Morgunblaðið - 22.05.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. MAl 1985
Meira fé flæðir um
menningaræðarnar
■Í rakkar hafa löngum
veriö forustuþjóð i
lista- og menningarmálum.
Á undanförnum árum hafa
verið töluverð umbrot á því
sviði í Frakklandi. Mörgum
þótti listsköpun og list-
flutningur fallinn f nokkuö
fastar skorður og fjötraður
í hinar hefðbundnu list-
greinar sem þá náðu best til
afmarkaðs hóps mennta-
fólks. Og því hefur mark-
visst verið unnið að því að
sveigja, jafnvel snarbeygja
menningarpólitíkina. Ákaf-
lega vel tókst til með hið
umdeilda Pompidou-safn,
þar sem raunverulega hefur
tekist að draga að og inn í
þessa óhefðbundnu bygg-
ingu fólkið af götunni, sem
var feimið við þessi finu
söfn, hljómleikasali og óp-
eruhús. Allt í kring um
Pompidou-safnið, sem kem-
ur upp góðum vönduðum
sýningum, iðar allt af lífi og
fjöri og óformlegum uppá-
Stíflu vart í ár
lega 38 milljarða ísl. króna
til menningarmála, sem er
næstum það sama og í fyrra
og því í raun nokkur sam-
dráttur. Að vísu slæmt, seg-
ir menningarmálaráðuneyt-
ið, en þetta er bara eins og
að við höfum færst frá ein-
um upp í 10 og svo lækkað
aftur niður i níu. Ekki hafi i
rauninni verið neinn veru-
legur niðurskurður nema á
liðnum til kennslu tónlistar
og lista almennt. Og fram-
lögin hafa þó tvöfaldast frá
1983.
Þetta viðbótarframlag til
menningarmála átti, sam-
kvæmt hinni nýju menning-
arpólitík, aö fara mikið i
listgreinar og listiðnaðar-
greinar sem höfðu verið út-
undan meðan Óperan,
Pompidou-safnið og stóru
gömlu leikhúsin gleyptu allt
féð. Lang sagði að svo ágætt
sem það væri yrði engin
nýsköpun og hann vildi
fremur veita fé til fólks og
sköpunar en dýrra stofn-
ana. Það hefði þann kost að
féð væri ekki bundið í lista-
Jack Lang menningarmála-
ráðherra Frakka.
unarkrafturinn væri út-
brunninn. Andstæðingar
hans hafa svarað því til að
lítt gagni að ýta ungu hæfi-
leikafólki af stað upp lista-
stigann sem engar rimar
hefði þegar ofar kæmi.
Hvað sem um slíkar deilur
má segja, flæðir nú helm-
ingi meira fé gegn um
menningaræðarnar í land-
inu og flytur næringu til
listgreina sem aldrei höfðu
styrk af stjórnvöldum.
Leikhópar hafa sprottið upp
og eldri leikhús anda frjáls-
legar. Og greinum, sem
fram að þessu voru handan
markanna, svo sem tískan,
rokktónlist og og ljósmynd-
un, er nú rétt hjálparhönd,
og popptónleikar með frum-
saminni franskri músík og
frönskum textum blómstra
um landið. Að ekki sé talað
um átakið sem Lang hefur
gert til viðnáms flóði
bandarískra kvikmynda
með því að veita fé til að
bjarga því að frönsk kvik-
myndahús legðu upp laup-
ana og til að auka franska
þáttaframleiðslu í franska
sjónvarpinu. Ut um allt
land eru nú óperu- og leik-
flokkar á ferð og efnt er til
sumarhátíða i samvinnu við
sveitarfélögin með stuðn-
ingi menntamálaráðu-
neytisins. í fyrrasumar var
í París efnt til tón-
listarhátíðar einn fagran
sumardag með útitónleik-
um um alla borgina og ætl-
unin er að halda því áfram.
Aftur á móti hafa grónar
stofnanir staðið í stað.
Þjóðarbókhlaðan, Bibliot-
eque Nationale, eitthvert
stærsta og frægasta bóka-
safn heims, hefur t.d. liðið
fyrir það hve seint mennta-
málaráðherrann fékk áhuga
á henni. Löngu fyrir hans
daga var bókasafnið raunar
að kafna undir bókakosti
sínum, 12 milljónum ein-
taka, og hörnunin hafin. En
björgunaraðgerðir hafa lát-
ið alltof lengi á sér standa.
