Morgunblaðið - 24.10.1987, Blaðsíða 52

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1987
Bjarni Pálsson
frá Hlíð-Minning
Fæddur 30. maí 1912
Dáinn 18. október 1987
Það var aðfaranótt sunnudags-
ins 18. október sl. að Bjami
Pálsson frá Hlíð í Gnúpverja-
hreppi, fyrrum skólastjóri Iðnskól-
ans á Selfossi og byggingarfulltrúi
þar lést eftir að hafa átt við að
stríða vanheilsu í nokkur ár. Bjami
varð 75 ára 30. maí sl., og þó
hann hefði þá verulega skerta
heilsu vonuðum við að hann ætti
framundan góða elli, þar sem hann
hafði ennþá að mestu óskerta sál-
arkrafta, þó að líkaminn væri ekki
lengur til neinna átaka. En þetta
mátti ekki verða. Ifyrir mánuði
síðan veiktist hann skyndilega og
var þá fluttur á sjúkrahús. En
batinn lét standa á sér, og þegar
ég kom að sjúkrabeði hans sl. laug-
ardag var mér ljóst að nú var komið
að kveðjustund. Hann kvartaði
ekki og ég sá að hann var tilbúinn
að mæta því æðrulaust sem að
höndum bæri. Hann lauk sínu lífi
eins og honum var svo eiginlegt
alla ævi að krefjast einskis sér til
handa og skeyta lítt um hvað í
hans hlut kæmi. Þrátt fyrir þetta
var Bjama úthlutað svo miklum
auði mikilla hæfileika og skap-
festu, og vakti aðdáun samferða-
manna, og honum hlotnaðist að
Ijúka giftusömu og árangursríku
lífsstarfi og njóta hamingju í ein-
kalífí með góðri konu og bömum
og hann kunni einnig að gleðjast
með stómm hópi góðra vina og
vandamanna.
Við Bjami vorum nágrannar allt
frá bamæsku og höfum fetað
nokkuð sömu slóðina og oft fylgst
að, þó að hann væri nokkmm ámm
eldri en ég og við ynnum að vem-
legu leyti að ólíkum verkefnum í
lífínu. Nú þegar Bjami er kallaður
burt héðan og þessari löngu sam-
fylgd er lokið að sinni leita margar
minningar á hugann af kæmm
samfundum fyrr og síðar allt frá
æskuámm okkar.
Bjami var fæddur í Hlíð í Gnúp-
veijahreppi 30. maí 1912, sonur
hjónanna Páls Lýðssonar hrepp-
stjóra og bónda þar og konu hans
Ragnhildar Einarsdóttur frá Hæli,
föðursystur minnar. Það er stutt
bæjarleið á milli Hæls og Hlíðar
eða það fannst mér á æskuámnum,
enda mikil tengsl vináttu og frænd-
semi milli bæjanna. Ég var ekki
gamall þegar mér varð ljóst að það
var ekki neitt venjulegt heimili í
Hlíð. Húsbóndinn, Páll, var gædd-
ur mjög miklum sálargáfum. Hann
var einstakur stærðfræðingur,
fróðleiksfús og sjálfinenntaður og
hafði góða frásagnarhæfíleika og
ríka kímnigáfu og síðast en ekki
síst óvenjulegt jafnaðargeð og leið
öllum vel í návist hans. Ragnhildur
var einnig ákaflega vel gefin kona,
einstaklega umhyggjusöm, góð-
gjöm og mild og skapaði á heimili
þeirra þetta einstaklega hlýja og
góðviljaða andrúmsloft, sem setti
svip sinn á allt heimilið og þá sér-
staklega á böm þeirra hjóna, flóra
syni og tvær dætur. Þau eignuðust
öll góð heimili, sem hafa borið
sterkt svipmót af hinu merka
bemskuheimiii þeirra í Hlíð, eins
og það var á fyrstu fjórum áratug-
um þessarar aldar, þegar þau
systkinin voru að alast þar upp.
Elstur þeirra var Einar Pálsson
útibússtjóri Landsbankans á Sel-
fossi, kvæntur Laufeyju Lilliendahl
og áttu þau þijú böm, en em nú
bæði látin fyrir fáum ámm. Næ-
stelst var Aldís, húsfreyja í Litlu-
Sandvík, gift Lýð Guðmundssyni
bónda og hreppstjóra þar og eiga
þau fjögur böm, þá er næstur
Lýður bóndi og fyrrverandi hrepp-
stjóri í Hlíð, kvæntur Guðbjörgu
Steinsdóttur, en þau hættu búskap
og fluttu til Reykjavíkur árið 1971.
