Morgunblaðið - 24.10.1987, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1987
4-
Ferðamál — vegamál
eftirJónB.
Þorbjörnsson
íslendingar búa núna við það
ástand að flölgun erlendra ferða-
manna hefur orðið mun meiri
undanfarin ár en gert var ráð fyrir
í áætlun frá árinu 1980. í stað 6%
fjölgunar erlendra ferðamanna milli
ára hefur hún orðið um 20% frá
ári til árs síðustu flögur árin. Þetta
þýðir m.ö.o. að í stað þess að um
það bil 100 þúsund erlendir ferða-
menn sæki Island heim árið 1987
verða þeir sennilega á bilinu
130—135 þúsund. Þar með hefur
ferðamannafjöldinn tvöfaldast á 7
árum, eða frá því að umrædd áætl-
un var gerð.
Ég leyfi mér að efast um að
ferðamálayfirvöld hafi fylgst með
þessri þróun sem skyldi og mér
sýnist fátt hér á landi undir það
búið að taka við þessum flölda —
að hótelbyggingum undanskildum.
Alla vega er landið sjálft ekki und-
ir það búið. Viss svæði landsins,
eins konar „greatest hits“ íslenskr-
ar náttúru, eru þegar orðin of ásetin
og oftroðin. Til þess að spoma við
framhaldi þessarar þróunar þurfa
ferðamálayfirvöld, væntanlega með
virkt Ferðmálaráð í broddi fylking-
ar, þegar að taka í taumana og
mynda eins konar yfírstjóm eða
miðstýringu íslenskra ferðamála.
Þessi yfirstjóm ætti að beita sér
fyrir
— lagfæringum á þeim ferða-
mannastöðum sem þegar eru famir
að láta á sjá, án þess þó að skaða
upprunalega mynd þeirra,
— jöfnun ferðamannastraumsins
eða jafnvel ítölu ferðamanna á
þessa viðkvæmu staði,
— aukningu ferða um afmarkaða
hluta landsins i stað þeirrar þeysi-
reiðar um landið þvert og endilagt
sem allt of margar ferðir ganga út
á,
— stöðvun óleyfilegrar útgerðar
ákveðinna erlendra ferðaskrifstofa
á íslandsmið,
— aukningu auglýsinga um ísland
sem ráðstefnuland samfara fækkun
„unspoiled country"- og „natures
wonderland“-auglýsinga.
Annað atriði vil ég gera að um-
ijöllunarefni hér en það er nauðsyn
þess að stjóm Vegagerðar rfkisins
stilli í hóf framkvæmdagleði sinni
hvað varðar vegagerð og brúar-
smíðar sem auðvelda eiga umferð
bíla um hálendið. Yfirleitt er Nátt-
úruvemdarráð haft í ráðum í
sambandi við þessar framkvæmdir
og það eitt er umhugsunarefni út
af fyrir sig. Stundum kemur það
þó fyrir að Vegagerðin fer út í vafa-
samar framkvæmdir að Náttúm-
vemdarráði forspurðu, eins og í því
tilfelli þegar vegar- og náttúm-
spjöllin á Fjallabaksleið nyrðri vom
unnin. Þar hafa nú, annað árið í
röð, verið unnar skemmdir af vega-
Jón B. Þorbjörnsson
„Annað atriði vil ég
gera að umfjöllunar-
efni hér en það er
nauðsyn þess að stjórn
Vegagerðar ríkisins
stilli í hóf framkvæm-
dagleði sinni hvað
varðar vegagerð og
brúarsmíðar sem auð-
velda eiga umf erð bíla
um hálendið.“
gerðarstarfsmönnum á áður stór-
skemmtilegum vegarkafla.
