Morgunblaðið - 14.08.1986, Síða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. ÁGÚST 1986
Mistök sendiráðs ís-
lands í Washington
- eftirdr. Gunnlaug
Þórðarson
Pjórir og hálfur áratugur er frá
því að kynni mín hófust af Banda-
ríkjamönnum er ég vann fyrir
vamarliðið við hvers konar störf,
aðallega f svokölluðum Camp
Bellevoir, herbúðum sem voru í
vestanverðum hlíðum Lágafells og
alveg að Hafravatni. Nafnið á her-
búðunum mætti þýða sem „fögur
sýn“ enda gat verið fagurt að líta
er sólin gekk til viðar á bak við
Snæfellsjökul. Þá var talið að um
6.000 hermenn væru í þessum búð-
um og nokkru fleiri síðustu vikumar
fyrir D-daginn — innrásina á meg-
iniand Evrópu.
Mér hefur oft síðan orðið hugsað
til þessara mörgu ungu Bandaríkja-
manna og iðulega farið lofsamleg-
um orðum um þá við bandaríska
ferðamenn, sem hér hafa verið á
ferð. Auðvitað vissu þeir að ekki
myndu allir eiga afturkvæmt frá
vígvöllum Evrópu og að sú stund
hlaut að koma að þeir yrðu látnir
freista landgöngu einhvers staðar á
meginlandinu og að sá hildarleikur
gæti kostað fjölda mannslífa. Samt
sýndu þeir allir sem einn dæma-
laust glaðlegt æðmleysi og um leið
stillingu. Það var undravert hve
vandræðalausir þessir ungu menn
vom og blátt áfram elskulegir. Það
er ómögulegt að ímynda sér hvem-
ig íslenskir ungir menn, þó ekki
væm fleiri en t.d. 600 í stað 6.000
myndu hafa hegðað sér við sömu
aðstæður.
Vafasamt er að þeim hafi öllum
verið ljóst um hvað var barist —
þótt þeir segðu yfirleitt að þeir
ættu að knésetja ógnarveldi nasist-
anna. Mér er ógleymanlegt svar
ungs herlæknis sem var kallaður
Doc Stair (eða Stare). Hann sagðist
vera að beijast fyrir kjama þess
sem þeir forsetamir Jefferson og
Lineoln hefðu gert að hugsjón
bandarísku þjóðarinnar, þ.e. frelsi
mannsins og rétti til að lifa í sátt
og samlyndi við aðra og þetta tæki
ekki síður til réttar smáþjóðar eins
og þeirrar íslensku til þess að búa
í frjálsræði að sínu með lýðræðis-
legu stjórnarfari.
Síðar átti ég eftir að kynnast
bandarískum lögfræðingum við
framhaldsnám í París, því næst sem
ieiðsögumaður amerískra ferða-
manna um landið. Loks banda-
rískum lögfræðingum í starfi, á
ráðstefnum og á ferðalögum sem
kjörinn fulltrúi íslands í merkustu
samtökum lögfræðinga hér á jörð
World Peace Through Law. Frá öllu
þessu fólki hefur jafnan andað hlýju
til íslands og það er sannfæring
mín að allt þetta fólk myndi vera
á okkar bandi, ef það væri sett
nógu rækilega inn í málið, en á
ráðstefnum fyrrgreindra samtaka
hef ég einmitt varið málstað íslands
í hvalamálinu og það við góðar
undirtektir.
Sá ljóður er þó á afstöðu okkar
og snertir einmitt sjálfan sjávarút-
vegsmálaráðherrann, er hann varð
til þess með atkvæði sínu á alþingi
að mótmæla ekki samþykkt Alþjóða
hvalveiðiráðsins um að algjört bann
yrði sett á hvalveiðar frá og með
árinu 1986 en síðan hefur snúist á
sveif með þeim sem vilja stunda
hvalveiðar og þá í vísindalegu skyni.
Að mínu mati er æskilegt að AI-
þingi íslendinga taki þetta mál til
nýrrar meðferðar í ljósi síðustu við-
burða og samþykki að hvalveiðar
skuli stundaðar í okkar eigin lög-
sögu, iíkt og ftjálsri þjóð sæmir.
I ljósi þess hve góð samskipti
hafa verið með Bandaríkjamönnum
og Islendingum kom það mjög á
óvart, að Rainbow-málið kom upp
en það varð á sinn hátt til þess að
Hafskip varð gjaldþrota og nú allt
þetta fjaðrafok út af ekki merki-
legra atriði en veiðum okkar á 120
hvölum, þegar vitað er að stofninn
er í engri hættu vegna veiða okk-
ar. Það er blátt áfram ótrúlegt að
bandarísk stjórnvöld skuli hafa ætl-
að að beita okkur óbeinum efna-
hagsþvingunum, enda er nú reynt
að koma sökinni á einhverjar undir-
tyllur, sem sendiráð okkar í
Washington virðist að venju hafa
átt samskipti við. Slíkir afarkostir
ættu ekki að þekkjast á milli vina-
þjóða og sýna furðulegt skilnings-
íeysi á þjóðarvitund okkar
íslendinga.
í þessu sambandi vaknar sú
spurning hvað valdi svona skiln-
ingsleysi bandarískra stjórnvalda
og þeirri fyrirlitningu, sem felst í
:shannon:
:datastor:
Allt á sínum staö
meö :shannon:
:datastor:
: datastor :
skjalaskáp
Ef einhver sérstök vörzluvandamál þarf aö leysa biöjum viö
viökomandl góöfúslega aö hafa samband viö okkur sem
aMra fyr9t og munum viö fúslega sýna fram á hvernig
SMHHHOH skjalaskápur hefur „allt á sínum staö '.
