Morgunblaðið - 19.09.1987, Page 10

Morgunblaðið - 19.09.1987, Page 10
10 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. SEPTEMBER 1987 Bókmenntahátíðin 1987 Óskrifuð saga lesin upp Bókmenntir Jóhann Hjálmarsson BókmenntahátSðin 1987: Bók- menntadagskrá í Gamla bíói. Höfundar: Karl-Erik Bergman, Andre Bitov, Guðbergur Bergs- son, Alain Robbe-Grillet, Luise Rinser. Bókmenntadagskráin í Gamla bíói var að þessu sinni fjölbreytt svo að ekki sé meira sagt. Dag- skrána hóf Karl-Erik Bergman fra Álandseyjum, skáld og sjómaður. Hann rær einn á báti sínum. Úti á hafinu koma ljóðin til hans, hann mótar þau í huga sínum og þegar heim er komið skrifar hann þau niður. Ljóð Karl-Eriks Bergman fjalla um hafið og ströndina og ekki síst ástina. Hann yrkir líka ádeiluljóð og kemst oft ímyttilega að orði, til dæmis um þá leið sem hann telur heppilegasta til afvopn- unar í heiminum. Bergman skrifar líka stutta prósaþætti sem líkjast ljóðunum. Hann segist vera stoltur af því að gagnrýnendur skrifuðu að verk hans væru andbókmennta- leg. Þessu er ekki unnt að vera alveg sammála, en lfklega hefur umsögnin átt að vera jákvæð. Luise Rinser frá Vestur-Þýska- landi er kona sárrar reynslu eins og svo margir af hennar kynslóð í Þýskalandi, hún er fædd 1911. Rinser las úr nýlegri skáldsögu sinni, Mirjam, sem byggir á frásögn Biblíunnar og er aðalpersónan María Magdalena. Hún túlkar efni Biblíunnar með sínum hætti, eink- um reynir hún að rétta hlut kvennanna sem að hennar mati stóðu jafnan með Kristi og mynd- uðu því fyrsta kristna söfnuðinn eftir krossfestinguna. Rinser er höfundur trúarlegrar stefnu, kaþ- ólsk og gagnrýnin. Umfjöllun hennar um Pál postula er til dæm- is nýstárleg og svo er um fleira í sögunni af Mirjam. í spjalli um sjálfa sig og tilgang verka sinna kom hún víða við, en maður sann- færðist um að lífsskoðun hennar er í anda þess sem stendur í Mirj- am: Aðeins sem maður getur Guð hjálpað manninum, til þess að hjálpa þarf hann að taka á sig mannsmynd. Alain Robbe-Grillet, einn helsti höfundur frönsku nýskáldsögunnar á sjötta áratugnum og síðar, flutti dálítinn inngang að þætti um hafíð og ströndina, böm og fugla. Robbe-Grillet sagði að hér væri um Guðbergur Bergsson, heiðurs- gesturinn sem kom ekki. tilraunatexta að ræða og einungis tilraunatexta. Ég vil ekki segja sögu með honum, hélt Robbe-Grill- et áfram, aðeins lýsa hreyfíngu og kyrrstöðu. Það gerist ekkert í þess- um texta, en eitthvað er í þann mund að gerast. Ógnin er framund- an. Þannig talaði Robbe-Grillet og sagði einnig frá því hve hræddur hann hefði verið við hafíð sem bam. Þessi Bretagnebúi sem óttaðist svo hafíð að allar martraðir hans tengdust hafínu með einhveijum hætti las síðan ákaflega myndræn- an og lifandi texta og síðan var hann lesinn í íslenskri þýðingu. Framlag Robbe-Grillet til bók- menntahátíðarinnar telst með því eftirminnilegasta og verður minnsta kosti að fyrirgefa honum að geta ekki tjáð sig á íslensku. Annar merkur höfundur, Andre Bitov frá Sovétríkjunum, gladdi áheyrendur