Morgunblaðið - 09.04.1986, Blaðsíða 18

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. APRÍL1986
18
Veiðiþáttur
Unisjón: Giióniundur Guójónsson
Sjöunda hefti
„Vötn og veiði“
er komið út
NYLEGA kom út bæklingurinn „Vötn og veiði“, sem Landsamband
veiðifélaga hefur veg og vanda af. Er hér um að ræða kynningarrit
um þá silungsveiðistaði sem í boði eru vitt og breitt um landið.
Einnig fylgja jafnan ýmsar „praktískar" greinar, t.d. um nýtingu
afla, útbúnað og umgengni við veiðivötn landsins. Er þetta sjöunda
ritið og líður nú óðfluga á síðari hringferð höfundar sem er Hinrik
A. Þórðarson.
Aftan á kápu ritsins stendur
eftirfarandi: Bók þessi á að veita
nokkum fróðleik þeim sem vilja
reyna veiðar í silungsvötnum lands-
ins. Hún inniheldur formálsorð á
þrem tungumálum, íslensku, norsku
og ensku, silungsveiðar ferðafólks
og grisjun í veiðivötnum. Getið er
vatna á Norður- og Austurlandi,
frá Skagafirði til Lagarfljóts, legu
þeirra stærð, hæð yfir sjó, fiskiteg-
unda, vega og vegalengda, aðstöðu
við vötnin og fleira.
Vötnin sem um getur eru þessi:
Ásbjamarvötn, Reyðarvatn, Urðar-
vatn, Hólavatn, Eyjaijarðará,
Brunnavatn, Miklavatn, Sflalækjar-
vatn, Botnsvatn, Höskuldsvatn,
Víkingavatn, Skjálftavatn, Eiðis-
vatn, Gunnvararvatn, Bjamavatn
og Máfsvatn, Hólmavatn, Hlíðar-
vatn, Sauðaneslón, Sauðanesvatn,
Þemuvatn, Krókavatn, Staðarvatn,
Hólmavatn, Bakkavatn, Ljósa-
landsvatn, Purkuvatn, Hvamms-
gerðisvötn, Sandvatn, Vötn á
Tunguheiði, Matbmnnavötn, Grip-
deild, Þverárvatn, Hnjúksvatn,
Bessastaðavötn og Fossárvötn.
Kort er af hveíju vatni og yfírlits-
kort af því landsvæði þar sem vötnin
em.
Ætti ekki að þurfa að hafa fleiri
orð um rit þetta, önnur en að þrátt
fyrir vott af ónákvæmni á köflum
í ritum þessum, þá em þau hin
mestu þarfaþing fyrir þá sem em
á ferð um landið með stöngina í
skottinu.
V eiðimannaráðstefna
haldin á næstunni
Fjölmörg- erindi flutt um ýmsa þætti sportveiði
Ráðstefna mikil verður haldin
um veiðimál á Hótel Loftleiðum
dagana 26.-27. apríl næstkom-
andi. Það er Landsamband
Stangveiðifélaga sem stendur
fyrir ráðstefnunni og verður
„fléttað saman fróðleik og
skemmtun" eins og komist er að
orði I fréttatilkynningu sam-
bandsins. Fyrirlesarar eru ýmsir
og allir kunnir í hópi veiðimanna
og skulum við nefna þá hér:
Vilhjálmur Lúðvíksson forstjóri
Rannsóknarráðs ríkisins, Kolbeinn
Grímsson og Þorsteinn Þorsteins-
son (Steini stöng), kaupmenn í Ár-
mótum og snjallir flugveiðigarpar,
Jón Kristjánsson fiskifræðingur,
Skúli Hauksson bóndi í Útey við
Apavatn, Hannes Hafstein fram-
kvæmdastjóri Slysavamafélags ís-
lands, Stefán Jónsson veiðimaður
af guðs náð og einn af skríbentum
stéttarinnar og Rafn Hafnfjörð.
Loks en ekki síst má nefna norska
vistfræðinginn Hans Nordeng, sem
starfar við Háskólann í Osló. Hann
hefur haldið á lofti ýmsum rök-
studdum kenningum um háttemi
laxfiska, sem hann byggir á ára-
löngum rannsóknum. Vonandi verð-
ur hægt að fara eitthvað út í þá
sálma seinna. Þá hefur frést, að
Eyþór Sigmundsson hafi verið far-
inn á stjá fyrir nokkm að kynna
sér hvort hann fengi inni með erindi
sem hann ku hafa gengið með í
maganum síðustu 2—3 árin. Óvíst
er þó hvort úr erindi Eyþórs verður
eðaei.
Áhugamenn um stangveiði ættu
að geta fundið sér eitthvað til hæfis
á ráðstefnu þessari, þó ekki væri
annað en að heyra skrítna eða
skondna veiðisögu, en af þeim verð-
ur nóg þama sem endranær þar sem
stangveiðimenn koma saman.