Hér tala ég ekki aðeins fyrir
munn þeirra fjölmörgu íslensku
ferðalanga sem gaman hafa af
hæfilegri tilbreytingu á akstursleið-
um um hálendið; ég hlýt einnig að
tala fyrir munn þeirra staða á há-
lendinu sem ekki mega við of mikilli
ágengni. Þeir staðir hafa hingað til
verið óbeint vemdaðir og hafa feng-
ið að vera nokkum veginn í friði
vegna einangrunar sinnar. Þetta
eru staðir eins og Kverkfjöll, Herðu-
breiðarlindir og að vissu leyti
Landmannalaugar. Þeir sem hins
vegar hafa viljað leggja á sig nokk-
urt ferðalag til þess að ná til þessara
náttúmperla hafa hingað til getað
það. Það er engum gerður greiði
með því að opna hálendið fyrir
„massatúrisma". Þau rök vega ekki
heldur þungt að með þessu sé verið
að auka á öiyggið í hálendisferðum.
Þetta gerir ferðamönnum með
ónóga reynslu einfaldlega kleift að
komast enn lengra, verða jafnvel
enn verr settir.
Lagning vegarspottans á bakka
Jökulgilskvíslarinnar inn í Laugar
vom á sínum tíma mistök. Brúar-
smíði á Sandá á Kjalvegi, á
Rjúpnabrekkukvísl og á Jökulsá á
Fjöllum vom vanhugsaðar fram-
kvæmdir. Svokallaðar vegarbætur
á Fjallabaksleið nyrðri og smíði
brúar jrfir Markarfljót á Fjallabaks-
leið syðri, sem reyndar er vafasöm
framkvæmd viðkomandi upprekstr-
arfélags, em mistök. Ennfremur
ætti að láta ógert að leggja nýja
leið af Sprengisandi í Dyngjufjöll.
Hvar ætlar Vegagerðin að bera nið-
ur næst, og hvaða hagsmunaaðilar
munu standa þar að baki? Sennilega
verður hvorki þorra þjóðarinnar né
náttúm landsins greiði gerður með
næstu „vegarbótum" af þessu tæi.
Væri ekki umframaurum Vega-
gerðarinnar betur varið í að slétta
úr holunum á hringveginum?
Að endingu koma tvö atriði frá
sumrinu ’87 sem mér em sérstak-
lega minnisstæð og ættu að verða
okkur öllum umhugsunarefni. Fyrra
tilfellið átti sér stað þegar ég ætl-
aði, einu sinni sem oftar, að sýna
hópi ferðamanna gos í Strokki. í
stað þess að sjá hvítfyssandi vatns-
súluna standa upp í loftið stóð
mórauð spýjan upp af honum. Or-
sökina var að finna í sápugosi sem
hafði verið framkallað í hvemum
Fötu, rétt fyrir ofan Strokk. Vatnið
úr Fötu hafði síðan mnnið ofan í
Strokk og skolað með sér mölinni
og leðjunni af svæðinu. Skyldi hver
sem er geta keypt sér svona sýn-
ingu þama á svæðinu, augnabliks
stundargaman, sem veldur varan-
legum skemmdum á einu merkasta
náttúmundri landsins? Hversu lengi
á að láta þessa meðferð viðgang-
ast? Hvað er Náttúruvemdarráð að
hugsa?
Seinna tilfellið var þegar ég í
vankunnáttu minni álpaðist til að
sýna erlendum blaðamönnum þá
frægu Rauðamelsölkeldu, sjálfur
þar á ferð í fyrsta sinn. Við okkur
blasti gatryðgað og sundurskotið
kofaræksni, sem einhvem tímann
hafi verið byggt yfír ölkelduna en
nýtist nú einkum sem afdrep fyrir
sauðfé. Þrátt fyrir að við væmm
öll af vilja gerð gátum við ekki
hugsað okkur að bragða á heil-
næmu (?) ölkelduvatninu við þessar
aðstæður, með kindaskítinn og aðra
ólystauka allt um kring. Úrbætur
við Rauðamelsölkeldu ættu að vera
verðugt verkefni fyrir ferðamála-
nefnd viðkomandi héraðs.
Höfundur er leiðsögumaður.
