Morgunblaðið - 28.08.1986, Blaðsíða 30

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. ÁGÚST 1986
30
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ÖNNU BJARNADÓTTUR
Engisprettur ógna
uppskeru í Afríku
ÞAÐ FÓR loks að rigna í Afríku í fyrra eftir margra ára þurrk.
Rigningunni var fagnað og talið að versta hungursneyðin í heims-
álfunni væri liðin hjá. Rigningin hófst á hagstæðum tíma og stóð
nógu lengi til að iofa góðri uppskeru í fyrsta skipti í langan tima.
En úrkomunni fylgdi raki sem vakti engisprettur af löngum
dvala. Þær lágu lágt á meðan þurrkatimabilið stóð en ógna nú
komuppskeru á mörg hundbruð þúsund hekturum og geta orðið
að hinni verstu engisprettuplágu í sextíu ár ef stórátak verður
ekki gert til að eyða skordýrunum.
Eftirlitsmenn Matvæla- og
landbúnaðarstofnunar Sam-
einuðu þjóðanna, FAO, tóku eftir
því fyrir tæpu ári að ein af plágun-
um tfu sem getið er í Gamla
testamenti vofír enn á ný yfír
Afríku. Engisprettuplága gekk
síðast yfír heimsálfuna árið 1928
og þá tók tíu ár að vinna bug á
henni. 40 milljarðar engisprettna
ollu síðan geigvænlegu tjóni í
Sómalíu árið 1958 þegar þær átu
allt ætilegt á tæplega þúsund
ferkílómetra svæði á nokkrum
klukkustundum.
Engisprettutegundimar í
Afríku era engin smáskorkvikindi
sem leikur er að ráða við. Þær
era á lengd við vísifíngur og um
15 sm á breidd yfír vængina.
Kvendýrin lifa í 120 daga og geta
verpt 400 eggjum sem lirfur
skríða úr á tveimur til fjórum vik-
um. Þær fara um í stórum hópum
og geta flogið viðstöðulaust í 12
tíma á 18 km hraða. Hver engi-
spretta etur daglega jafn mikið
og hún vegur. Skordýrin skilja
ekki eftir stingandi strá þar sem
þau setjast að snæðingi og eru
kölluð „tennur vindsins" í Afríku.
Enginn kann að meta þau nema
hirðingjar eyðimerkurinnar, þeir
steikja engisprettumar yfir eldi
og þykja þær hið mesta lostæti.
Plágan árið 1928 kom öllum
að óvörum. Nýlenduveldin gerðu
sitt til að koma í veg fyrir að slíkt
ætti sér stað aftur. Skipulagt eft-
irlit var haft með engisprettunum
og gripið til varúðarráðstafana
áður en fjölgun þeirra varð óvið-
ráðanleg. Mikilvægi landbúnaðar
hefur minnkað í Afríku síðan þjóð-
imar fengu sjálfstæði. Eftirlit með
engisprettum hefur verið látið
sitja á hakanum með þeim afleið-
ingum að talsmenn FAO óttast
nú að plágan geti orðið óviðráðan-
leg og jafnvel breiðst út yfir 20%
af landi á jörðunni.
Engisprettum er best eytt með
skordýraeitri sem úðað er úr lofti.
Það er dýrt og fæst Afríkulönd
era fær um að vinna bug á plág-
unni án erlendrar aðstoðar. í
áætlunum alþjóðlegra hjálpar-
stofnana er reiknað með að veita
18 milljónir dollara, 738 millj. ísl.
kr., næstu tvö árin í baráttu gegn
engisprettum. En ríkisstjóm Suð-
ur-Afríku hefur þegar varið sjö
milljón dollurum, 287 millj. ísl.
kr., af eigin fé í baráttuna innan
eigin landamæra en hefur orðið
lítið ágengt.
Engisprettumar hafa þegar
valdið tjóni í Suður-Afríku, Bots-
wana, Angóla, Zambíu og
Zimbabwe í suðurhluta Afríku og
í Gambíu, Malí, Búrkína Fasó,
Chad, Súdan og í miðhluta
Eþíópíu. Skipulagsleysi og skortur
á samstarfí hefur háð aðgerðum
gegn engisprettunum og talsmað-
ur FAO segir að hætt sé við að
þær dreifíst yfír rúma milljón
hektara ef baráttan verður ekki
hert og meiru fé veitt til hennar.
Ein milljón hektara gefa af sér
400.000 tonn í komuppskera.
Hungursneyð vofír því enn yfír
Afríku nema það takist með sam-
eiginiegu átaki Afríkuþjóðanna
Engíspretta af þeirri tegund
sem um ræðir i greininni.
sjálfra og annarra að létta voða-
plágunni af heimsálfunni. íbúar
hennar þurfa enn á aðstoð að
halda þótt það hafí farið að rigna
— rigningarinnar vegna að þessu
sinni.
Áttunda plágan:
engispretturnar
„Þá rétti Móse út staf sinn
yfir Egyptaland, og Jahve lét
austanvind blása inn yfír
landið allan þann dag og alla
nottina; en með morgninum
kom austanvindurinn með
engisprettumar. Engisprett-
umar komu yfir allt Egypta-
land og mesti aragrúi af
þeim kom niður í öllum hér-
uðum landsins; hafði aldrei
áður verið slíkur urmull af
engisprettum og mun ekki
hér eftir verða. Þær huldu
allt landið, svo að hvergi sá
til jarðar, og þær átu allt
gras jarðarinnar og allan
ávöxt trjánna, sem haglið
hafði eftir skilið, svo að í
öllu Egyptalandi varð ekkert
grænt eftir, hvorki á tijánum
né á jurtum merkurinnar."