í Gamla bíói með smá- sögunni Hjarðljóð á tuttugustu öld. Þetta er saga um sögu, eða réttara sagt hugleiðing um óskrifaða sögu. í sögunni eru margar táknrænar merkingar og er m. a. leitað til Nóa og arkar hans. Þetta er fárán- leikasaga með táknum sem les- andinn fær einn að ráða. Boðskapurinn er þó eitthvað á Alain Robbe-Grillet þessa leið: Það er betra að rækta marga litla æta tómata, en einn risastóran tómat sem breytist í minnismerki. Og í lok sögunnar eru lesendur hvattir til þess að grafa sig ekki niður. Andre Bitov sagði í inngangi að rússneskir rithöfund- ar hefðu unun af því að láta meina sér að skrifa. Þegar ástandið væri orðið þannig að unnt væri að skrifa það sem áður mátti ekki og fá það gefíð út kæmi í ljós að handrit vantaði. Hér var Bitov að víkja að gömlu dæmi um höfundinn sem skrifar ekki nema hann sé í háska staddur, en erfitt er að trúa því að ekki séu til nógu mörg forvitni- leg handrit í Sovétríkjunum og ólíklegt að aukið fijálsræði hafí ekki góð áhrif á bókmenntimar. Smásaga Bitovs var óvenju litrík og skemmtileg án þess að vera skrifuð sem skemmtisaga eða gæla við lesendur sem orðnir eru þreytt- ir á raunverulegum bókmenntum. En nú kom að því að heiðurs- gestinn frá íslandi, Guðberg Bergsson, vantaði. Þrátt fyrir leit fannst hann ekki í salnum. Hann var þó skráður á dagskrá hátíðar- innar. Skýringin „forfallaður" virtist ekki nægja, en aðdáendur rithöfundarins héldu niðurlútir heim á leið. SIMAR 21150-21370 SOLUSTJ LARUS Þ VALOIMARS LOGM JOH ÞOROARSOM HDL Til sölu og sýnis auk annarra eigna: Á úrvalsstað í Vesturborginni 3ja herb. suðuríb. á 4. hæð við Reynimel. Ekki stór en vel skipulögö. Danfoss-kerfi. Sólsvalir. Skuldlaus. Ágæt sameign. Ákv. sala. í fremstu röð við Gullinbrú Stórt og glæsilegt raðhús í smíðum við Funafold. Tvöf. bílsk. Allur frágangur fylgir utanhúss. fbúðarhæft næsta sumar. Byggjandi: Húni sf. Kynnið ykkur frágang og greiðsluskilmála. Hagkvæm greiðslukjör. í gamla góða Vesturbænum 4ra herb. stór íb. á 2. hæð 117,7 fm nettó. Stórar stofur. Sérhiti. Tvennar svalir. Góð sameign. Góð langtímalán um kr. 1,8 millj. fylgja. Laus um miðjan janúar nk. í gamla góða Austurbænum endurnýjað timburhús á rúmgóðri eignarlóð. Húsið er kj., hæö og ris, 57,6 x 3 fm nettó. Á hæð og í risi er góð 4ra-5 herb. íb., snyrting á báöum hæöum. Ágætur kj. til margs konar nota. Laust strax. Ákv. sala. Tilboð óskast. Borgin — Kópavogur — Nesið Góð 4ra-5 herb. hæð með bílsk. óskast til kaups fyrir fjársterkan kaup- anda. Rétt eign verður borguð út. Skjólin — Fossvogur — Smáíbhverfi Til kaups óskast einbýlishús eöa raðhús af meöal stærð. Skipti mögu- leg á um 100 fm glæsilegri ib. við Keilugranda með bílhýsi. Hlíðar — Norðurmýri — nágrenni Til kaups óskast 3ja-4ra herb. góð ib. Rétt eign verður borguð út. 100-120 fm atvinnuhúsnæði óskast til kaups miðsvæðis í borginni fyrir þekktan arkitekt. Fjöldi fjársterkra kaupenda. Margskonar eignaskipti möguleg. Opið í dag laugardag kl. 11.00 til kl. 16.00 AIMENNA FASTEIGWASALAH LaÚgÁvÉgM8 SÍMAR 21150 - 21370 VITASTIG 13 26020-26065 KRÍUHÓLAR. 