„Betur má ef duga skal“
eftir Eggert Haukdal,
alþingismann
Nú eru liðlega tveir mánuðir liðn-
ir frá því að hin síðbúna reglugerð
um stjómun mjólkurframleiðslunn-
ar verðlagsárið 1. sept. '85—31.
ágúst '86 birtist hlutaðeigendum.
En þá vom, sem kunnugt er, liðnir
fimm mánuðir af verðlagsárinu.
Um miðjan apríl eiga mjóikur-
framleiðendum að hafa borist í
hendur endanlegar upplýsingar um
framleiðslurétt sinn á verðlagsár-
inu. Þá mun hinn kaldi raunvem-
leiki blasa við öllum, þegar verð-
lagstímabilið er meira en hálfnað
og erfítt er að snúa sér við.
Ekki verða kýmar „bundnar við
bryggju" og geymdar þar uns hægt
er að losa festar á nýjan leik.
Við verðum að gera okkur ljóst
hvort sem okkur líkar betur eða
verr, að stjómun undangenginna
ára hefur bmgðist. Á því bera
margir ábyrgð og ekki ástæða að
nefna einn öðmm fremur, þótt
misjöfn sé sökin í þessum efnum.
I gegnum árin hefur útflutnings-
bótarétturinn, sem Ingólfur Jónsson
kom á árið 1959, verið haldreipi
bændastéttarinnar. Á viðreisnarár-
unum, þegar verðbólga var hér
hófleg, tókst að fá 70—80% verðs
fyrir útflutning, þannig að útflutn-
ingsbætur vom lítill hluti útflutn-
ingsverðs. Þetta snerist við á verð-
bólguárunum frá 1971 og allt til
þessa dags, þegar samkeppnisað-
staða versnaði, m.a. vegna mistaka
í stjómun hjá okkur. Það hefði þurft
á þessum ámm að breyta lögunum
um útflutningsbætur, þannig að
útflutningsaðilar fengju þær ekki
greiddar, nema að afla markaða,
sem skiluðu lágmarksverði. Það
hefði hvatt til öflunar nýrra og betri
markaða, meiri úrvinnslu og vænt-
anlega aukinna gæða. Þá stæðum
við betur í dag.
Eggert Haukdal
„Að sjálfsögðu hefðu
menn brugðist við fyrr,
ef reglugerðin hefði
komið á réttum tíma.
Ur því sem komið er
verður bara að taka
hlutunum eins og þeir
eru. Hafa allt tilbúið og
í réttlátu lagi fyrir
næsta verðlagsár. En
núna verður það ekki
liðið, að fjöldi manns
fari á vonarvöl.“
Það kerfi, að fá útflutningsbætur
greiddar án tillits til hvaða verð
fékkst fyrir vömna á erlendum
mörkuðum, var óhentugt og óeðli-
legt, sérstaklega á verðbólguámn-
um, enda leiddi það á sinn hátt til
stöðnunar. Hefði og með lagabreyt-
ingu á þessum ámm þurft að búa
svo um hnútana, að hægt hefði
verið að beita meiri skerðingu
gagnvart þeim, sem framleiddu
umfram kvóta. Það hefði veitt þeim
og öllum öðmm aðhald gagnvart
framleiðsluaukningu þvert á heild-
ina. Bara af þessum tveimur ástæð-
um stæðum við betur í dag.
Það er alltaf hægt að vera vitur
eftir á, og hendir það undirritaðan,
eins og aðra. í þessu sambandi vil
ég þó geta þess, að árið 1978 lagði
undirritaður til, að greitt yrði fyrir
ákveðinn samdrátt af útflutnings-
bótafé. Ef fyrrtaldar lagabreytingar
hefðu komist á fyrir nokkmm ámm,
hefðu útflutningsbætur ekki orðið
jafn tortryggilegar í augum al-
mennings og raun ber vitni og líkur
em á, að litið væri á niðurgreiðslur
nú mildari augum en ella. Ósann-
gjöm blaðaskrif einsýnna greinar-
höfunda hafa og torveldað sann-
gjama umfjöllun þessara mála.
Allar þjóðir styðja sína fram-
leiðslu. Niðurgreiðslur og útflutn-
ingsuppbætur á landbúnaðarvömm
em ekki bara styrkir til bænda.
Mörg þúsund manns í þorpum og
bæjum um allt land og margt fólk
í höfuðborginni vinnur störf, sem
byggja á eða tengjast innlendri
landbúnaðarframleiðslu. Hvað ætti
allt þetta fólk að gera, ef land-
búnaður hryndi?
Það þarf að huga vandlega að
því, að ekki má lækka svo niður-
greiðslur, sem gert hefur verið
undanfarið, á sama tíma og útflutn-
ingsbætur lækka í áföngum, eins
og eðlilegt er við núverandi aðstæð-
ur. Þvert á móti þurfa þær að
hækka, ef ekki á verr að fara.