Þau eiga einn son. Fjórði í röðinni
er svo Steinar Pálsson, bóndi og
hreppstjóri í Hlíð, kvæntur Katrínu
Amadóttur og eiga þau þijú böm.
Bjami var svo næstyngstur, en
Ragnheiður skrifstofustúlka og
húsmóðir á Selfossi, gift Valdimar
Pálssyni, fyrrverandi gjaldkera
Kaupfélags Ámesinga, er yngst
systkinanna og eiga þau hjónin
einn son.
Öll Hlíðarsystkinin höfðu mjög
góðar námsgáfur, en ekki var á
þeim ámm auðvelt fyrir sveitaböm
að fara til langskólanáms. Bjami
fékk þó lítt undirbúinn að taka
próf upp í þriðja bekk Menntaskól-
ans á Akureyri haustið 1930 ásamt
Steinari bróður sínum og tóku þeir
gagnfræðapróf þar vorið 1931 og
var þetta hin mesta frægðarför,
því að þeir vom báðir afburða
námsmenn og sérstaklega miklir
og ömggir reikningsmenn og
Bjami reyndist auk þess hafa ein-
staka hæfileika í teikningu og þá
sérstaklega rúmteikningu. Lengra
var þó ekki haldið á námsbrautinni
í bili, en sfðar fékk Bjami að læra
húsasmfði og fara í Iðnskólann í
Reykjavík og þaðan útskrifaðist
hann árið 1936 með mjög lofsam-
legum vitnisburði. Síðar höguðu
atvikin því svo að við Bjami leigð-
um okkur saman stórt og gott
herbergi í Gottergade 156 í Kaup-
mannahöfn haustið 1938. Ég var
þá að hefja nám við Landbúnaðar-
háskólann í Kaupmannahöfn en
Bjami við Byggmesterskólann í
Kaupmannahöfn. Námsdvöld
Bjama varð þama skemmri en
áætlað var, en hann veiktist í apríl-
mánuði og varð að hætta námi,
en hann hafði þá þegar sýnt frá-
bæra námshæfileika f skólanum
svo enginn gat keppt þar við hann
um efsta sætið.
Bjami fór síðan heim til íslands
snemma vors 1939, en batinn lét
standa á sér og varð hann að liggja
rúmfastur í meira en ár á Landa-
kotsspftalanum áður en hann hafði
sigrast á bijósthimnubólgu og
berklavotti, sem hann hafði sýkst
af veturinn góða í Kaupmanna-
höfn. Bjami var þó svo lánsamur
þegar endurbatinn leyfði það, að
kynnast stúlku sem var sjúklingur
þama og var Ifkt á komið með og
Bjama, en fékk þaraa einnig fullan
bata. Þetta var Margrét Helgadótt-
ir frá Gautsdal í A-Barðastrandar-
sýslu og gengu þau f hjónaband
15. október 1942 og settust að á
Selfossi. Bjami bjó yfir miklum
hæfileikum og þekkingu á mörgum
sviðum, og þó einkum í húsasmíði
og arkitektúr, og svo var hann svo
einstakur kennari, að hann gat
fengið alla nemendur sína til að
skilja námsefnið og látið þá tileinka
sér það sem hann kenndi.
Hann var því fenginn til að
stofna iðnskóla á Eyrarbakka árið
1941, en varð svo skólastjóri Iðn-
skólans á Selfossi árið 1943 og
gegndi hann því starfi óslitið til
ársins 1976. Þetta varð hinn merk-
asti skóli undir stjóm Bjama
Pálssonar og luku þar iðnnámi
fjöldi manna, sem síðar hafa rejmst
afburðagóðir fagmenn hver á sínu
sviði, og hafa í störfum sínum
ávaxtað vel hina góðu fræðslu, sem
Bjami veitti þeim með sfnum miklu
gáfum og þekkingu.
Það hefði mörgum reynst ærið
verkefni að gegna skólastjóraemb-
ætti Iðnskólans á Selfossi sem
varð mjög fljótt fjölsóttur, og auk
þess kenndi Bjami þama miklu
meira en skyldan bauð honum. En
þetta nægði honum ekki, því að
vinnusemi hans leyfði honum ekki
miklar frístundir. Hann vann því
allmörg fyrstu árin sem bankarit-
ari við Landsbankann á Selfossi,
en þau ár var Iðnskólinn kvöld-
skóli. Jafnframt þessu gegndi
Bjami starfí byggingarfulltrúa
Selfoss frá 1943 til 1982 og var
það eins að Bjami stundaði það
mikið starf og stórgagnlegt, því
að hann var óþreytandi við að segja
til og hjálpa mönnum sem voru
þá að byggja yfir sig og margir
af takmarkaðri kunnáttu og
reynslu. Jafnhliða þessu teiknaði
Bjami §ölda íbúðarhúsa, sennilega
samanlagt á annað hundrað, og
em flest þeirra hér á Selfossi, en
þau eru einnig dreifð um nærliggj-
andi sveitir og kauptún og einkenn-
ast af því hve þau em notadijúg
og hagkvæm að allri gerð. Af öðr-
um byggingum sem Bjami teiknaði
má nefna Selfosskirkju og Laugar-
dælakirkju, og er þeim sameigin-
legt hve stílhreinar þær em, enda
var Bjami mjög listrænn og teikn-
ari af guðs náð.