2ja herb. góð íb., 50 fm. Laus. V. 2,1 millj. NJÁLSGATA. 3ja herb. íb., 80 fm á 1. hæð. Góð íb. V. 2,6 millj. BERGÞÓRUGATA. 3ja herb. íb., 55 fm. Sér hiti. V. 2 millj. AUSTURBERG. 4ra herb. góð íb. 110 fm auk bílsk. Suðursv. V. 4,3 millj. BOGAHLÍÐ. 4ra herb. íb., 120 fm, herb. í kj. Suðursv. V. 4950 þús. KLEPPSVEGUR. 4ra herb. íb. 110 fm á 3. hæð. Suðursv. V. 3850 þús. HRINGBRAUT. Parhús, 160 fm, bflskréttur, homlóð. PARHÚS í SUÐURHLÍÐUM. Parhús á tveimur hæðum, 206 fm auk 24 fm bílsk. Fallegar innr. Suðursv. V. 7,5 millj. SÍÐUMÚLI. Til sölu góð skrifst- hæð, 300 fm á 2. hæð. Uppl. á skrifst. Skoðum og verðmetum samdægurs Bergur Oliversson hdl., M Gunnar Gunnarsson, s. 77410, Valur J. Ólafsson. s. 73869. KYNÆÐI í EFSTA SÆTI Erlendar bækur Jóhanna Kristjónsdóttir Jackie Collins: Hollywood Hus- bands Útg. Pocket Books 1986 Það væri verðugt rannsóknarefni að gera úttekt á metsölubókum á bandarískum sölulistum og reyna að komast að greindarlegri niður- stöðu um, hvaða skilyrði bók þarf að uppfylla til að ná sæti þar. Jackie Collins hefur augsýnilega formúl- una á hreinu, þessi bók Hollywood Husbands hefur verið þar í efsta sæti, eða rétt í grennd við það, svo að skiptir vikum. I bókum Jackie Collins er kynofs- inn slíkur,- að ég nú ekki tali um kyngetuna- að flest venjulegt fólk getur ekki gert sér vonir um að upplifa slík ósköp. Kampavínið freyðir í rúminu og utan þess. Kon- ur eru glæsilegar, en oft Ijarska vitlausar.Þær eiga ekkert betra skilið en vera misnotaðar, hvort sem er kynferðislega eða á annan hátt. Og líklega vilja þær líka láta mis- bjóða sér. Það bendir flest til að þær fái eitthvað út úr því. Sérstak- lega ef karlmaðurinn, sem traðkar á þeim er nógu vel af guði gerður á ákveðnum stað á líkamanum. Karlmennimir í þessari bók hafa „meikað" það, hvort sem er í sam- bandi við kvenfólkið eða heims- frægðina. Þeir eru allir yfírmáta glæsilegir og kyntöfrana leggur af þeim langar leiðir. Yfirleitt mega þeir hvergi birtast, sérstaklega þó Jack stórstjama, svo að konumar verði ekki hálf sturlaðar af löngun til þeirra. Þessir menn hvort heldur er í Hollywood Husbands eða öðrum bókum Jackie Collins, sem ég hef af stakri einurð reynt að komast í gegnum, em yfirleitt illa innrættir og þeir svífast einskis, þegar kampavín, konur og auður er ann- ars vegar. Og konur eru til þess skapaðar að þóknast þeim og þjóna. Sækjast eftir niðurlægingunni, eins og vikið var að. Persónumar eru hér sem sagt jafn fráhrindandi, þrátt fyrir ytri búnað og að ógleymdum pótensin- um, og fyrri daginn. Jackie bryddar upp á því hér, sem ég hef ekki rekizt á áður í bókum hennar, að fara með nokkrar þeirra aftur til bemskunnar og rifja upp dálítið af hörmungum, sem þær gengu í gegnum. Þetta gæti bent til þess, að hún búist við því að á þann hátt sé hún jafnvel að giæða „persónum- ar“ lífí og skýra eitthvað af því rugli, sem þær lenda í síðar. En er hvorki sannfærandi né fróðlegt, og er raunar í samræmi við annað; til dæmis