AMNESTY-VIKAN
FANGAMAL V
Kína
Peter Joseph Fan Xueyan er
rómversk-kaþólskur biskup yfir
Baoding. Hann er 79 ára að aldri
og hefur setið í fangelsi nánast
samfellt frá árinu 1958. Hann var
einn af síðustu kínversku biskup-
unum sem vígður var í Vatíkan-
inu, en það var árið 1951 og
geiðist áður en yfirvöld í
Kínverska alþýðulýðveldinu fóm
að þrýsta á kaþólsku kirkjuna að
hún sliti sambandi við Róm.
Hann var fyrst handtekinn
1958 og dæmdur í 15 ára fang-
elsi en var í haldi til ársins 1979,
þegar hann sneri aftur til Baod-
ing. Sagt er að páfinn hafí sent
honum heillaóskaskeyti á 25 ára
vígsluafmæli hans 1976. Hann sá
reyndar ekki skeytið fyrr en hann
var látinn laus úr vinnubúðum 3
ámm síðar.
Nokkm eftir að hann sneri aft-
ur til Baoding, var hann settur í
stofufangelsi í nálægu þorpi þar
eð yfirvöldum mun hafa staðið
stuggur af vinsældum hans og
áhrifum í biskupsdæminu. Meðan
biskup var í stofufangelsinu virð-
ist hann hafa sinnt trúnaðarskyld-
um sínum ótrauður. Hann mun
m.a. hafa vígt presta án sam-
þykkis yfirvalda. Talið er að þetta
hafi verið tilefni seinni handtö-
kunnar sumarið 1983. Vígslubisk-
upinn af Baoding, Huo Binzhang,
og nokkrir ungir prestar og guð-
fræðinemar vom handteknir um
leið. Fan Xueyan og Huo Binz-
hang vom færðir fyrir rétt síðla
árs 1983. Báðir vom dæmdir til
10 ára fangavistar. Huo Binzhang
hafði einnig verið í fangelsi áður,
eða í 3 ár í lok sjöunda áratugar-
ins_ eða byijun þess áttunda.
í yfirlýsingum, sem gefnar vom
út 10. janúar 1984, staðfestir
kínverska utanríkisráðuneytið og
Trúmálastofnun ríkisins, að rétt-
arhöldin hefðu farið fram og
dómar verið kveðnir, og gátu þess
að mennimir tveir hefðu verið
sakaðir um að „vera í vitorði með
erlendum öflum um að stofna ör-
yggi og fullveldi föðurlandsins í
hættu". Samkvæmt yfirlýsingu
Trúmálastofnunarinnar var Fan
Xueyan handtekinn á sjötta ára-
tugnum vegna andstöðu hans við
„ákvörðun kínversku kirkjunnar
um sjálfstæði og andstöðu við
heimsyfirráðastefnu. Þá kom
fram í yfirlýsingu stofnunarinnar,
að hann hefði þvermóðskulega
neitað að fallast á stofnun hinnar
almennu kínversku föðurlands-
kirkju. í 36. gr. kínversku stjóm-
arskrárinnar frá 1982, segir að
„borgarar Kínverska alþýðulýð-
veldisins njóta trúfrelsis", en þar
er einnig að fínna þennan fyrir-
vara: „Trústofnanir og trúmál
skulu ekki háð erlendum yfirráð-
um.“
Ýmsar skýrslur gefa til kynna
að Fan Xeuyan hafi átt við heilsu-
leysi að stríða um nokkum tíma
og að hann þjáist af hjarta- og
öndunarkvillum, sem ágerast með
aidrinum. Skýrt hefur verið frá
þvf að hann geti ekki fengið við-
eigandi læknishjálp í fangelsinu.
Talið er að hann sé í fangelsi í
Shijiazhuang ásamt Binzhang.
I júní 1987 sendi Amnesty Int-
emational út beiðni um að honum
yrði veitt læknishjálp, sem hann
þarfnaðist, ásamt áskomn um að
hann yrði látinn laus þegar í stað
og án nokkurra skilyrða.
Vinsamlegast sendið kurteisleg
bréf og biðjið um að Fan Xueyan
verði skilyrðislaust látinn laus
strax.