Útsökjstaðir:
REYKJAVtK, Penninn Hallarmúla, KEFLAVlK. Bókabuð Kellavikur AKRANES, Bókaversl. Andrés
Nielsson HF ISAFJÖRDUR Bókaverslun Jónasar Tómassonar AKUREYRI. Bókaval. bóka- og
ritfangaverslun HÚSAVÍK, Bókaverslun Þórarins Slefánssonar ESKIFJÖRDUR. Elis Guónason.
verslun VESTMANNAEYJAR. Bókabúóin EGILSSTAEHR Bókabúóin Hlöóum
HF.
SUNDÁBORG 22 104 REYKJAVÍK SÍMI 84800
svona hótunum. Mér er nær að
halda að rótgróinn undirlægjuhátt-
ur sendiráðsins í Washington
undanfarinna ára eigi megin þátt í
því að þeir undirmenn í utanríkis-
ráðuneytinu í Washington, sem
gáfu tóninn fyrst, hafi haldið að
þeir gætu boðið íslendingum hvað
sem er og síðan hafi yfirmenn þeirra
viljað standa við hótanimar í sömu
grunnhyggnu trú að hægt sé að
beygja íslendinga. Það er ömurlegt
til þess að vita að núverandi amb-
assador íslands skuli innan fárra
vikna hverfa úr starfí með Rain-
bow-málið í upnámi, hvalveiðimálið
leyst með eins konar nauðarsamn-
ingi og vaxandi gremju íslensku
þjóðarinnar í garð bandarískra
stjómvalda og það svo að vinátta
þjóðanna hangir á bláþræði, sem
er mjög alvarlegt fyrir alla vest-
ræna samvinnu.
Það er stórt orð að tala um undir-
lægjuhátt embættismanns okkar,
en þannig horfir þetta við. Auðvitað
má nefna einstök dæmi um óskiljan-
lega undirgefni. Er mér efst í huga
mál er ég hafði persónuleg afskipti
af. Dómsmálaráðuneytið hér hafði
fyrir milligöngu utanríkisráðuneyt-
isins og sendiráðs Islands í Wash-
ington, illu heilli, krafist framsals
á ungri íslenskri konu, sem gift var
Bandaríkjamanni en hafði áður búið
með fíkniefnadreifara. Við nánari
athugun ákvað dómsmálaráðuneyt-
ið að afturkalla kröfuna og hafði
eins og áður milligöngu sömu aðila.
í bréfi dómsmálaráðuneytisins
dags. 14. sept. 1983 segir m.a.:
Með vísun til þess hversu langt
er um liðið síðan meint afbrot
var framið og unnt reyndist að
Ijúka þáttum annarra manna í
málinu án hennar nærveru, þá
þykja ekki Iengur vera nægir
réttarhagsmunir til staðar til að
halda framsalsmálinu áfram.
Með hliðsjón af framansögðu
og að höfðu samráði við saka-
dómarann í ávana- og fíkniefna-
málum, er þess óskað að
utanríkisráðuneytið hlutist til um
að beiðni um framsal verði aftur-
kölluð.
Þeim tilmælum kveðst sendiráð
íslands í Washington hafa komið
áfram til bandaríska utanríkisráðu-
neytisins með orðsendingu dags.
28. sept. 1983. í telexskeyti til ut-
anríkisráðuneytisins, dags. 19. okt.
1983, segir m.a. um málið:
„Á fundi í dag í utanríkisráðu-
neytinu með fulltrúum dómamála-
Dr. Gunnlaugur Þórðarson
„ Ambassadorinn í
Washington hefði fyrir
iöngn átt að vera búinn
að taka þessa senatora
á góðfúslegan hátt á
hvalbeinið, iíkt og Sig-
urður skólameistari
gerði við baldna MA-
inga hér á árum áður.
ráðuneytisins var sendiráðinu skýrt
frá því að bandarísk stjómvöld
legðu gríðamikla áherslu á að
íslensk stjómvöld endurskoðuðu
afstöðu sína til málsins.
Létu bæði fulltrúar dómsmála-
ráðuneytisins og utanríkisráðuneyt-
isins í ljósi þá skoðun að afturköllun
nú hefði í för með sér mikinn álits-
hnekki fyrir þá og okkur í ljósi
þeirrar áherslu sem lögð hefur ver-
ið á málið. Lagaleg sjónarmið er
tengdust málinu væm sérstaklega
mikilvæg þar eð unnið væri að
mörgum framsalsmálum fyrir aðrar
þjóðir og niðurfelling nú skaðaði
málstað bandarískra stjómvalda í
þessum málum einnig.
Sögðu fulltrúar dómsmálaráðu-
neytisins framsalsmálum fara
fjölgandi og mjög mikillar tregðu
myndi gæta við að taka upp slíkt
mál fyrir Islands hönd ef við drægj-
um okkur t.il baka nú. ísland hefur
skuldbundið sig til að standa við
bakið á dómsmálaráðuneytinu í
gegnum allt málið og áríðandi væri
að fá sem besta viðurkenningu dóm-
stóla á gildi samningsins frá 1982.
Fara yrði aftur í gegnum samskon-
ar mál til að staðfesta gildi hans
eða gera nýjan samning ella.
Viðurkenning á samningnum
hefur einnig víðtækara gildi en
gagnvart íslandi því engin fordæmi
eru fyrir jákvæðum úrskurði dóm-
stóla hér. Um gildi slíkra almennra
samninga í málum sem snerta fíkni-
efnamál síðan 1935.
Sturtuvagn sturtar á 3 hliöar.
Verð kr. 180.000,
Bílflutningavagn
000
134
kr
Verð
Gísli Jónsson
Sundaborg 11, sfmi 686844.
n i
og
co