Morgunblaðið - 03.12.1986, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. DESEMBER 1986
37
Byggmg varaflugvallar:
Viðræður að hefjast við
NATO og* varnarliðið
Skiptar skoðanar á Alþingi um þátttöku Atlantshaf sbandalagsins
FYRSTU formlegn viðræður
íslenskra stjórnvalda við flota-
stjórn NATO og varnarliðið um
byggingu varaflugvallar fyrir
Keflavíkurflugvöll fara fram
síðar í þessum mánuði.
Það var Matthías Á. Mathiesen,
utanríkisráðherra, sem greindi frá
þessu á Alþingi í gær vegna fyrir-
spumar frá Steingrími J. Sigfús-
syni (Abl.-Ne.). Ráðherrann minnti
á, að í apríl s.l. hefði hann staðfest
á Alþingi að flotastjóm Atlants-
hafsbandalagsins á Atlantshafi
hefði lýst áhuga á að kannaður
yrði möguleiki á byggingu varaflug-
vallar fyrir Keflavíkurflugvöll án
þess að ákveðin staðsetning yrði
höfð í huga. Um það leyti hefðu
engar formlegar viðræður átt sér
stað, en nú væm þær fyrirhugaðar.
Utanríkisráðherra sagði, að af
hálfu samgönguráðuneytisins
tækju þátt í viðræðunum Ólafur
Steinar Valdimarsson, ráðuneytis-
stjóri, og Pétur Einarsson, flug-
málastjóri, og af hálfu utanríkis-
ráðuneytisins Sverrir Haukur
Gunnlaugsson, skrifstofustjóri
vamarmálaskrifstofu, og Þorgeir
Pálsson, prófessor.
Nokkrar umræður urðu um
byggingu varaflugvallar þegar ráð-
herra hafði lokið máli sínu. Stefán
Guðmundsson (F.-Nv.) kvað vara-
flugvöll nauðsynlega öryggisráð-
stöfun og samgöngubót fyrir
Islendinga og aðra sem fæm hér
um. Taldi hann að þeir sem deildu
á þessa hugmynd væm ekki á jörð-
inni og hvatti til þess að umræður
um málið fæm fram á „vitrænan
hátt" eins og hann komst að orði.
Hjörleifur Guttormsson (Abl.-
Al.) taldi svar utanríkisráðherra
sýna, að forystumenn Framsóknar-
flokksins hefðu verið beygðir í þessu
máli og gagnrýndi sérstaklega mál-
flutning Stefáns Guðmundssonar.
Kvað hann það tíðindi fyrir lands-
menn ef hemaðaryfirvöld erlendis
ættu að ráða því hvar byggja ætti
varaflugvöll á íslandi. Þingmaður-
inn sagðist vilja minna á yfirlýsingu
forsætisráðherra um, að af hálfu
ríkisstjórnarinnar fæm umræðum-
ar um varaflugvöll fram í þeim
skilningi að ekki væri um hemaðar-
framkvæmd að ræða.
Ragnar Arnalds (Abl.-Nv.) taldi
varaflugvöll öryggisráðstöfun og
eðlilegt að taka mið af staðsetningu
á Sauðárkróki, en fagleg sjónarmið
en ekki hemaðarleg yrðu að ráða
ferðinni. íslenskir hagsmunir yrðu
að sitja í fyrirrúmi. Með því að fá
fé frá NATO til að byggja slíkan
flugvöll væri verið að breyta eðli
málsins. Þingmaðurinn taldi að
samstaða væri um það í öllum flokk-
um f kjördæminu að ef um herflug-
völl ætti að vera að ræða á
Sauðárkróki væri betra að hafa
engan varaflugvöll þar. Hvatti hann
til þess, að menn forðuðust að víkka
út yfírráðasvæði Bandaríkjahers á
íslandi.
Páll Pétursson (F.-Nv.) sagði,
að öll rök væm fyrir því að byggja
varaflugvöll og staðsetja hann á
Sauðárkróki. Slíkur flugvöllur ætti
að vera íslenskur og fyrir íslenskt
flug. Hugmyndin um að fjármagna
byggingu varaflugvallar með fé frá
NATO væri ekki komin frá Skag-
fírðingum.
Steingrímur J. Sigfússon
(Abl.-Nv.) sagði, að samkvæmt
starfsreglum mannvirkjasjóðs
NATO væri ekki veitt fé til annarra
framkvæmda en þeirra sem væm
hemaðarlegs eðlis. Það væm því
öfugmæli hjá forsætisráðherra að
tala um að fá styrk úr sjóðnum án
þess að um hemaðarframkvæmd
væri að ræða.
Svavar Gestsson (Abl.-Rvk.)
sagði að það væri alveg ljóst, að
um leið og Bandaríkjamenn settu
fé í varaflugvöll væm þeir*að gera
kröfu til þess að um yrði að ræða
herflugvöll.
Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, kvaðst vilja
endurtaka það sem hann hfffði áður
sagt opinberlega. Ekki kæmi til
greina að reisa annan herflugvöll.