(II Mósebók 10.)
Sem kunnugt er hafa þurrkar í Afriku verið gífurlegir á undanfömum árum. Nú þegar loks sér
fyrir endann á þeim, tekur önnur plága við.
Sykurmolarnir era ný hljómsveit sem lætur til sín taka í fyrsta sinn
í Roxzy á fimmtudagskvöldið. F.v.: Einar Öra Benediktsson, Sig-
tryggur Baldursson, Björk Guðmundsdóttir, Einar Melax, Friðrik
Erlingsson, Þór Eldon og Bragi Ólafsson.
Sykurmolar og
Skuggar spila í Roxzy
Hljómsveitirnar Sykurmolarn-
ir og Langi Zeli & Skuggarnir
munu frumflytja áður óheyrðar
tónsmíðar á tónleikahátíð i
skemmtistaðnum Roxy að kvöldi
fimmtudagsins 28. ágúst og hefj-
ast tónleikarnir kl. 22.00.
Sykurmolamir era ný hljómsveit,
skipuð þeim Sigtryggi Baldurssyni,
Björk Guðmundsdóttur, Einari Erni
Benediktssyni, Einari Melax, sem
öll vora áður í hljómsveitinni Kukli;
Braga Ólafssyni og Friðrik Erlings-
syni, áður í Purrk Pillnikk, og Þór
Eldon. Langi Zeli & Skuggamir
eiga rætur að rekja til hljómsveitar-
innar Oxsmá.
Gömul bresk herflugvél
Vogum.
GÖMUL bresk herflugvél hafði viðkomu á Kefjavíkurflugvelli sl.
miðvikudag. Flugvélin er af gerðinni Sheckleton AEW-2 og var
í æfingaflugi er hún kom hingað.
Flugvélin er búin 4 2450 hestafla Rolls Roys-hreyflum og er
hver þeirra með 2 skrúfur. Vænghaf vélarinnar er 120 fet og
lengd hennar er 92 fet. Flugþol vélarinnar í gæsluflugi er 10 tímar.
EG
Jes Frederik
Jessen - Minning
Kveðja frá Reykjalundi
Einn af okkar elstu og traustustu
samstarfsmönnum, Jes Jessen, er
látinn og dagleg viðvera þessa góða
manns hér á Reykjalundi í hartnær
30 ár er á enda. Starfsferill hans
hér er fagur vitnisburður um ein-
staka trúmennsku og samvisku-
semi, enda var honum vöxtur og
viðgangur þessa staðar heilagt mál.
Jes hóf störfí plastiðnaðardeild-
um á Reykjalundi 1. nóvember 1956
og stóð sína „plikt" þar til daginn
fyrir ferðina löngu. Aldrei of seinn
í vinnu, aldrei of snemma heim,
aldrei undanskot frá þeim skyldum
sem á hann vora lagðar af vinnu-
veitanda eða samfélagi.
Eftir næstum 20 ára vinnuvökur
á öllum tímum sólarhrings tók hann
við starfí í plaststeypudeild og þá
var Jes maðurinn, sem slökkti á
vélunum á kvöldin og læsti húsum.
í verkstjórn hans á þessum tíma
var aldrei fólgin fyrirskipun til sam-
verkamanna því látæði hans allt var
með þeim hætti að menn hrifust
með og orð vora óþörf. Sá eigin-
leiki hans að gera ávallt meiri
kröfur til sjálfs sín en annarra létti
honum samstarfið við öryrkja, sem
hér dvöldu í atvinnulegri endur-
hæfíngu.
Auk hins fasta starfs greip Jes
í sitt gamla fag, garðyrkjuna, og
naut Reykjalundur hæfni hans og
smekkvísi á því sviði. Þau störf mun
hann aldrei hafa fært til reiknings
og ósjaldan lagði hann til sumar-
blómin í beðin.
Þegar kallað var eftir reikningi
bandaði hann frá sér hendinni og
sagði „det var sá lidt“.
Jes var Dani og hélt borgararétti
sínum þar alla tíð og var stoltur
af. Hann var virkur í félögum Dana
á íslandi, tíðum stjórnarmaður eða
formaður bæði í Dannebrog og
Dansk Selskab og útnefndur heið-
ursfélagi í þeim báðum auk þess
sem hann hlaut viðurkenningu
drottningar sinnar með orðuveit-
ingu fyrir vel unnin störf.
Að loknum starfsdegi hans hér
á Reykjalundi getum við að vísu
engar orður veitt en við munum
geyma minninguna um hann sem
einstakan öðling og prúðmenni.
Við vinnufélagar hans vottum
Kristianne og sonum þeirra innilega
samúð okkar.
Megi hann hvíla í friði.
Björn Ástmundsson
Jes Frederik Jessen, Borg í Mos-
fellssveit, lést í Landakotsspítala
hinn 22. ágúst síðastliðinn eftir
skammvinn veikindi. Útför hans
verður gerð frá Lágafellskirkju kl.
2 í dag.
Jes Frederik fæddist hinn 30.
desember 1910 í Abkær í Dan-
mörku, yngstur þriggja bama.
Faðir hans var virtur liðsforingi
í danska hernum, en dó þegar Jes
var aðeins 6 ára að aldri.
Móðirin fékk því það erfíða hlut-
skipti að ala upp bömin 3 og veita
þeim haldgóða menntun. Það tókst
henni með ágætum og þegar Jes
kom til íslands í fyrsta sinn árið