukkustundum áður en
Nimeiri forseti var væntanlegur
til Kairó, höfuðborgar Egypta-
lands, á leið sinni heim frá
Bandarikjunum. Aðeins 9 dögum
fyrir för sína þangað hafði hann
skipað Swareddahab varnar-
málaráðherra landsins og um leið
yfirmann hersins.
Stærsta land Afríku
Súdan er nær 2,5 millj. ferkm.
að stærð og þvf stærsta land Afr-
íku að flatarmáli. Að þvf liggja
átta ríki, sem eru Egyptaland,
Kenýa, Uganda, Zaire, Mið-
Afrfku lýðveldið, Chad og Líbýa.
tbúar Súdans eru um 22 millj. og
af þeim búa 16 millj. f norður-
hluta landsins, þar sem múham-
eðstrú er rikjandi en um 6 millj. i
suðurhluta landsins, þar sem
kristnir menn eru fjölmennir.
Landinu var stjórnað af Bret-
um og Egyptum f sameiningu
fram eftir síðustu öld, en frá ár-
inu 1924, er Egyptar hurfu alger-
lega á brott úr landinu, réðu
Bretar þar öllu einir. Súdan fékk
sjálfstæði 1. janúar 1956 og var
þá gert að lýðveldi.
Gaafar Nimeiri hershöfðingi
hrifsaði öll völd í landinu i sínar
hendur i valdaráni hersins 25.
maí 1969. Hann afnam fjölflokka-
kerfi það, sem verið hafði fyrir
hendi í landinu og stofnaði
Sósíalistabandalag Súdans, sem
eftir það varð eini löglegi flokkur
Mikil fagnaðarlæti urðu ( Khar-
toum eftir að valdataka Swaredda-
habs hafði verði kunngerð.
landsins. í september 1983 lýsti
hann því yfir, að framvegis
skyldu lög spámannsins Múham-
eðs ríkja í landinu. Varð þetta til
þess að auka mjög á sundrungu
milli þeirra sem búa i suðurhluta
landsins og múhameðstrúar-
mannanna f norðurhluta þess.
Kom til uppreisnar f Suður-
Súdan af þessum sökum, en upp-
reisnin var bæld niður.
Helzta atvinnugrein Súdans er
landbúnaður, sem er mjög háður
vatnsmagninu í Nílarfljóti.
Helztu nytjajurtirnar, sem rækt-
aðar eru, eru bómull, ris, sykur-
reyr og baunir. Þá er einnig nokk-
ur vefnaðar- og matvælaiðnaður
fyrir hendi í landinu. Fyrir
nokkrum árum fannst olía i suð-
urhluta landsins, en andstaðan,
sem þar hefur verið rfkjandi gegn
stjórn Nimeiris, hefur tafið mjög
fyrir vinnslu olíunnar.
Súdan er í hópi skuldugustu
rikja heims og nema erlendar
skuldir þess nú 9 milljörðum doll-
ara. Afborganir og vextir af þess-
um lánum verða ekki undir 800
millj. dollara á þessu ári, sem er
meira en allar útflutningstekjur
landsins. Gengislækkun á gjald-
miðli landsins og minnkandi
niðurgreiðslur af hálfu hins
opinbera á ýmsum nauðsynjavör-
um áttu sinn þátt í þeirri innan-
landsókyrrð, sem var undanfari
byltingarinnar gegn Nimeiri á
laugardag.
Undir stjórn Nimeiris hafði
Súdan náin samskipti vð Banda-
ríkin og Egyptaland. Hafa
Súdanir fengið meiri efnahags-
aðstoð frá Bandarikjamönnum en
nokkur önnur þjóð i Afríku að
Egyptum einum undanskildum.
Árið 1976 stofnuðu Súdan og Eg-
yptaland með sér varnarbandalag
og á árinu 1982 gerðu ríkin sér-
stakan sáttmála sfn i milli, sem
fól í sér 10 ára áætlun um sam-
eiginleg stefnumál. Átti þetta að
vera undanfari sameiningar ríkj-
anna, ef vel tækist til.