Varaflugvöllur yrði ekki byggður
hér á landi nema hann væri undir
innlendri stjóm. Ef það væri rétt
hjá Steingrími J. Sigfússyni að
mannvirkjasjóður NATO veitti ekki
styrki án þess að fá yfírráð yfir
viðkomandi mannvirkjum kæmi
ekki til greina að þiggja þá. En ef
eina skilyrði sjóðsins væri að vam-
arliðsflugvélar fengju að lenda á
slíkum flugvelli í stað þess að fara
í sjóinn horfði málið öðm vísi við.
Hann varpaði jafnframt fram þeirri
spumingu, hvort vegir í Noregi, sem
lagðir væri fyrir styrk úr mann-
virkjasjóðnum, væm undir stjóm
NATO.
Stelngrímur J. Sigfússon
(Abl.-Nv.) lýsti undmn sinni á því,
að ríkisstjómin ætlaði að ganga til
þessara viðræðna án þess að hafa
kynnt sér reglur mannvirkjasjóðs-
ins. Vegunum í Noregi, sem
forsætisráðherra hefði nefnt, væri
ætlað hemaðarlegt hlutverk og því
hefði lagning þeirra fengið styrk
úr mannvirkjasjóðnum.
Varnarliðsþota af gerðinni F-15 hefur sig til flugs frá Keflavíkurflug-
velli.
Alþingiskoshingar:
Forsætisráðherra
nefnir 25. apríl
STEINGRÍMUR Hermannsson,
forsætisráðherra, lýsti því yfir í
fyrirspurnartíma á Alþingi í
gær, að ekki kæmi til greina að
næstu þingkosningar færu fram
síðar en 25. apríl n.k. nema sam-
staða næðist um það að breyta
kosningalögunum og ákveða
annan kjördag.
Það var Eiður Guðnason (A.-
VI.) sem spurðist fyrir um það
hvenær ríkisstjómin ætlaði að efna
til þingkosninga. Forsætisráðherra
benti á, að fjögurra ára umboði
þingmanni lyki 23. apríl n.k. og
eðlilegast væri að kjósa sem næst
þeim degi. Kvað hann laugardaginn
25. apríl vel koma til greina. í kosn-
ingalögum væri að vísa talað um
síðasta laugardag í júní sem kjör-
dag en þá væri umboð þingmanna
útmnnið.
Halldór Blöndal (S.-Ne.) kvað
ótvírætt að ríkisstjómin yrði að
halda sig við kjörtímabilið. Taldi
hann það stjómarskrárbrot ef kosn-
ingum yrði frestað lengur en til 25.
apríl.
Hjörleifur Guttormsson (Abl.-
Al.) sagði það afar óheppilegt að
ekki skyldi hafa verið gengið frá
því áður en þing kom saman hver
næsti kjördagur yrði. Hann taldi
almennt æskilegt að halda sig við
sama kjördag og láta ekki tilviljun-
arkennd þingrof ráða ferðinni í þeim
efnum. Þingmaðurinn benti á að
veðrátta gæti orðið slæm í apríl-
mánuði og tmflað samgöngur. Að
þessu yrði að huga þegar ákvörðun
um kjördag yrði tekin.
Ólafur G. Einarsson (S.-Rn.)
kvað það bjargfasta skoðun sína
að kjósa ætti áður en kjörtímabili
þingmanna lyki. Hann kvaðst hins
vegar geta fallist á 25. apríl sem
kjördag, en það væri einn margra
daga sem forsætisráðherra teldi
koma til greina.
AIÞIAGI
Emils Jónssonar
minnst á þingi
í upphafi fundar á Alþingi í
gær flutti Þorvaldur Garðar
Kristjánsson, forseti samein-
aðs þings, eftirfarandi minn-
ingarorð um Emil Jónsson,
fyrrv. forsætisráðherra.
Emil Jónsson, fyrmrn alþing-
ismaður og ráðherra, andaðist á
dvalarheimilinu Hrafnistu í
Hafnarfírði síðastliðinn sunnu-
dag, 30. nóvember, áttatíu og
ijögurra ára að aldri.
