Morgunblaðið - 19.07.1987, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. JÚU 19897
-\
„Sólfar, vetrarmynd úr Gálgahrauni," olía
Einar Hákonarson, listráðunautur Kjarvalsstaða:
Kjarval áleit teikning-
una undirstöðu allrar
myndlistarsköpunar
Á KJARVALSSTÖÐUM hefur verið opnuð
sýning á verkum eftir meistara Kjarval sem
ber nafnið Kjarval — Sumarsýning. Á sýning-
unni eru 54 olíu— og vatnslitamyndir sem
flestar hafa verið sýndar áður, auk fimmtíu
teikninga sem eru úr gjöf Kjarvals til
Reykjavíkurborgar og eru nú sýndar í fyrsta
sinn og voru valdar sérstaklega fyrir þessa
sumarsýningu. Meistarinn hefur ekki gefið
þessum teikningum nöfn. Eru þetta mest
mannamyndir og „fígúratívar“ og engin leið
fyrir okkur yngri kynslóðina að vita af hverj-
um myndirnar eru. Því fékk ég Einar
Hákonarson, listráðunaut Kjarvalsstaða til að
fræða mig nánar um teikningar Kjarvals og
spurði hann hvaða erindi þær ættu við okkur
í dag.
Einar Hákonarson, listráðunaut-
ur Kjarvalsstaða
„Þorpið - Bærinn okkar,“ olía og brons (Morgunbiaíið/Ámi Sœborg)
„í vitund flestra íslendinga,"
sagði Einar, „ er Kjarval þekktast-
ur fyrir landslagsmyndir sínar, en
hann teiknaði samt alla tíð gífur-
lega mikið. Hann á það sammerkt
með mestu myndlistarmönnum
álfunnar, að hann gerði sér ávallt
grein fyrir því hve teikningin er
mikil undirstaða fyrir alla mynd-
sköpun, bæði sem undirbúnings-
vinna og sem sjálfstæður
listmiðill.
Til marks um það getur maður
nefnt, ekki ómerkari nöfn, en
Rembrandt, Van Gogh, Ingres og
Max Beckmann. Eg hugsa að
Kjarval sé einn af fáum íslenskum
myndlistarmönnum sem hafa
virkilega ræktað teikninguna, en
svo verður, því miður, að segja
það að Islendingar hafa ekki gert
sér grein fyrir hve teikningin er
mikill og merkilegur listmiðill. Þó
svo að olíumálverk Kjarvals séu
óumdeilanlega mörg hver mikil
listaverk, skulu menn hafa hug-
fast, að undanfari slíkra verka eru
eintal listamannsins við teikni-
pappírinn.
Fólk áttar sig kannski oft ekki
á þessu þegar það stendur frammi
fyrir fullunnu verki. Þessvegna
má segja að þær 5000 skyssur
af málverkum og einnig sjálfstæð-
ar teikningar eru einstæður arfur
sern Reykjavíkurborg hefur hlotn-
ast þegar Kjarval ákvað að ánafna
borginni öllum sínum reitum eftir
sinn dag.
Þótt þessar tæplega 50 teikn-
ingar og vantslitamyndir, sem eru
hér á Sumarsýningu Kjarvals að
þessu sinni, séu aðeins brot af
þessu mikla safni, á fólk eftir að
eiga þess von, smátt og smátt,
að sjá þessar myndir, enda er
nánast endalaust hægt að búa til
mismunandi „sýningatemu,“
vegna þess hve listamaðurinn var
Úölhæfur.
Eftir að Kjarval ákvað að gefa
borginni eigur sínar eftir sinn
dag, var frú Steinunn Bjarman á
Skjalasafni borgarinnar fengin til
að koma þessum hlutum fyrir í
kössum og sá hún um frumflokk-
un á munum Kjarvals. Svo var
það árið 1985, þegar dró að hinni
stóru sýningu á 100 ára fæðingar-
ári Kjarvals, að hún var aftur
kölluð til skjalanna til að skrá
eignir hans nákvæmlega. Það
voru aðallega bækur og smáhlút-
ir, sendibréf til hans og frá honum,
og svo auðvitað þessar fjölmörgu
teikningar. Hún hefur nýverið
skilað þessu af sér eftir tæplega
þriggja ára vinnu og ég verð að
segja, að frú Steinunn hefur þarna
unnið alveg frábært starf, sérs-
taklega þegar maður hugsar til
þess hve vel hún er búin að búa
í haginn fyrir áframhaldandi
vinnu á þessum merka arfi.
Þú spyrð um gildi þessara
teikninga fyrir nútímann. Því
verður ekki á móti mælt að Kjar-
val tilheyrir þeirri kynslóð sem
kölluð hefur verið aldamótamenn-
irnir og við vitum að þeir voru
bergnumdir og svall raunar blóð
í æðum við það að ísland eygði
möguleika á að verða sjálfstætt
ríki. Þessvegna er ekkert óeðlilegt
við það í sjálfu sér að megináhersl-
an í hans lífsstarfi sé þessi mikli
fjöldi landslagsmynda, þar sem
hann er að lofsyngja ættjörðina.
Það er raunar af nákvæmlega
sömu rótum og mörg af þeim
ættjarðarljóðum sem öllum þykir
hvað vænst um.
En þar sem hann hafði ekki við
neinn bakgrunn, eða hefð, í mynd-
list að styðjast, eins og skáldin,
tók það þjóðina töluvert langan