Morgunblaðið - 03.12.1986, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. DESEMBER 1986
33
una
tirtælá
Warrior, að elta Hval VII.
gegn selveiðunum. Önnur samtök
höfðu um hríð grætt mikið á sela-
baráttunni en að þessu sinni er það
Greenpeace sem við höfum áhuga
á. Greenpeace hefur rakað saman
fé á selabaráttunni.
Stórkostleg
tekjuauking'
Það er nokkuð flókið mál að lýsa
tekjunum með tölum. í London eru
aðalstöðvarnar, Greenpeace Inter-
national, til húsa en auk þess eru
undirdeildir í 15 löndum og þær
starfa að nokkru sjálfstætt. I dag-
blöðum hefur verið rætt um heildar-
árstekjur sem nema nær milljarði
íslenskra króna á árinu 1985 og
Danmerkurdeildin hefur staðfest að
talan sé ekki fjarri lagi. Áhugaverð-
ari en tekjumar á einu ári er
tekjuaukningin sem átt hefur sér
stað. Fulltrúar samtakanna hafa
sýnt mér línurit yfir hana á árunum
1976—1986. Kúrfan minnti á reykj-
arstrókinn aftur úr orrustuþotu sem
stefnir hratt upp á við.
Með auknum tekjum hafa sam-
tökin stækkað. Þau eiga nú fjögur
skip sem eru í sífelldri notkun og
um borð eru sérbyggðir, hraðskre: t-
ir gúmátar sem kosta vænan
skilding. Greenpeace fjárfestir
sömuleiðis í útbúnaði á rannsóknar-
stöð á Suðurskautslandinu.
Einmitt þegar allt gekk þeim í
haginn þá unnu þau fullnaðarsigur;
sala á hvítum selskinnum var bönn-
uð í Evrópubandalaginu. Gullæðin
var tæmd.
Hvemig bregst fjölþjóðlegt stór-
fyrirtæki við svona aðstæðum?
Framlögin sem samtökin höfðu
fengið vegna fyrri verkefna, hval-
anna, kjamorkutilraunanna, úr-
gangsefna á hafsbotni, — vom
smáræði borið saman við það sem
baráttan gegn kópadrápinu hafði
haft í för með sér. Sem sagt: Það
var ekki nóg að halla sér aftur að
„gömlu" málunum.
Það hefði verið í samræmi við
heilbrigða og jarðbundna skynsemi
að gera svo enda þótt það hefði
gert nauðsynlegt að minnka um-
svifin stórlega. En hagvaxtarárátt-
an hindraði þetta. Samkvæmt henni
má aldrei draga saman seglin, ekki
má stöðva framkvæmdir og fram-
leiðslu, veltan verður að aukast.
En_ hvemig?
í fyrri grein hef ég sýnt fram á
að haldið var áfram að beijast gegn
selveiðum sem í reynd var búið að
stöðva. Það virðist hafa verið auð-
velt að hafa fólk þannig að leiksoppi
því fáir átta sig á að veiðamar eru
þegar úr sögunni.
Fjölþjóðlegt stórfyrirtæki sem
ætlar sér að lifa af getur auðvitað
ekki til langframa byggt afkomu
sína á baráttu gegn draugum. Allir
duglegir athafnamenn vita að
lausnin er aðeins ein: Nýjar fram-
leiðsluvömr. Það var að finna nýja
vöm til að selja. Árið 1984 gerðist
Greenpeace þátttakandi í barátt-
unni gegn kengúruveiðum.
Seinna verður sagt nánar frá
kengúmbaráttunni en með þessari
ákvörðun og með því að halda
áfram baráttunni gegn selveiðum
hefur hættan á innbyrðis klofningi
aukist og samtökin hafa auk þess
snúist gegn uppmnalegum mark-
miðum sínum.
Höfundur starfar viðdanska dag-
blaðið Information ogritaði fyrir
nokkru greinaflokk um Green-
peace fyrir blaðið.
vV
iara í okurmálum
greiða 210 þúsund krónur í sekt.
Sektin er öll skilorðsbundin í þtjú
ár.
Bæjarfógetinn í Keflavík sýknaði
í októberbyijun mann af ákæm um
að hafa lánað Hermanni Gunnari
fé á okurvöxtum. Niðurstaða dóms-
ins var á þá leið að ákærði hefði
ekki lánað Hermanni féð, heldur
farið með það til hans til ávöxtun-
ar. Sýknudómurinn byggðist á því
að það var Hermann sem ákvað
vextina, en ekki hinn ákærði og því
taldi dómurinn að ekki hefði verið
um okurlán að ræða í þessu tilfelli.