Fyrir utan þessi veigamiklu
embættisstörf og hönnun mann-
virkja stundaði Bjami ýmis tímaf-
rek félagsmálastörf svo sem
skattanefndarstörf og störf við
tónlistarfélag Ámessýslu o.m.fl.,
en þetta nægir til að benda á hve
mikils virði störf Bjama vom þessu
bæjarfélagi og héraði og hve marg-
ir hér eiga honum mikið að þakka.
Þegar ég kom heim til íslands
að stríðinu loknu og hugðist setj-
ast að á Selfossi haustið 1945 þá
bauð Bjami mér að búa hjá sér
gegn mjög vægu gjaldi í húsi sem
hann átti þá (smíðum á Reynivöll-
um 4 hér á Selfossi. Þetta kom sér
mjög vel fyrir mig og mína konu,
sem var dönsk og því öllum ókunn-
ug og átti í upphafi við erfiðleika
að stríða meðan hún var að læra
íslenskuna. En allir erfiðleikar
urðu léttbærir, þar sem þau bæði,
Bjami og Margrét, sýndu henni
og okkur þá vinsemd, hjálpsemi
og hlýhug að þessi tfmi sem við
bjugK11™ á Reynivöllum 4 er í end-
urminningunni eins og sólskins-
blettur í landslagi. Á þessum ámm
skapaðist náin vinátta sem haldist
hefur á milli okkar hjónanna og
bama okkar, þó að nú sé langt um
liðið, en lengst af höfum við búið
svo nærri hvort öðm að við höfum
átt daglegan samgang, og meðan
bömin vom að alast upp vom þau
leikfélagar og litu á það sem sjálf-
sagðan hlut að ganga um á hinu
heimilinu eins og þeirra eigin heim-
ili. Ég man t.d. eftir því að mér
brá einu sinni við, þegar ég upp-
götvaði að yngsta bamið mitt var
búið að slá eign sinni á eina skúff-
una í eldhúsinnréttingu Margrétar
Helgadóttur og gekk þangað beint
inn þegar hann vantaði eitthvert
leikdót eða rúsínur, sem stundum
lentu í þessari skúffu eins og af
tilviljun. Já, Margrét reyndist búa
yfir ótrúlega mörgum svipuðum
t
HULDA TRYGQVADÓTTIR,
Aragötu 16,
Reykjavík,
andaöist 22. október.
Hörður Þorieifsson,
Hjatti Haröarson,
Egill Harðarson,
Kjartan Harðarson,
Hulda Kjartansdóttir,
Hörður Ingi Kjartansson,
Tryggvi Gunnarsson,
Skúli G. Tryggvason,
Karrtas Jensdóttir,
Svanhvit Guðmundsdóttir,
Axel V. Egilsson,
Pótur Már Egilsson.
t
Eiginmaöur minn og faðir okkar,
ÓLAFUR GUÐJÓNSSON
bifvélavirki,
Tunguvegi 6, Hafnarfirði,'
andaðist á St. Jósefsspítala 22. þ.m.
Stefanfa í. Guðmundsdóttir og börn.
t
Móðir okkar,
GUÐBJÖRG GUÐMUNDSDÓTTIR,
Laufásvegi 60,
iést á heimili sínu laugardaginn 10. október. Útför hefur farið fram.
Birgltta Þórey Pétursdóttir,
Róbert Kristinn Pétursson.
+
Elskulegur sonur minn og bróðir okkar,
BARÐI GUÐMUNDSSON,
lóst af slysförum aðfaranótt 23. október í Uddevalla-sjúkrahúsinu
i Svíþjóð.
Elfn Guðjónsdóttir og böm.
+
Þökkum auðsýnda samúð og vinóttu viö andlót og útför elskulegr-
ar eiginkonu minnar, móður okkar og ömmu,
HALLDÓRU GUÐMUNDSDÓTTUR.
Sérstakar þakkir til starfsfólks hjúkrunardeildar Droplaugarstaöa.