Mikil óvinátta hefur aftur á
móti rikt milli Súdans og Libýu
frá árinu 1972, er Nimeiri hafnaði
með öllu tilmælum Lfbýustjórnar
um sameiningu landanna. Hélt
Nimeiri þvi fram æ siðan, að
Líbýustjórn væri að reyna að
grafa undan stjórn sinni m.a.
með því að veita uppreisnar-
mönnum í suðurhluta landsins
verulegan stuðning.
Enn er ekki vitað, hvað Nimeiri
hyggst fyrir í framtiðinni. Hann
kom til Kairó á laugardag, þar
sem Hosni Mubarak Egypta-
landsforseti tók á móti honum á
flugvellinum. Nimeiri fór sfðan
með þyrlu frá flugvellinum og er
talið, að hann dvelji nú f höll Eg-
yptalandsforseta.
Fyrir stjórnarbyltinguna nú
hafði verið mjög óróasamt f Súd-
an. Verkföll höfðu lamað höfuð-
borgina Khartoum í þrjá daga og
komið í veg fyrir allar samgöngur
við útlönd. Fjarskiptasamband
hafði einnig legið niðri. Eftir að
Swareddahab tilkynnti valdatöku
sína, urðu mikil umskipti. Fólk
safnaðist út á göturnar tugþús-
undum saman til þess að fagna
hinum nýja valdhafa, reif niður
myndir af Nimeiri og dró niður
fána þann, sem hann hafði gert
að þjóðfána Súdans. Heyra mátti
hrópað: „Þetta er dásamlegur
dagur. Vilji súdönsku þjóðarinn-
ar hefur loksins náð að sigra.“
Verkfallsaðgerðum margra
stétta og hagsmunahópa í land-
inu hefur verið hætt. Fyrirhugað
hafði verið að efna til allsherjar-
verkfalls á mánudag, en f stað
þess var farin fjöldaganga til að-
alstöðva hersins og var það
greinilega gert til þess að votta
hinum nýja valdhafa stuðning.
Talsmaður Bandaríkjastjórnar,
Tom Krageski, sagði á laugardag,
að stjórnmálasamband milli
Bandaríkjanna og Súdans héldist
óbreytt þrátt fyrir þessa atburði,
en það er ekki lengra síðan en á
mánudag f sfðustu viku, sem
Nimeiri var í Washington til við-
ræðna við Reagan forseta.
Sprengingar í
V-Þýzkalandi
Stuttgart, S.apríl. AP.
SKEMMDIR urðu i olíuleiðslu NATO frá Ttibingen til Aalen skammt frá
Iggingen í Baden-Wlirtemberg í sprengingu í morgun. Skemmdir urðu einnig
af völdum sprengingar í hergagnafyrirtæki í Hamborg. Engan sakaði.
Lögregla flutti burtu 60 manns
og gerði sprengju óvirka í annarri
byggingu í Hamborg. Á þriðja
staðnum í Hamborg, lóð i eigu
hersins, fannst engin sprengja,
þótt maður sem hringdi án þess að
segja til nafns hefði varað við þvf.
Sprengingarnar urðu á fjórða
degi mikilla mótmælaaðgerða
gegn kjarnorkuvopnum í Vestur-
Þýzkalandi.
Forstöðumenn páskagöngunnar
1985 sögðu að 400.000 manns hafi
tekið þátt í mótmælunum síðustu
daga. Lögreglan segir að það sé
alltof há tala.
Enn er ekki ljóst hvort spreng-
ingarnar standa f sambandi við
kjarnorkumótmælin og engin
samtök hafa lýst sig ábyrg á
sprengingunni á olíuieiðslu
NATO.
Mjög lítið lak af olíu og tjónið á
leiðslunni er óverulegt að sögn
lögreglu. Talið er að viðgerð á
leiðslunni muni kosta 60.000 til
80.000 mörk.
Vornámskeið
Byrjendur (yngst 5 ára) og framhald.
Innritun í síma 72154.
Kennari Ásta Björnsdóttir.
■
BRLLETSKOU
SIGRÍÐRR RRflflflfin
SKÚIAGÖTU 32-34