Skrifið til:
His Excellency the Prime Min-
ister
Guowuyuan Zongli
Guowuyuan
Beijing
People’s Republic of China
Verslunarráð íslands:
Efast um að ríkisstjórn-
in nái tilsettum árangri
Þjóðhagsspá byggð á hæpnum forsendum hækki fram-
færsluvísitalan að ráði næstu mánuði
Fyrsta ráð málfreyja
þingar í Bolungarvík
FYRSTA RÁÐ málfreyja á ís-
landi heldur fund í Ráðhúsinu í
Bolungarvík sunnudaginn 25.
október næstkomandi.
Meðal efnis á fundinum er
fræðsla um hlutverk starfshópa og
leiðbeinandi er Þórdís Malmquist
frá málfreyjudeildinni Vörðunni,
Keflavík. Hér á landi hafa nú verið
stofnaðar yfir 20 deildir sem skipt-
ast í þijú ráð og em átta deildir í
1. ráði.
Gestgjafí fundarins er málfreyju-
deildin Gná Bolungarvík.
Á MINNISBLAÐI Verslunarráðs
íslands um þjóðhagsáætlun er
dregið í efa að ríkisstjórainni
takist með aðgerðum sínum að
halda verðbólgu f skefjum á
næstu mánuðum. Það muni spilla
fyrir skynsamlegum samningum
við samtök launafólks, valda
„verðbólgusamningum“, gengis-
sigi og minni kaupmætti. Miðað
við þau frávik sem jafnan hafa
orðið frá áætlunum rikisstjórna
spáir Verslunarráðið aukinni
þjóðarframleiðslu á næsta ári,
átta milljarða króna viðskipta-
halla og auknum kaupmætti.
Takist ekki að lækka verðbólgu
hefur fastgengisstefna ríkis-
stjórnarinnar sungið sitt síðasta,
að mati höfunda.
í skjalinu er tekið svo til orða
að ríkisstjómin þurfi að „stórbæta
markaðssetningu fyrir hina nýju
8pamaðarkosti.“ Almenningur fái
því aðeins trú á að ríkisstjómin sé
f raun að spoma gegn þenslu. Bent
er á að tekjur geti hæglega orðið
mun meiri en gert er ráð fyrir í
þjóðhagsspá, ef fyrirtæki búa við
þau rekstrarskilyrði sem stefnt er
að. Því verði kaupmáttaraukning,
þvert á það sem ríkisstjómin gerir
ráð fyrir. Aðeins stóraukinn spam-
aður geti komið í veg fyrir að
neyslan aukist f lq'ölfar hennar.
Að mati Verslunarráðsins þurfa
samningsaðilar að horfa fram á
veginn og slá af kröfum sínum til
að koma böndum á verðbólguna.
Við næstu mánaðmót megi vænta
„gusu verðhækkana" vegna skatta-
hækkana. Framfærsluvísitalan
hækki þá um 4%-5%. Ef fram-
færsluvísitalan hækkar um minna
en einn hundraðasta 1. desember
treysti það stefnu ríkisstjómarinn-
ar, en hækki hún meira sé voðinn
vís.
„Á þessari stundu er ófyrirséð
hvor atburðarrásin verður að veru-
leika, verðbólgusamningar eða
skynsamlegir samningar...almennt
traust á ríkisstjóminni [hefur]
dvínað vegna þess að ýmis loforð
og stefnumál hafa verið tekin til
baka. Það gerir [henni] erfíðara
fyrir að ná settum markmiðum,"
segir á minnisblaðinu.
Verslunarráðið spáir 30% verð-
bólgu og 25%-30% gengissigi ef
launaforsendur þjóðhagsspárinnar
bresta. Verðbólgan ylli þvf að kaup-
máttur yrði sá sami hvort sem
launahækkanimar verða rúm 7%
eins gert er ráð fyrir f þjóðhagsspá
eða rúm 27% eins og höfundar
slgalsins gefa sér.
SKANSINN Vestmannaeyjum
óskar velunnurum íslenskrar tónlistar
til hamingfu með daginn.
-T