Heiftarlegar deilur eru
vitanlega uppi um menn-
ingarmálin svo sem allt
annað milli menningar-
málaráðherra sósíalista-
stjómarinnar Jacks Lang
og gaullista-borgarstjórans
komum.
Þegar sósíalistastjórn
Mitterrands kom til valda
1981 var gert heilmikið
skurk í menningarpólitík-
inni undir forustu menning-
armálaráöherrans Jacks
Lang. Hann kom eins og
hvítur stormsveipur, blés á
það sem fyrir var og lýsti
því yfir þegar hann gekk
inn í Louvre-safnið að lýs-
ingin væri skelfileg og gólf-
in óhrein. Nú skildu menn-
ingarmálin hafa forgang og
opinber framlög aukin upp í
1 prósent af fjárlögum. Far-
ið var geyst af stað, en á
fjárhagserfiðleika stjórn-
valda virðist nú samt nokk-
ur slagsíöa komin á. Á
þessu ári varð Lang að
sætta sig við 0,86% eða ríf-
uppbyggingu, þar sem sköp-
Barenboim verður áfram
við Parísarhljómsveitina
eftir ítök.
Aþessari síðu er fjallað um menningarmál í
Frakklandi. En ekki er þetta síður menningar-
atriði en annað. Nýju salernin sem víða hefur verið
komið upp þar sem menn borga eins og í stöðumæli
til að komast inn. Þau leystu af hólmi gömlu svunt-
urnar sem nefndust „pissoirs", sem notaðar höfðu
verið í marga áratugi. Þau voru aðeins fyrir karl-
menn. Vegfarendur sáu fætur þeirra undan svunt-
unum og lyktin leyndi sér ekki þegar gengið var
framhjá. En nú hafa þessi nýju hreinlegu salerni
tekið við með prentuðum leiðbeiningum utan á eins
og sjá má. Karlmenn öðrum megin, konur hinum
megin.
Jacques Chiracs, sem jafn-
framt er foringi stjórnar-
andstöðunnar í þinginu. Nú
síðast lenti þeim saman út
af endurráðningu hljóm-
sveitarstjórans Daniels
Barenboim til borgarhljóm-
sveitarinnar Orchestre de
Paris, sem kostuö er sam-
eiginlega af ríki og borg.
Eftir að hafa reynt í laumi
að ná í Seiji Ozawa frá
Boston Sinfóniunni, ákvað
ráðherrann að styðja
Barenboim, án þess að hafa
tryggt stuðning borgar-
stjórans. Chirac reiddist og
snerist á sveif með Georges
Pretre, sem er franskur
hljómsveitarstjóri, sem
hann taldi að mundi sýna
franskri tónlist meiri áhuga
en Barenboim. Nú er sú
orrusta hjá liðin og Bar-
enboim verður hljómsveit-
arstjóri Parísarhljóm-
sveitarinnar næstu fjögur
árin.
Stormur leikur um annan
innfluttan listamann I
Frakklandi. Sá er Rudolf
Nureyev, sem stjórnar, örv-
ar, dansar og skammast I
Óperuballettinum. Sagt er
að önnur stjarna, dansari
og fyrrum danskennari,
Michel Renault, hafi sýnt
300 þúsund króna ávísun í
balletskólanum — sem Nur-
eyev varð að greiða honum I
skaðabætur fyrir að reka
honum löðrung fyrir fram-
an dansflokkinn. Það geng-
ur líflega í listaheiminum,
jafnvel þótt pólitisk átök
spili ekki inn i. Hvað um
það, það er mikil ólga og líf
í menningarmálum í Frakk-
landi um þessar mundir.
Renoir og Chagall
í Grand Palais
Forvitnilegar sýningar verða í sumar í sýn-
ingarhöllinni Grand Palais í miðborg Parísar,
við stóru breiðgötuna Champs Elysées og því aðgengi-
legar ferðafólki. Þar verður yfirgripsmikil sýning á
verkum impressionistans Renoirs frá 15. maí fram til
2. september. Einnig verður sýning sem nefnist Frá
biblíunni til Chagalls, en sem kunnugt er lést þessi
stórkostlegi rússnesk-franski listmálari nýlega á 98
aldursári og jafn dáður sem fyrr. Þessi sýning verður
opin frá 6. júní til 28. sama mánaðar. Slikar sýningar
eru venjulega opnar frá kl. 10 að morgni til kl. 8 á
kvöldi nema miðvikudaga til kl. 10, en lokunardagur
er þriðjudagurinn. f Grand Palais hefur staðið yfir
sýning franskra listmálara, svonefnd International
Beaux Arts Exhibision, en henni fer að ljúka.