Og þurfum við ekki líka að styðja
betur við bakið á fleiri atvinnuveg-
um okkar í stað þess allt að því að
örva innflutning í mörgum tilvikum
hreinlega á kostnað innlendrar
framleiðslu?
Atvinnuvegimir em undirstaða
lífs okkar í þessum landi. Af gengi
þeirra ráðst lífskjörin. Það gengur
sumum illa að skilja.
Hin síðbúna reglugerð gerir ráð
fyrir, að búmarksnefndir í hémðum
og Framleiðsluráð landbúnaðarins
úthluti nokkm mjólkurmagni til
jöfnunar, og á því að vera lokið í
aprílmánuði, sem fyrr segir. Varð-
andi úthlutun á 1 milljón lítmm til
að bæta úr fyrir minni búum er það
að segja, að það magn hrökk hvergi
nærri til. Ef sá lítrafjöldi hefði átt
að duga, eins og reglugerðin sagði
til um, hefðu margir í þessum flokki
bænda borið skarðan hlut frá borði.
Sem betur fer hefur tekist að
tryggja íjármagn úr Framleiðslu-
sjóði landbúnaðarins til að leysa
lágmarksvanda þessara aðila, og
fyrirheit er um viðbótarfé í þessu
skyni, enda var þama höggvið þar,
sem sízt skyldi. Hversu mikið þarf
í viðbót, skýrist nú næstu daga,
þegar heildardæmið liggur fyrir.
I allri þeirri umræðu, sem orðið
hefur eftir að reglugerðin birtist,
virðast ráðandi menn hafa misst
sjónar á þeim höfuðvanda, sem
verður að leysa, þótt það kosti fé.
Já, þrátt fyrir samning um 107
milljón lítra mjólkurframleiðslu,
þrátt fyrir öll mistök í þessum mál-
um, þá verður að gera sér grein
fyrir höfuðvandanum í dag. Hann
er sá, að ijöldi bænda er senn að
verða búinn með sinn framleiðslu-
rétt, og með hverri vikunni, sem
líður úr þessu, fjölgar þeim stöðugt.
Eiga allir þessir bændur að hella
niður mjólk fram að 1. september?
Ýmsir þeirra hafa kannski fram-
leitt of mikið á undangengnum
árum án þess að.fá teljandi skerð-
ingu og því skapað hluta af vandan-
um. Ríkisbúin og tilraunbúin virðast
vera dugleg að fylla þennan flokk
samkvæmt nýbirtum tölum. Þau
mættu að skaðlausu að draga úr
framleiðslu.
En aukning mjólkurframleiðsl-
unnar frá því f fyrrasumar hefur
þó fyrst og fremst orðið vegna góð-
æris, að sól skein á Suður- og
Vesturlandi eftir langvarandi
óþurrkaár. Menn gleyma því oft,
hversu undravert það er, að tekist
hefur að halda framleiðslu uppi á
óþurrkasvæðunum sunnan- og vest-
anlands ár eftir ár með þeim kostn-
aði og erfíðleikum sem því fylgir.
Að sjálfsögðu hefðu menn brugð-
ist við fyrr, ef reglugerðin hefði
komið á réttum tíma. Úr þvi sem
komið er verður bara að taka
hlutunum eins og þeir eru. Hafa
allt tilbúið og i réttlátu lagi fyrir
næsta verðlagsár. En núna verð-
ur það ekki liðið, að fjöldi manns
fari á vonarvöl.
Þess vegna þarf nú að fá svör
við eftirfárandi spumingum, þegar
Framleiðsluráð landbúnaðarins og
búmarksnefndir hafa lokið úthlut-
unum sínum:
1. Hver var framleiðslustaða ein-
stakra mjólkurframleiðenda í
janúarlok? (Þegar framleiðslu-
réttur hefur endanlega verið
ákveðinn).
2. Hvað margir bændur voru þá
búnir að framleiða það stóran
hluta ársréttar síns, að ekki sé
raunhæft að ætla þeim að aðlaga
framleiðslu sína út verðlagsárið
án stórfelldra áfalla?
3. Hvemig á að leysa vanda þess-
arabænda?
Það er óhjákvæmilegt að halda
áfram að taka við mjólk frá þeim
bændum, sem eru búnir með
sinn framleiðslurétt, í stað þess
að hella niður mjólk í marga
mánuði. Og það dugar ekki nein
15% greiðsla til þeirra, eins og
talað er um. Það þarf að tryggja
þessum bændum uppgjör að því
marki, að þeim sé fært að halda
uppi framleiðslu út verðlagsárið
— koma til móts við óhjákvæmi-
legan lágmarkskostnað með því
að greiða þann hluta sem er
bein framleiðslugjöld.
Það verður ekki hjá því komist
að veita fé til lausnar þess bráða
vanda, sem ég hef hér rakið, jafn-
framt því sem fjármagni verði beint
til að kaupa menn út úr framleiðsl-
unni. Og siðan að sameinast um
styrka stjómun þessara mála, en
umfram allt — réttláta stjórnun.