Morgunblaðið - 09.08.1985, Blaðsíða 18

í 18
MORGTJNBLAÐTÐ, FOSTODAGUR 9. ÁGUST1985
Kínaferö — III:
Ævintýraferð til
TÍBET
— eftir Eirík
Ingólfsson
„Vegaframkvæmdir
voru sérstakt fyrirbæri.
Allt var unniö meö
handafli nema hvaö viö
sáum valtara á einum
staö þar sem veriö var
aö leggja slitlag á veg-
inn. AÖ ööru leyti voru
þaö sem fyrr segir hend-
ur sem bókstaflega
hlóöu veginn, stein fyrir
stein og meira aÖ segja
voru höggnir kantstein-
ar og raöaö á vegarbrún-
ina.“
Tíbet
Snemma morguns þann 17. júní
var haldið út á flugvöll, þar sem
okkar beið gömul Boeing 707, til-
búin að flytja okkur til Tíbet.
Þangað var aðeins innan við
tveggja tíma flug. Frá flugvellin-
um þurftum við svo að aka í 1V4
tíma áður en við komum til borg-
arinnar Lhasa sem er höfuðborg
Tíbet, en Tíbet er stundum kallað
þak alheimsins. Borgin liggur í
3.600 metra hæð yfir sjávarmáli
og þurfti því nokkurn tima til að
venjast hinu þunna lofti. Gisti-
aðstaðan í Tíbet var nokkuð frá-
brugðin því sem við höfðum átt að
venjast á þessu ferðalagi. Við
bjuggum í mjög frumstæðu gisti-
húsi, þar sem helsti gestur utan
okkar hóps var sporðdrekagrey
sem heimsótti okkur einu sinni
eða tvisvar. 1 bílnum sem flutti
okkur, svo og í herbergjum okkar
voru sérstakir súrefniskútar til
þess að auðvelda fólki að anda í
þunnu loftinu. Tíbet var hernumið
af Kínverjum árið 1951, og er nú
sérstakt sjálfsstjórnarsvæði, með
um tvær milljónir íbúa og grein-
ast þeir í marga ólíka kynstofna.
Reyndar er um þriðji hver Kín-
verji í Tíbet kínverskur hermaður
og herinn setur mikinn svip á allt
mannlífið. Tíbet er landamæra-
hérað svo Kinverjar þurfa að hafa
her til að gæta landamæranna, en
einnig er hernum ætlað að sjá til
þess að íbúarnir séu til friðs, en
Tíbet var í nokkra áratugi sjálf-
stætt ríki undir stjorn æðsta
munks búddha-reglunnar þar,
Dalai Lama. Dalai Lama var í
senn andlegur og veraldlegur leið-
togi Tíbet en flúði þaðan eftir upp-
reisn heimamanna þar gegn Kín-
verjum árið 1959. Gistirými fyrir
ferðamenn er af mjög skornum
skammti og ferðir útlendinga
mjög takmarkaðar. Á sfðasta ári
komust aðeins um 1.500 útlend-
ingar til Tíbet, svo við töldum
okkur mjög heppin að komast
þangað. Reyndar fréttum við sið-
ar, að bréfið sem átti að boða
komu okkar kom daginn eftir að
við komum til Tíbet, svo það hefur
eflaust haft sitt að segja um að-
búnaðinn. En hvað um það, dvölin
í Tíbet var mikið ævintýri og hófst
strax síðari hluta fyrsta dagsins
eftir að við höfðum safnað kröft-
um í nokkra klukkutima.
Heimsókn í
gamla bæinn
Við byrjuðum á því að heim-
sækja markað í gamla bæjarhlut-
vinnuherbergi og bænastaðir, sem
geyma ótal dýrgripi, þar á meðal
grafhýsi fimmta og þrettánda
Dalai Lamans, hvort um sig
14—15 metrar á hæð og þakin
gulli og eðalsteinum. Þak hallar-
innar er sömuleiðis úr gulli, en
ekki fengum við að sjá það nema
úr fjarlægð.
