Morgunblaðið - 27.11.1986, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. NÓVEMBER 1986
1
Vopnasalan til íran:
Alton Keel, nýr þjóðaröryggisráðgjafi
Bandaríkjaf orseta:
Sérfræðingur í
vopnatækni o g
varnarmálum
Hefur hlotið lof fyrir einstaka starfshæfni
Washington. Reuter.
ALTON Keel, sem skipaður var í embætti þjóðaröryggisráðgjafa
Ronalds Reagans Bandaríkjaforseta í gær, hefur unnið að vopna-
tæknilegum verkefnum og varnarmálum. Hann er 43 ára gamall og
tekur við embætti af John Poindexter, sem sagði af sér vegna vopna-
sölunnar til írans og ráðstöfunar andvirðisins til skæruliða í
Nicaragua.
ísraelar önnuðust
vopnaflutningana
Embætti þjóðaröryggisráðgjafa
er æðsta af mörgum háum embætt-
um, sem Keel hefur gegnt á
undanfömum árum. Hann þykir
sjálfsöruggur og hefur hvarvetna
hlotið lof yfirmanna sinna fyrir ein-
staka starfshæfni.
Keel lauk vísindanámi frá Virg-
iníu-háskóla og Berkeley-háskóla í
Kalifomíu.
Fyrr á þessu ári lauk William
Rogers, fyrrum utanríkisráðherra,
miklu lofsorði á hann fyrir umsjón
hans með rannsókninni á Challen-
ger-slysinu.
Keel, sem fæddur er í Virginíu,
kom til Washington um miðjan átt-
unda áratuginn og hafði þá unnið
á vopnatilraunastöð bandaríska
flotans í Maryland. Hann varð
tæknilegur ráðgjafi þingsins varð-
andi vopn og yfirfór m.a. tillögur
vamarmálaráðuneytisins á því
sviði. Á þessum starfsvettvangi
vann hann sig upp í að verða aðal-
ráðgjafi hermálanefndar öldunga-
deildarinnar. Þaðan lá leið hans í
hagsýslustofnun Hvíta hússins, þar
sem hann annaðist mat á þjóðarör-
yggi og framlögum til vamarmála.
I upphafi stjómartímabils Reag-
ans forseta réðst Keel til vamar-
málaráðuneytisins og fól Caspar
Weinberger vamarmálaráðherra
honum yfírumsjón með rannsókn-
um og þróunarmálum.
Hann sneri aftur til Hvíta hússins
eftir að Challenger-nefndin lauk
störfum og tók þar við háu embætti.
í septembermánuði sl. var Keel
ráðinn starfsmaður þjóðaröryggis-
ráðsins, þar sem hann tók við starfi
Donalds Fortiers, sem var einn af
virtustu ráðgjöfum Reagans, en
féll frá um þær mundir.
Alton Keel
Alton Keel er kvæntur og á eitt
bam. Nú er komið að honum að
standa við hlið forsetans í Hvíta
húsinu og freista þess að finna leið
út úr verstu ógöngum, sem Reagan
hefur ratað í á forsetaferli sínum.
Jerúsaiem, AP.
STJÓRNVÖLD í ísrael viður-
kenndu í gær að hafa annast
flutninga á bandarískum vopnum
til íran en báru til baka fréttir
um að ísraelar hefðu komið
greiðslum írana áleiðis til
Contra-skæruliða.
Yitzhak Shamir, forsætisráð-
herra ísraels, birti yfirlýsingu þessa
skömmu áður en umræður um
vopnaflutningana hófust á þingi.
Vinstr-sinnaðir þingmenn gagn-
rýndu stjómina harðlega fyrir að
hafa flækst inn í mál sem væri
Bandaríkjamönnum einum viðkom-
andi. Þá var stjómin jafnframt
gagnrýnd fyrir að hafa þagað um
málið.
Shimon Peres utanríkisráðherrra
varði afstöðu stjómarinnar og lagði
áherslu á að ísraelar hefðu á engan
hátt hagnast á því að flytja vopnin.
Peres sagði vopnasöluna hafa verið
á könnu Bandaríkjamanna einna
og að ísraelar hefðu verið beðnir
um hjálp, sem þeir höfðu ákveðið
að veita.
Yfírlýsingar Peres stangast á við
fullyrðingar Edwins Meese, dóms-
málaráðherra Bandaríkjanna, frá
því í fyrradag er hann sagði að Isra-
elar hefðu haft milligöngu um að
flytja greiðslur Irana inn á banka-
reikninga Contra-skæruliða í Sviss.