Það er ljóst að þar sem dómar
hafa fallið á ýmsa vegu hefur niður-
staða Hæstaréttar mikið fordæmis-
gildi. Alls vom 123 menn ákærðir
í vor fyrir að hafa lánað Hermanni
Gunnari peninga og tekið okurvexti.
erð upp:
um 65 milljómim króna
iverksmiðjan hf., fyrirtæki heima-
Jarsjóðs í Þörungavinnslunni á
a. Kaupin eru bundin því skilyrði
ingavinnslunnar samþykki tilboð
ir þess. Að sögn Sigurðar Þórðar-
ðuneytisins, er búist við að ríkið
Idþroti Þörungavinnslunnar.
láns iðnþróunarsjóðs um 65 millj.
Heimamenn bjóða nú tíu milljón-
ir króna fyrir eignir þrotabúsins í
Þömngavinnslunni, sem em lausafé
verksmiðjunnar, fimm prammar,
tvö íbúðarhús, skip, bílar, vatnsrétt-
indi og fleiri eignir. Hluti af
kaupverðinu rennur til ríkisábyrgð-
arsjóðs. Sigurður sagði að ríkið
myndi að öllum líkindum fá á bilinu
20-25 milljónir í sinn hlut þegar
búið er að gera dæmið upp.
Skiptafundi í þrotabúinu sem
halda átti í síðustu viku var frestað
vegna veikinda sýslumanns. Að
sögn Haraldar Blöndal, bússtjóra,
er stefnt að því að halda skiptafund-
inn fyrir jól. Hann sagði að allt
benti til þess að tilboði Þömnga-
verksmiðjunnar yrði tekið.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir TORFA H. TULINIUS
Sljórn Chirac tekur var-
lega á stúdentaandóf inu
í maímánuði 1968, fyrir rúmum átján árum, braust út víðtæk
uppreisn franskra námsmanna. Eftir nokkurt hik fylgdi launþega-
hreyfingin í kjölfarið með þeim afleiðingum að allt atvinnulíf í
landinu lamaðist í margar vikur og stjórn De Gaulle hershöfð-
ingja var að falli komin. Það lá við byltingarástandi með til-
heyrandi kröfugöngum og götubardögum. Stjórnvöldum tókst
engan veginn að hemja námsmenn og virtust á engan hátt kunna
að bregðast við þessu ástandi sem hafði skapast án þess að nokk-
ur ætti von á því. Þó langt sé um liðið hafa atburðirnir frá 1968
skilið eftir sig djúp spor í frönsku þjóðlífi, ekki síst í hugum
stjórnmálamanna, en enginn þeirra virðist hafa verið búinn und-
ir það scm þá gerðist, hvorki hægri, miðju né vinstri menn.
Jacques Chirac var þá tiltölu-
lega valdalítill ráðherra í
ríkisstjórn Georges Pompidou en
Edouard Balladur, sem nú er ann-
ar valdamesti maður í frönsku
stjóminni, var gerður út af
Pompidou til að semja við náms-
mennina. Átján árum síðar eru
stúdentar aftur famir að marsera
um götur Parísar og annarra
borga til að mótmæla stjómar-
frumvarpi um háskóla og í ljósi
fenginnar reynslu er Chirac mikið
í mun að missa ekki tök á ástand-
inu og að núverandi mótmæla-
alda, sem enn er tiltölulega
meinlaus, breytist ekki í óviðráð-
anlega uppreisn. Því hafa stjóm-
arherrar komið mjög oft fram í
fjölmiðlum undanfama daga til
að reyna að sannfæra námsmenn
um að óánægja þeirra sé grund-
völluð á misskilningi og að
ráðamenn óski þess eins að ræða
frumvarpið við námsmenn. Á
fostudag ákvað Chirac að fresta
atkvæðagreiðslunni um frum-
varpið. Þessi ákvörðun virðist
þýða að hann sé reiðubúinn að
skoða kröfur námsmanna en fyrst
og fremst er hann að vinna sér
tíma til að átta sig á þessari
óvæntu stöðu. E.t.v. er hann líka
að bíða eftir því að jólafríið heíj-
ist til að koma frumvarpinu í
gegnum þingið hávaðalaust.
Sjálfstæðir háskólar
En hveiju eru námsmenn að
mótmæla? Franskir háskólar hafa
löngum verið í hálfgerðri kreppu.
Fjármagn það sem lagt er í þá
nægir ekki til að koma til móts
við allan þann fjölda sem sækir í
þá. Mikið af þeim sem útekrifast
fá ekki atvinnu við hæfí. Ýmislegt
hefur verið reynt til að bæta hag
háskólanna og er frumvarp Alain
Devaquet, háskólamálaráðherra.
aðeins eitt af mörgum tilraunum
í þá átt. Devaquet vill auka sjálf-
stæði háskólanna, en þeir lúta
allir yfirstjóm ráðuneytisins. Fjór-
ar ráðstafanir hafa farið sérstak-
lega fyrir bijóstið á námsmönn-
um.