Um kvöldið fórum við svo á
kvikmyndasýningu, þar sem með-
al annars var sýnd mynd um Tíbet
sem vann til verðlauna á kvik-
myndahátíðinni í Cannes. Myndin
var skemmtileg og vel gerð, en
heldur fannst manni hún sýna
glansmynd af landinu eftir það
sem við höfðum sjálf séð og reynt.
Það bar til tíðinda þegar kvik-
myndasýningin stóð sem hæst að
rafmagnið fór af borginni þar sem
illviðri hafði rofið raflínur til
borgarinnar. Við fengum líka að
kynnast heilmiklu þrumuveðri um
nóttina.
anum í Lhasa. Eiginlega vissi ekk-
ert okkar við hverju var að búast,
en áreiðanlega hefur enginn átt
von á því sem við okkur blasti. í
þessum bæjarhluta var óþrifnað-
urinn hreint ótrúlegur, enda kom-
umst við að því síðar að þarna er
ekki rennandi vatn og bústaðir
fólksins þröngir og dimmir. Mátti
stundum varla greina muninn á
standa ekki of lengi í sömu spor-
um því þá flykktist fólk umhverfis
okkur til þess að líta á furðu-
verkið. Þá má geta þess að dag-
blaðið í Lhasa birti frétt um komu
hópsins.
Að lokinni þessari eftirminni-
legu heimsókn, var okkur boðið til ■
kvöldverðar af nokrum ráða-
mönnum í Lhasa í tilefni af heim- Sérkennileg fjöll einkenna landslagið í Guilin.
Haldiö til fjalla
Hinn 19. júní, síðasta dag okkar
í Tíbet, var ekið út úr borginni
snemma morguns og haldið til
fjalla, þar sem við ætluðum að
skoða virkjun sem gengur fyrir
jarðgufu og er í 4.200 metra hæð
yfir sjávarmáli. Leiðin var afar
torsótt þar sem miklar vega-
framkvæmdir voru í gangi.
Reyndar virtust miklar fram-
kvæmdir vera víða i gangi í Lhasa
og er meðal annars verið að
byggja tvö glæsihótel í miðborg-
inni, sem hýsa eiga þá ferðamenn
sem koma munu til Tíbet á næstu
mánuðum og árum. Vegafram-
kvæmdirnar voru sérstakt fyrir-
bæri. Allt var unnið með handafli
nema hvað við sáum valtara á ein-
um stað þar sem verið var að
leggja slitlag á veginn. Að öðru
leyti voru það sem fyrr segir hend-
ur sem bókstaflega hlóðu veginn,
stein fyrir stein og meira að segja
voru höggnir til kantsteinar og
raðað á vegarbrúnina. Þessar
framkvæmdir náðu yfir 10—12 km
langan vegarkafla og var eins og
gefur að skilja mikill fjöldi manna
þar að störfum. Af þessum sökum
sóttist ferðin seint, en á móti kom
að gott tóm gafst til að skoða
landslagið sem er ótrúlega líkt því
sem við eigum að venjast hér á
íslandi og gróður var líka mjög
svipaður.
Eftir um þriggja klukkustunda
akstur komum við að litlu tíbetsku
þorpi þar sem hirðingjar búa. Við
fengum að sjá hýbýli fólksins, sem
þama stundar landbúnað af frum-
stæðustu gerð, með kindur og
nautgripi, meðal annars hinn
sérkennilega jak-uxa. Þarna býr
fólk við ótrúlega mikla fátækt, í
eins konar moldarkofum og al-
gengt var að 7—8 manna fjöl-
skylda byggi í einu 10—12 fer-
metra herbergi. Þarna voru hlutir
á borð við rennandi vatn og raf-
magn óþekktir og mikill skítur út
um allt.