Shimon Peres sagði að Meese hefði
verið tjáð að staðhæfíngar hans
væru rangar.
Skæruliðar í Nicaragua:
Neita vitneskju um
andvirði vopnanna
San Jose, Miami, AP, Reuter.
ÞRÍR helstu leiðtogar skæru-
liða í Nicaragua neita þvi
harðlega að vita neitt um eða
Þingmenn gagnrýna utan-
ríkisstefnu stj órnarinnar
Washington, AP.
NOKKRIR bandariskir þing-
menn hafa hvatt til þess að
skipuð verði sérstök nefnd sem
rannsaki hvort bandarískir emb-
ættismenn hafi brotið lög með
því að láta fé það sem íranir
greiddu fyrir bandarísk vopn
renna til Contra-skæruliða í Nic-
aragua. Fjölmargir þingmenn
lýstu þvi yfir að utanrikisstefna
Bandaríkjasfjómar virtist með
öllu stjórnlaus.
Miklar umræður spunnust um
mál þetta í gær á Bandaríkjaþingi
og voru viðbrögð manna við fréttum
um að Contra-skæruliðar hefðu
notið góðs af vopnasölunni almennt
neikvæð. Robert Byrd, leiðtogi
demókrata í öldungadeildinni, sagði
mál þetta vera „hið mesta
hneyksli". „Þetta sýnir hvílík ring-
ulreið ríkir um stefnu okkar í
utanríkismálum. Forsetinn veit ekki
hvað er að gerast í kjallara Hvíta
hússins," sagði Byrd. Gary Hart,
þingmaður demókrata kvað aug-
ljóst að gildandi lög hefðu verið
brotin og hvatti til þess að skipuð
Spá
Dagblöð í Vestur-Evrópu:
meiri átökum
í Bandaríkjastjórn
London, Reuter.
DAGBLÖÐ í Vestur-Evrópu spáðu því i gær, að vaxandi ókyrrðar
ætti eftir að gæta innan Bandaríkjastjórnar vegna vopnasölunnar
til írans og að málið ætti enn eftir að vinda upp á sig.
Leiðarahöfundar og fréttaskýrendur eru sammála um, að Reag-
an, forseti, hafi orðið fyrir miklum álitshnekki en flestir eru varkárir
í vangaveitum sínum um hvaða áhrif málið muni hafa á tvö síðustu
stjórnarár hans.
yrði sérstök rannsóknamefnd. Fjöl-
margir aðrir þingmenn lýstu því
yfír að nauðsynlegt væri að kanna
málið til hlítar.
Bob Dole, þingmaður repúblik-
ana, lagði áherslu á að Reagan
forseta hefði ekki verið kunnugt
um að þær 30 milljónir Banda-
ríkjadala sem íranir greiddu fyrir
vopnin hefðu runnið til Contra-
skæruliða. Kvað hann augljóst að
Reagan hefði verið miður sín yfir
þessum tíðindum á fréttamanna-
fundi á þriðjudaginn. Benti hann á
að Reagan hefði fallist á að málið
yrði rannsakað til hlítar og að þess
yrði sérstaklega gætt að flokkslegir
hagsmunir hefðu engin áhrif á
rannsóknina. Kvaðst Dole þess full-
viss að forsetinn myndi grípa til
ráðstafana til að fyrirbyggja að
atburður sem þessi endurtæki sig.
hafa tekið við þeim 10-30 millj-
ónum dollara, sem íranir
greiddu fyrir vopn og varahluti
frá Bandaríkjunum.
Edwin Meese, dómsmálaráð-
herra Bandaríkjanna, heldur því
fram, að Oliver North, áður aðstoð-
armaður Johns Poindexter, fyrrum
öryggisráðgjafa, hafí komið pen-
ingunum frá írönum fyrir á
bankareikningum, sem skæruliðar
eiga í Sviss. Adolfo Calaero, Art-
uro Cruz og Alfonso Robelo, helstu
foringjar skæruliða í Nicaragua,
segjast hins vegar ekkert vita um
þetta fé, hvað þá, að þeir hafi tek-
ið við því. Þeir tveir fyrmefndu
sögðu í gær á blaðarríannafundi á
Miami, að á þessu ári hefðu sam-
tök þeirra, Lýðræðisfylking Nic-
aragua, aðeins fengið „smápen-
inga“ frá Bandaríkjunum,
300-500.000 dollara, og Robelo,
sem staddur er í San Jose í Costa
ERLENT
Adolfo Calero, einn leiðtoga
skæruliða í Nicaragua, á frétta-
mannafundi i gær.
