Morgunblaðið - 03.12.1986, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. DESEMBER 1986
Heimildarit um svo-

nefnt „drengsmál
ÚT ER komið ritið Réttvísin
gegn Ólafi Friðrikssyni o.fl.
Heimiidir. Pétur Pétursson, út-
varpsþulur, og Haraldur Jó-
hannsson, hagfræðingur, sáu um
útgáfuna og ritar hinn fyrr-
nefndi ýtarlegan inngang.
Útgefandi er Sagnfræðistofnun
Háskóla íslands.
I ritinu er gallað um svonefnt
„drengsmál" Olafs FYiðrikssonar,
þáverandi ritstjóra Alþýðublaðsins.
Mál þetta, sem kom upp fyrir rúm-
um 65 árum, snerist um þá ákvörð-
un heilbrigðisyfirvalda hér á landi,
að óska eftir því að vísað yrði úr
landi 15 ára gömlum rússneskum
pilti, Nathan Friedmann að nafni,
sem var í fóstri hjá Ólafi Friðriks-
syni. Friedmann var haldinn illkynj-
uðum og smitandi augnsjúkdómi
(trachoma) á vægu stigi, en þessi'
sjúkdómur var þá ekki til hér á
landi. Dómsmálaráðuneytið féllst á
þessi tilmæli með þeim rökum að
verið væri að fyrirbyggja smitun.
Ólafur Friðriksson taldi hins vegar
að um væri að ræða pólitíska of-
sókn gegn sér og snerist til vamar.
Hinn 23. nóvember 1921 kom til
harðra átaka fjölmenns lögreglu-
og varalþgregluliðs og stuðnings-
manna Ólafs við heimili hans að
INNLENT
Suðurgötu 14, er gerð var önnur
tilraun að ná drengnum og koma
honum úr landi. Lyktir málsins urðu
þær, að Ólafur og stuðningsmenn
hans lutu í lægra haldi og Nathan
Friedmann var sendur úr landi eftir
að hafa dvalið hér í aðeins fjórar
vikur, en í kjölfarið fylgdu dómsmál
og miklar deilur í blöðum og á
mannfundum.
í inngangi Péturs Péturssonar
segir, að enn í dag vekji umræður
um mál Nathans Friedmanns
spurningar og efasemdir, deilur og
óvissu. Hann segir, að í ritinu sé
ekki unnt að kveða upp áfellis- eða
sýknudóma, utan þeirra sem upp
voru kveðnir á sinni tíð. Engu að
síður megi ætla að lesendur verði
margs vísari við lestur málsskjala
og fylgiseðla af ýmsu tagi.
Skýrsla flugmálanefndar:
Þarf rúma 2 milljarða til
f lugmála næstu tíu árin
FLUGMÁLANEFND og Matthías
Bjarnason samgönguráðherra
hafa kynnt skýrslu nefndarinnar
um tillögur um framkvæmdir í
flugmálum næstu 10 árin og gera
tillögur nefndarinnar ráð fyrir
að til þessa verkefnis verði varið
2030 milljónumm króna. Jafn-
Frá opnun félags- og þjónustumiðstöðvar aldraða við Hvassaleiti 56-58.
Morgunbla*ð/ÓI. K. M.
Reykjavík:
Rúmur milljarður til öldrunarmála
REYKJAVÍKURBORG hefur
lagt 1 milljarð og 130 milljónir
til öldrunarmála í Reykjavík á
síðustu 10 árum. Á sama tíma
hefur ríkissjóður lagt til 30 miUj-
ónir króna til þessara mála.
Á fundi Davíðs Oddssonar borg-
arstjóra með íjárveitinganefnd
Alþingis fyrir skömmu vakti hann
athygli nefndarmanna á að á
síðustu 10 árum hefði Reykjavíkur-
borg lagt rúman milljarð til öldruna-
rmála en ríkið hefði á sama tíma
greitt 30 milljónir. Í þessari upphæð
er kostnaður við byggingu þjón-
ustustofnana fyrir aldrað að
undanskilinni B-álmu Borgarspítal-
ans.
framt mælir nefndin með því við
samgönguráðherra að stefnt
verði að því að Sauðárkróks-
flugvöllur verði varaflugvöllur
fyrir millilandaflug.
Birgir ísleifur Gunnarsson al-
þingismaður er formaður flugmála-
nefndar og gerði hann grein fyrir
skýrslunni í grófum dráttum, en
hún er mjög viðamikil, samtals 130
blaðsíður. Nefndin áætlar að heild-
arkostnaður við nauðsynlegar
framkvæmdir á flugvöllum næstu
10 árin sé 2 milljarðar og 30 milljón-
ir og leggur til að 203 milljónum
króna verði veitt til þessara verk-
efna á ári næstu 10 árin. Þar inn
í eru þrjú sérverkefni sem eru flug-
stöð á Reykjavíkurflugvelli ásamt
stæðum og akbrautum (262 milljón-
ir króna), malbik á Reykjavíkur-
flugvelli (87,9 milljónir króna) og
ný flugbraut á Egilsstöðum (161,5
milljónir króna), samtals 511,4
milljónir króna.
Meðaltalsfjárveiting til flugmála,
árin 1975-84 var 94 milljónir á ári,
þannig að nefndin leggur til að fjár-
veitingar til flugmála aukist um
116%. Sagðist Matthías Bjamason
samgönguráðherra telja það raun-
hæfan möguleika að auka fjárveit-
ingartil flugmála sem þessu næmi.