Hér með fylgir ein af myndum Chagalls, máluð 1977.
Hann hélt sínu striki alla sina löngu ævi, hafnaði
stefnum og skólum þótt hann drægi næringu úr sam-
tímanum og sótti sér yrkisefni út ævina til uppruna
síns í rússneska þorpinu Vitebsk, úr trúarlegri list
íkonanna og fantasíu þjóðsögunnar. Hann fluttist til
Parísar 1910 og var aðeins í Rússlandi á árunum 1914
til 1922, en var i snertingu við alla listamenn og
strauma sem hæst bar í Frakklandi þar til hann lést á
þessu ári. Á sl. ári var komið upp sýningum af verkum
Chagalls víða um heim.
Glerpýramídi við Louvre
Louvre-safnið er einn
af þeim stöðum sem
enginn er til Parísar kem-
ur lætur fram hjá sér
fara. Raunar er það svo
stórt og fullt af málverk-
um, höggmyndum, forn-
gripum og listmunum frá
öllum öldum að mánuði
tekur að skoða það allt.
Ferðamenn láta sér þá
gjarnan nægja að skoða
Monu Lisu. Þótt hver sal-
urinn taki við af öðrum
fullir af ómetanlegum
listaverkum, hefur fjöldi
merkra verka legið í
geymslum í kjöllurum
hallarinnar og ekki verið
rúm fyrir þau. En nú hef-
ur Mitterrand forseta tek-
ist það sem fyrri forsetar
hafa guggnað á og það er
að ryðja fjármálaráðu-
neytinu franska út úr
austurvæng Louvre-hall-
ar. Er verið að gera hús-
næðið upp og koma þar
fyrir nýjum sýningum.
En meiri breytingar eru
á ferðinni. ÍJti í Louvre-
garðinum framan við
safnið á að rísa geysimik-
ill glerpýramídi. Hann
verður nokkurs konar lok
ofan á innganginn í nýja
neðanjarðarbrautarstöð.
Þar ofan í jörðinni verður
ekki aðeins brautarstöð
heldur líka ráðstefnu- og
fundasalir. Ofan á rís svo
þessi glerturn. Arkitektar
og listamenn hafa margir
lýst hneykslan sinni,
segja að hann sé óttalegt
glingur sem engan veginn
eigi við þarna í námunda
við hið aldna virðulega
Louvre-safn. Fyrrverandi
menningarmálaráðherra
einn bætir því við að
glerpýramídi þessi verði
að auki alltaf grútskítug-
ur.
Ekki er nóg með að
Mitterrand ætli að fá
þetta minnismerki um sig
áður en 7 ára kjörtímabili
hans lýkur, heldur er
hann líka að setja í gang
annan minnisvarða að
hans frumkvæði og alger-
lega eftir hans hugmynd.
Það er óperu og ballethús
mikið á Bastillutorgi.
Valdi kínversk ameriskan
arkitekt til að teikna það
og braut þarmeð allar
hefðir um svo stór verk-
efni á vegum hins opin-
bera. Skv. reglum hans
eigin stjórnar á að vera
samkeppni um þau.
Nú þegar þrengir um
fjárframlög til menning-
armála. Hafa margir talið
að Lang menntamálaráð-
herra ætti frekar að
endurskoða og draga úr
kostnaðinum við Louvre-
safnið. Láta nægja að
mála og koma myndunum
fyrir í nýja húsnæðinu og
fresta algerlega öllum
hugmyndum um nýtt
stórhýsi á Bastillutorgi,
til þess að geta framfylgt
menningarmálastefnu
stjórnarinnar. En Mitt-
errand forseti þekkir sitt
fólk. Hann veit til hvers
er ætlast af forseta. Par-
ísarbúar vilja að hann
vinni eitthvert stjórvirki
sem þeir geta úthrópað og
hneykslast á, en er samt
eitthvað. Það hefði líka
verið hægt að byggja Eiff-
elturninn mörgum sinn-
um minni en sá sem
byggður var og þótti ekki
fagur. Og Mitterrand vill
ekki láta sitt eftir liggja.
Svona var hið merka
Louvre-safn sýnt á teikn-
ingu í byrjun 18. aldar. Nú
er verið að stækka það og i
að koma við það stærðar
pýramídi úr gleri.