unga stúlkan, sem faðirinn UNMÍ HAMRAHLÍÐ Tónlist Jón Ásgeirsson Tónleikar UNM í menntaskólan- um við Hamrahlíð hófust á fiðlu- verki eftir Ari Vakkilainen (fínnskur) er nefnist Melos I. Sak- ari Oramo flutti verkið mjög vel. Annað verkið, strengjakvartett, er einnig eftir Finna, Jukka Koskinen og flutti The Avanti Quartet þetta afbragðsgóða verk. Sú ætlan tón- skáldsins að tefla saman leik með skýrum tónum og hljóðum í óákveð- inni tónhæð tókst mjög vel og með skemmtilegum hrynrænum tilþrif- um. Þriðja verkið var fyrir óbó og „delay" og nefnist In Between. Höfundurinn er norskur og heitir Nils Henrik Asheim. Verkið var fallega leikið af Lars Petter Berg. SIÐDEGISTON- LEIKAR UNM Tónleikamir hófust á tveimur fantasíum fyrir píanódúett eftir Christinu Wagner Smitt (dönsk). Dúett þessi er eins konar sátt á milli eldri hefða í gerð pfanótónlist- ar og ómstreytna þeirra er einkenna nútímatónlist. Nokkuð áberandi voru „ostinato“-vinnubrögð og eft- irlíkingar á gamaldags undirleiks- fígúrum. Trompettverk eftir Sten Melin (sænskur) byijaði hressilega og var margt vel tii fundið í samspili trompettsins og píanósins, sem þó gliðnaði út í hreina afskræmingu undir lokin, með ótrúlega fábrotn- um hljómklösum á lágsviði píanós- ins. Tvær bagatellur eftir Atla Ing- ólfsson vom næst á efnisskránni og lék Guðni Franzson á klarinett- ið. Það er eins og nútímatónskáld eigi allt annað erindi við tónlist en að skáida í tónana eitthvað sem kalla mætti list, en hafí í staðinn einsett sér að leysa einhver tón- fræðileg vandamál. Atli segir um bagatellumar sínar. -Bygging þeirra er rúmfræðileg. I tónsvið hljóðfærisins em makaðir hverfí- punktar, eða miðjur, sem formin snúast um. Aðferðina mætti kalla tónmiðjutækni.“ Allt um það þá bar þama eitt og annað fyrir eym sem Guðni lék með tilþrifum miklum. Síðasta verkið er eftir Asbjöm Schaathun (norskur) og nefnist það Physis. Samkvæmt skýringum í efnisskrá er um að ræða frá tón- skáldsins hálfu að gerð verksins sé „aðeins ný tilraun" frá hans hendi „til að afhjúpa samband fræðilegrar byggingar og möguleg áhrif hennar á hugsanlegt yfírborð tónverks". Gerð verksins er eins konar for- skrift fyrir „improvisasjón" á magnað pfanó, tölvustýrðan „harm- onizer" og „delay" sem í lokin endar á hljómklasaflóði. Slík tónverk sem þessi vekja upp söguna um „nýju fotin keisarans" en með þeirri breytingu að nú er keisarinn ekki allsnakinn, heldur kyrfílega klædd- ur í dmslur og allir fullir aðdáunar á því hve druslumar séu „ferlega smart". Það sem eftir stendur þegar hlýtt er á slíka tónlist, sem hér var boðið upp á, er sú staðhæfíng að tími til- raunanna sé fyrir löngu liðinn, því hér gat að heyra ótrúlega gamal- dags tónsmíðafyrirbæri er standa langt að baki þeim „strúktúr“til- raunum sem gerðar vom fyrir svo sem 30 ámm. Það má vera rétt að Skandinavía sé menningarlegur út- kjálki og að það taki íbúana þar minnst hálfa öld að tileinka sér nýjungar og ef svo er, þá mega menn vel við una.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.