Nú eiga háskólamir að fá að
ákveða sjálfir hveijir fá að skrá
sig og í hvaða fög. Fram að þessu
nægði að hafa stúdentspróf til að
skrá sig í hvaða háskólanám sem
er. Önnur ráðstöfnun er að eftir
tveggja ára nám geta skólamir
neitað sumum nemendum að
halda áfram námi ef þeir standast
ekki kröfur sem skólinn setur.
Stúdentar mótmæla því að náms-
maður þurfi að standa frammi
fyrir því að vera búinn að eyða
tveimur árum til einskis. I þriðja
lagi gerir fmmvarpið ráð fyrir að
í framtíðinni verður þess getið frá
hvaða háskóla viðkomandi hefur
sitt próf. Þetta segja námsmenn
að muni leiða til þess að sama
próf verði ekki jafn mikils metið
eftir því hvar það hefur verið tek-
ið og verði afleiðingin mismunun.
Fjórða og síðasta ráðstöfunin sem
stúdentar eru að mótmæla er að
frumvarpið leyfír háskólunum að
ákvarða sjálfir innritunargjöld í
skólana. Þetta mun leiða til þess
að eftirsóttari skólar hækki innrit-
unargjöld sín og enn meiri ójöfn-
uður hljótist af frumvarpinu að
sögn námsmanna.
Það verður að segjast að skóla-
gjöld eru mjög lág í Frakklandi,
innan við fimm þúsund íslenskar
krónur. Eftir að mótmælaaidan
hófst lýsti Devaquet, háskóla-
málaráðherra, því yfir, að aldrei
yrði leyfð meiri hækkun en svo
að innritunargjöldin næmu meira
en u.þ.b. níu þúsund íslenskum
krónum, sem varla getur talist
óyfirstíganlegt, en þá var hreyf-
ingin komin af stað.
Hvernig fer?
Stúdentar neita alfarið að mót-
mæli þeirra séu á nokkum hátt
pólitísk, hins vegar má greina
ákveðinn undirtón í mótmælum
þeirra sem gefur til kynna að um
víðtækari óánægju sé að ræða hjá
hluta þeirra. Vissulega er það
atvinnuleysið sem veldur_ ungu
fólki mestum áhyggjum. í sjón-
varpsviðtali á sunnudag benti
Chirac réttilega á að það væri
erfítt að vera ungur Frakki í dag,
þar sem einn af hveijum þremur
sem kemur inn á atvinnumarkað-
inn er atvinnulaus. Eins benti
hann á, að það væri ekki hægt
að kenna ríkisstjóm sinni um at-
vinnuleysið. Hann væri aðeins
búinn að vera við völd í nokkra
mánuði.
í sama sjónvarpsþætti lagði
•Chirac sig fram við að sannfæra
námsmenn um að þeir þyrftu ekki
að óttast nýja háskólafrumvarpið.
Það er vafasamt að honum hafí
tekist það. Leiðtogar þeirra hafa
boðað til mótmælagangna í ölium
háskólaborgum landsins á morg-
un, fimmtudag, §órða desember.
Mikið veltur á því, hve mikil þátt-
taka verður í þessum aðgerðum
því fínnist stjóminni að náms-
mannahreyfíngin sé að §ara út,
mun hún sennilega láta frum-
varpið fara óbreytt fyrir þingið,
því Chirac vill síður að flokksmenn
hans geti sakað hann um linkind
gegn stjómarandstöðunni. Ef
mótmælin halda áfram að aukast
og breiðast út, er líklegt að Chirac
ákveði að fóma háskólafrum-
varpinu til að fyrirbyggja að það
sem enn er tiltölulega meinlaus
hreyfíng gegn lagafrumvarpi
breytist í mótmælaöldu gegn
ríkisstjóminni.
Það er kaldhæðni örlaganna að
ef síðari möguleikinn verður ofaná
mun Chirac vera að fylgja for-
dæmi Mitterrand forseta sem
ákvað 1984 að draga til baka
stjómarfrumvarp sósíalista um að
einkaskólar skyldu lúta yfirstjóm
ríkisins, eftir að öflug mótmæla-
hreyfing gegn þessu frumvarpi
hafði risið upp meðal þjóðarinnar.
Höfundur er fréttaritari
Morgunblaðsins í París.
Frá stúdentafundi í Sorbonne-háskóla i París 22. nóvember síðastliðinn.