Emil Jónsson fæddist í Hafn-
arfírði 27. október 1902. For-
eldrar hans vom hjónin Jón
múrarameistari þar Jónsson
bónda í Sólheimum í Hmna-
mannahreppi Jónssonar og
Sigurborg Sigurðardóttir bónda
á Miðengi á Vatnsleysuströnd
Ámasonar. Hann lauk burtfarar-
prófí úr Flensborgarskóla vorið
1917 og stúdentsprófí í Mennta-
skólanum í Reykjavík vorið
1919. Þá um haustið, tæpra
seytján ára aldri, hóf hann nám
við verkfræðiháskólann í Kaup-
mannahöfn. Lokaprófi þar lauk
hann í janúar 1925. Hann var
aðstoðarverkfræðingur bæjar-
verkfræðingsins í Oðinsvéum á
Fjóni 1925—1926, bæjarverk-
fræðingur í Hafnarfirði
1926—1930 og bæjarstjóri þar
1930-1937. A árinu 1937 var
hann skipaður vita- og hafna-
málastjóri og fékk lausn frá því
embætti snemma árs 1959, en
hafði þá gegnt embættinu með
nokkmm frávikum vegna ann-
arra starfa, einkum sem ráð-
herra. Hann var samgöngumála-
ráðherra 1944— 1947,
viðskipta-, iðnaðar- og sam-
göngumálaráðherra
1947—1949, utanríkisráðherra
vegna veikindaforfalla nokkrar
vikur 1956, forsætisráðherra frá
því í desember 1958 fram í nóv-
ember 1959, sjávarútvegs- og
félagsmálaráðherra 1959—1965,
utanríkisráðherra 1965—1970,
utanríkis- og félagsmálaráð-
herra 1970—1971. Bankastjóri
Landsbanka íslands var hann
1957—1958. Hátt í Ijóra áratugi
átti hann sæti á Alþingi, var
þingmaður Hafnfírðinga 1934—
1937, 1942-1953 og
1956—1959, landskjörinn þing-
maður 1937-1942, 1953-1956
og á sumarþinginu 1959 og loks
þingmaður Reykjaneslgördæmis
1959—1971. Hann var forseti
neðri deildar á sumarþinginu
1942 og forseti sameinaðs þings
1956—1958. Alls átti hann sæti
á 44 þingum.
Auk þeirra starfa, sem nú
hafa verið talin, kom Emil Jóns-
son víða við sögu í félags- og
þjóðmálum. Hann átti frum-
kvæði að stofnun iðnskóla í
Hafnarfírði árið 1926 og var
skólastjóri hans til 1944. 1 mið-
stjóm Alþýðuflokksins var hann
1930-1952 og 1954-1971, for-
maður flokksins 1956—1968.
Bæjarfulltrúi í Hafnarfírði var
hann 1930—1962 og stjómar-
formaður Bæjarútgerðar Hafn-
aifyarðar 1931—1957. Hann var
formaður skólanefndar Flens-
Emil Jónsson
borgarskólans 1930—1945, í
stjóm Landssambands iðnaðar-
manna 1933—1945, í stjóm
skipulagsnefndar atvinnumála
frá 1934 og formaður hennar frá
1935. Hann var í stjóm Spari-
sjóðs Hafnarfjarðar 1935—1957
og í Landsbankanefnd
1936—1957. Stjómarformaður
Raftækjaverksmiðjunnar í Hafn-
arfírði var hann um áratugi frá
stofnun hennar 1936. Hann var
í fískimálanefnd 1938—1939, í
skipulagsnefnd bæja, kauptúna
og sjávarþorpa 1938— 1944 og
1950—1957, kosinn 1944 í milli-
þinganefnd í samgöngumálum
Suðurlandsundirlendisins, skip-
aður 1946 í endurskoðunamefnd
laga um verðlagningu landbún-
aðarafurða og fleira og kosinn í
togaranefnd 1954. í Norðurland-
aráði átti hann sæti 1955—
1959, í Þingvallanefnd
1957—1972, í úthlutunamefnd
atvinnuaukningarfjár 1959—
1961 og í stjóm atvinnubóta-
sjóðs, síðar afyinnujöfnunarsjóðs,
1962— 1967. í bankaráði Seðla-
banka íslands var hann
1968-1972.
Emil Jónsson átti sér glæsileg-
an námsferil og langan og
fjölbreytilegan starfsferil. Ungur
var hann kvaddur til starfa í
heimabæ sínum, Hafnarfirði, og
naut bæjarfélagið þar góðrar
menntunar hans, ósérhlífni og
úrræða á erfíðum tímum sem þá
vom. Þar varð hann brátt mikill
áhrifamaður um gang bæjar-
mála og eflingu atvinnulífs.
Hafnfírðingar kusu hann síðan
þingmann sinn rúmlega þrítug-
an. Hann gegndi embætti vita-
og hafnamálastjóra á miklum
framfara- og framkvæmdatím-
um á þeim sviðum, vel menntur
verkfræðingur og traustur emb-
ættismaður. Hæst ber þó feril
hans á sviði stjórnmála og í ráð-
herrastörfum. Hann var um
áratugi meðal áhrifamestu
manna í flokki sínum, Alþýðu-
flokknum. Hátt í tvo áratugi átti
hann sæti í ríkisstjóm og sinnti
þar ýmsum málaflokkum. Sjáv-
arútvegsmál og iðnaðarmál voru
aðaláhugamál hans á fyrstu
þingmannsárunum ásamt
stefnumálum Alþýðuflokksins og
framfaramálum bæjarfélagsins í
Hafnarfirði. Ráðherrastörfum
sem öðrum störfum gegndi hann
af alúð og var traustur forustu-
maður í utanríkismálum síðustu
árin í ráðherrastól. Hann lifði
mikla breytingatíma í íslenskum
þjóðmálum og ýmsar sviptingar
í stjórnmálum. Hann var trúr
þeirri stefnu sem hann markaði
sér ungur maður, glöggskyggn
á málefni og rökfastur í mál-
flutningi. Síðustu æviárin lifði
hann í rósemi við hnignandi
heilsu.
Ég vil biðja háttvirta alþingis-
menn að minnast Emils Jónsson-
ar mað því að rísa úr sætum.