Rica, kvaðst ekkert vita um banka-
reikninga í Sviss. Sagði hann, að
sá stuðningur, sem skæruliðar
hefðu fengið sl. tvö ár, hefði kom-
ið frá einkaaðilum í Bandaríkjun-
um. Virtist hann þó gefa í skyn,
að hugsanlega hefði eitthvað því
fé, sem fékkst fyrir vopnin í íran,
borist skæruliðum án vitundar
þeirra.
Starfssvið öryggisráðs-
ins verður líklega skert
„Hneyksli" og „pólitísk sprengja"
eru algeng viðbrögð við fréttunum
um, að féð, sem íranir greiddu fyr-
ir vopnin, hafl síðan verið sent
skæruliðum í Nicaragua. I Rómar-
blaðinu II Tempo sagði, að „Water-
gate-vofa“ riði nú húsum í
Washington og f sænska blaðinu
Dagens Nyheter sagði, að enn einu
sinni reyndi bandarískur forseti að
hvítþvo sjálfan sig með því að skella
skuldinni á undirmenn sína. Danska
blaðið Berlingske Tidende sagði, áð
Bandaríkjamenn vildu láta utanrík-
isstefnuna mótast af siðferðilegum
sjónarmiðum en þess í stað hefði
Reagan leiðst út í ótrúlega ævin-
týramennsku og valdið löndum
sínum miklum vonbrigðum.
í Frakklandi var þetta mál ekki
aðalefni dagblaðanna, heldur verk-
föllin, sem boðað hafði verið til, og
ókyrrð meðal námsmanna.
Monde sagði þó, a'nú væri ljóst,
að „keisarinn er ekki í neinu" en
það taldi, að George Shultz, ut-
anríkisráðherra, væri líklegastur til
að bjarga því, sem bjargað yrði.
í Moskvu skýrði Tass-fréttastof-
an strax frá upplýsingum um, að
andvirði vopnasendinganna hefði
farið til skæruliða í Nicaragua en
síðan hefur hún þagað um málið,
t.d afsögn Poindexters og brott-
rekstur Norths. Líklegt þykir, að
það stafl af því, að Mikhail Gorbac-
hev, Sovétleiðtogi, og Eduard
Shevardnadze, utanríkisráðherra,
eru nú staddir á Indlandi í opin-
berri heimsókn.
Washington, AP.
VOPNASALAN til íran mun að líkindum verða til þess að skerða
starfssvið öryggisráðsins hvað varðar framkvæmd utanrfkisstefnu
Bandarikjastjórnar. Reagan forseti hefur skipað sérstaka nefnd til
að rannsaka málið og mun það koma í hennar hlut gera tillögur
um framtíð ráðsins.
Starfshættir öryggisráðsins hafa
verið gerðir opinberir. Oliver North,
aðstoðarmaður Poindexters fyrrum
öryggisráðgjafa forsetans, var rek-
inn úr starfí í gær eftir að uppvíst
var að hann_ var ábyrgur fyrir því
að greiðslur írana runnu til Contra-
skæruliða í Nicaragua. Yfírmaður
hans John Poindexter baðst lausnar
eftir að hafa verið ráðgjafí forset-
ans í tæpt ár og mun að líkindum
taka til við fyrri störf innan flotans.
George Shultz utanríkisráðherra
heldur hins vegar stöðu sinni. Hann
hefur ganrýnt þá ákvörðun forset-
ans að seija írönum vopn á opin-
berum vettvangi. Reagan segir hins
vegar að hann hafí ekki gert mistök
þegar hann heimilaði vopnasöluna.
„Ég tel að þau markmið sem við
ætluðum að ná með vopnasölunni
hafí verið góðra gjalda verð,“ sagði
forsetinn á fréttamannafundi á
þriðjudag. Reagan viðurkenndi hins
vegar að framkvæmd stefnunnar
hefði farið úr böndunum.
Edvin Meese, dómsmálaráðherra,
segir að aðeins þremur mönnum
hafí verið kunnugt um greiðslur
írana hefðu runnið til skæruliðanna
f Nicaragua; North, Poindexter og
Robert McFarlane, fyrrum örygg-
isráðgjafa forsetans, en hann fór
til íran og annaðist samningagerð-
ina.
Öryggisráðið var sett á stofn
árið 1947 samkvæmt ákvörðun
Bandaríkjaþings. Það er skipað
Bandaríkjaforseta og þeim ráð-
herrum sem fara með vamarmál,
dómsmál og utanríkismál. Starfs-
menn þess eru 40 og eru þeir flestir
embættismenn úr utanríkisþjón-
ustunni, hemum og leyniþjón-
ustunni.