Að þessari heimsókn lokinni var
svo haldið til virkjunarinnar sem
fyrr er getið. Þar var vel tekið á
móti okkur og var okkur sýnd
virkjunin sem að visu litur ekki
mjög tæknilega út, en framleiðir
Potalahöllin {Lhasa.
því hvaða bústaðir tilheyrðu
mönnum og hvað tilheyrði dýrum,
en satt að segja virtist það ekki
skipta íbúana höfuðmáli.
A markaðnum var margt að sjá,
en flest hvarf i skuggann af fólk-
inu sjálfu sem þrátt fyrir frekar
hraustlegt útlit bar margt merki
um hörgulsjúkdóma. Fátæktin
virtist mikil og einkennileg lykt
var af öllu. Þrátt fyrir þetta virt-
ist fólkið ánægt i litríkum fötum
og reyndi óspart að ota að okkur
smáhlutum til sölu. Eitt af því
sérkennilegasta sem við sáum
þarna á markaðnum var tann-
læknastofa, ef stofu skyldi kalla.
Mitt í öllum skitnum utan dyra
stóðu tveir tannlæknar við iðju
sina og notuðu meðal annars fót-
stiginn bor. Heldur fannst okkur
þetta vera frumstæðar aðferðir en
ekki var annað að sjá en tann-
læknarnir hefðu nóg að gera.
Hópurinn vakti talsverða at-
hygli heimamanna, enda hvitt fólk
ekki algengt á þessum slóðum.
Máttum við gæta okkur á þvi að
sókninni og þjóðhátíðardeginum.
Fyrir kvöldverðinn var haldinn
stuttur formlegur fundur, en siðan
var sest að borðum þar sem fyrir
okkur voru bornir hvorki meira né
minna en fjórtán heitir réttir, að
ógleymdum tíu köldum forréttum.
Þetta var því eftirminnilegur end-
ir á sérkennilegum þjóðhátíðar-
degi.
Hof og hallir
Daginn eftir var byrjað á þvi að
heimsækja Jokhang-hofið sem er i
miðjum gamla bæjarhlutanum i
Lhasa. Það var byggt á miðri 7.
öld og er eitt aðalhof búddha-
munka i Tíbet. Þangað streymir
fólk hvaðanæva i eins konar pila-
grímsferðir. Það var mjög sér-
kennilegt að ganga þarna i gegn.
Fyrir framan hofið kastaði fólk
sér á jörðina í tilbeiðslu, en þegar
inn var komið blasti við eins konar
torg þar sem munkar voru að
bræða dýrafitu í stórum kötlum.
Fita þessi er síðan sett á litil
ljósker sem fólk ber með sér inn
að altari eða líkneski sem þar eru
ótal mörg. Við vorum leidd í gegn-
um hofið undir leiðsögn æðsta
munksins og var okkur stundum
um og ó að fara um þessa rang-
hala sem voru þéttsetnir af fólki í
tilbeiðslu í reykmettuðu lofti.
Að því loknu heimsóttum við
sumarhöll Dalai Lama sem er
þarna skammt frá og virðist í
niðurniðslu og var þar fátt merki-
legt að sjá annað en vistarverur
Dalai Lama og húsmuni sem til-
heyrðu honum.
Eftir hádegið var svo farið í
hina frægu Potalahöll, sem er
margra alda gömul og gnæfir eins
og fjall yfir borginni. Langar og
breiðar tröppur liggja upp að höll-
inni og var það nokkurt átak að
klífa þær í þunnu loftinu. Elstu
hlutar hallarinnar eru frá 7. öld
en margoft hefur verið byggt við
hana. Höllin er 400 metra breið
frá austri til vesturs og tæplega
120 metra há. í höllinni eru yfir
1.000 herbergi og vistarverur,
Gert við tennur við frumstæðar aðstæður í Tíbet.
Landslagi í Tíbet svipar víða til íslenskra dala.