Nefndin leggur til að flugvalla-
gjald á innanlandsleiðum hækki úr
18 krónum í 100 krónur, sem gæfi
á ári 24,7 milljónir króna. Flugval-
lagjald vegna millilandaflugs (nú
750 krónur) verði sértekjur flug-
málastjómar á fjárlögum og verði
þeim tekjum varið til framkvæmda
í flugmálum. Áætlað er að gjald
þetta muni gefa 94,4 milljónir á
þessu ári. Þá leggur nefndin til
sérstakt eldneytisgjald á sölu eld-
neytis til flugvéla í millilandaflugi
0,65 krónur á líter. Undanskilur
nefndin áætlunarflug milli Norður-
Ameríku og Evrópu. Er áætlað að
slík gjaldtaka gæfi 22,3 milljónir
króna á ári, auk þeirra 5 milljón
króna sem slík gjaldtaka í innan-
landsflugi gefur.
Nefndin leggur til að gerð verði
ný flugbraut á Egilsstöðum vestan
við núverandi braut. í sérstöku áliti
leggur nefndin til, að stefnt verði
að því, að Sauðárkrókur verði vara-
flugvöllur fyrir millilandaflug. 52,8
milljónir er áætlað að kosti að
ganga frá Sauðárkróksflugvelli sem
innanlandsflugvelli, en til þess að
flugvöllurinn verði varaflugvöllur
fyrir millilandaflug þyrfti 135,7
milljónir króna að auki, þannig að
samtals þyrfti 188,5 milljónir króna
í þetta verkefni.
Nefndin leggur til að frumvarp
til laga um flugmálaáætlun og fjár-
öflun til framkvæmda í flugmáium,
verði lagt fyrir Alþingi, og gerir
tillögu að frumvarpinu til sam-
gönguráðherra. Samgönguráðherra
sagðist mundu leggja áherslu á að
frumvarpið yrði að lögum á þessu
þingi, og þar með myndi áætlana-
gerð og fjármögnun framkvæmda
í flugmálum komast í svipað horf
og í vegamálum.
Nefndin leggur til að miklu fé verði
varið til framkvæmda á Reykjavík-
urflugvelli á næstu árum enda er
gert ráð fyrir að hann verði áfram
miðstöð innanlandsflugs í landinu.
Kaskó-tryggð bifreið í tjóni:
Ökumaður fékk ekki bætur vegna eigin gáleysis
DÓMUR féll á bæjarþingi
Reykjavikur fyrir nokkru i máli
þar sem eigandi bifreiðar gerði
þær kröfur að tryggingafélag
bætti sér tjón að fullu þar sem
bifreið hans hefði verið kaskó-
tryggð. Tryggingafélagið var
sýknað af kröfum hans, þar sem
Ijóst þótti að hann hefði sýnt af
sér stórfellt gáleysi við aksturinn
og slys það sem átti sér sfyð yrði
einungis rakið til þess.
Bifreiðareigandinn hafði tryggt
bifreið sína lögboðinni ábyrgðar-
tryggingu og auk þess frjálsri
húftryggingu. Samkvæmt trygg-
ingaskilmálum bar eigandinn eigin
áhættu að upphæð kr. 21.100.
Málsatvik voru þau að stefnandi í
málinu, bifreiðareigandinn, ók eftir
Laugavegi í austurátt í byijun fyrra
árs. Taldi hann að hraði bifreiðar-
innar hafi ekki verið meiri en 80
kílómetrar á klukkustund. Sagði
stefnandi að þegar hann var kominn
að gatnamótunum við Kiinglumýr-
arbraut hafí hann óvænt séð
kyrrstæða bifreið vestan gatnamó-
tanna. Hann hafi þá hemlað í
skyndingu, bifreið hans runnið
áfram og lent aftan á hinni, sem
hafi kastast áfram. Sú bifreið hafi
skemmst lítið, en sín töluvert. Taldi
stefnandi að hemlaför í lögreglu-
skýrslu væru of löng. Þá hafi þau
ekki verið samfelld, heldur rofin um
miðbik þeirra. Bifreið hans hafi
verið flutt á verkstæði að undirlagi
tryggingafélagsins, sem hafi greitt
hluta kostnaðarins beint til verk-
stæðisins. Síðan hafi verkstæðið
neitað að afhenda bifreiðina að
undirlagi tryggingafélagsins nema
gegn uppgjöri, þ.e. greiðslu helm-
ings viðgerðarkostnaðar og helm-
ings sjálfsáhættu í kaskótjóni, er
samtals hafi numið rúmum 83 þús-
und krónum. Stefnufjárhæðin sé
því sú upphæð að frádreginni
sjálfsáhættu um 21 þúsund krónur,
eða um 62 þúsund krónur. Taldi
stefnandi málsins að tryggingafé-
lagið hafi, með því að greiða hluta
kostnaðar, þegar játað bótaskyldu.
Stefndi í málinu, eða trygginga-
félagið, hélt því fram að þar eð
stefnandi hefði áður sagt að hann
hafi ætlað að beygja til hægri af
Laugavegi inn á Kringlumýrar-
braut, hljóti hann að hafa verið á
mikilli ferð þar eð hann lendir aftan
á bifreið sem var á rauðu ljósi við
gatnamótin. Hann hefði hemlað
þegar hann sá bifreiðina framund-
an, en að öðrum kosti mætti álíta
að hann hefði ekki hemlað. Ef hann
hefði ekki gert það hefði hann átt
þess enn síður kost að beygja til
hægri suður Kringlumýrarbraut og
því hlotið að aka yfír gatnamótin á
rauðu ljósi. Þannig hefði hann vald-
ið stórkostlegri hættu , ef ekki tjóni
fyrir þá, sem hafi ekið eftir Kringlu-
mýrarbraut í trausti á umferðarljós-
in. Tjón á bifreið stefnanda hafi
numið tæpum 157 þúsund krónum
og ljóst að bifreiðin hafi enn verið
á nokkrum hraða er árekstur varð.
Greinilegt væri að stefnandi hafi