Pétur G. Jónasson,
Guðrfður J. Pétursdóttlr, Matthfas Guðmundur Pétursson,
Halldóra Gyða Matthfasdóttlr, Jóhannes Friðrlk Matthfasson.
eiginleikum og ég þekkti frá
bemskuheimili Bjama í Hlíð og þau
byggðu upp heimilið sitt á Reyni-
völlum 4 sem einstakt rausnar- og
menningarheimili, þar sem margir
sóttust eftir að koma og njóta hins
hlýja heimilisfriðar, sem þar rfkti
og góðgimi í hvers manns garð,
sem þangað kom. En eins og áður
er getið þá áttu margir erindi við
hann Bjama og hann gat engum
neitað um aðstoð, og Margrét
studdi hann á allan hátt og kom
oft með hressandi kaffi, þegar ver-
ið var að liðsinna námsmanni eða
finna hvemig hægt væri að byggja
íbúðarhús, sem bæði væri hentugt
og ódýrt.
Eins og áður er getið þá var
Bjami hamingjumaður f sfnu
einkalífí. Hann eignaðist þá konu
sem hann unni frá því er þau hitt-
ust fyrst á Landakotsspítalanum
eftir erfið veikindi og þau launuðu
endurbatann með fallegu hjóna-
bandi, þar sem bæði vom ætíð
tilbúin að gefa allt og afsala sér
öllu í hvors annars garð. Þau eign-
uðust fjögur mannvænleg og góð
böm, sem öll hafa fengið gott upp-
eldi og veganesi, sem sett hefur
traustvekjandi svipmót á þau.
Elst er Ragnhildur kennari gift
Helga Hólm kennara í Reykjavík
og á hún þijú böm. Næstur er
Helgi, verkfræðingur hjá Lands-
virkjun, og á hann tvö böm. Þá
er næst Ingibjörg, bankastarfs-
maður, gift Siguijóni Jakobssyni
skrifstofumanni, og á hún þijú
böm. Yngstur er svo Páll tækni-
fræðingur. Hann býr ennþá á
heimili foreldra sinna og hefur
reynst mikil stoð móður sinnar
síðustu vikur og mánuði.
Bjami átti mörg hugðarefni sem
honum tókst að rækja þrátt fyrir
langan vinnudag og margháttuð
ábyrgðarstörf. Þannig hafði hann
mikið yndi af tónlist og hafði á
yngri ámm gaman af að setjast
við píanóið og spila eitt eða fleiri
Mozart-lög, en hann mun hafa
verið uppáhalds tónskáldið hans.
Síðar á ævinni naut hann þess að
hlýða á góðar hljómplötur og einn-
ig fara á konserta ef tækifæri
gafst. Þá var Bjami mjög bókelsk-
ur og las alltaf mikið, enda óvenju-
Iega fróðleiksfús og vandaði mjög
málfar sitt í ræðu og riti.
Ég veit að hér em margir sem
hugsa nú til Bjama Pálssonar með
þakklæti fyrir líf hans og störf.
Ég og mín fiölskylda em meðal
þeirra og ég vil með þakka honum
og heimilinu á Reynivöllum 4 fyrir
allt það góða sem þau hafa veitt
mér og mínum í þau rúmlega 40
ár sem við höfum verið nágrannar
hér á Selfossi. Jafnframt veit ég
að allir sem hann þekktu munu
sakna þess góða drengs sem aldrei
krafðist neins fyrir sig og ekkert
aumt mátti sjá. Mestur verður þó
söknuðurinn hjá Margréti og böm-
unum og öldmðum systkinum
hans. En það er huggun harmi
gegn, að Bjama auðnaðist að vinna
óvenjulega farsælt ævistarf, og
hefur alla ævi haft mannbætandi
áhrif á það samfélag sem hann lifði
og starfaði í.
Blessuð veri minning hans.
Hjalti Gestsson
Bjami Pálsson, móðurbróðir
minn, er látinn og verður í dag
borinn til grafar frá kirkjunni sinni,
Selfosskirkju. Við slík tfmamót
streyma fram hlýjar minningar og
verða þó fæstar færðar hér á blað
þar sem aðrir skrifa ítarlegar og
betur um Bjama frænda.
Mín fyrsta minning er þó bundin
sérstöku atviki. Hann kom í heim-
sókn f lok nær tveggja ára
spítaladvalar sinnar. Móðir mín tók
á móti honum, studdi hann upp
stigann og bað hann að leggja sig
á dívan í svefnherberginu. En að-
gerðarlaus gat hann ekki legið og
nú bauð hann mér að spila við sig
gömlu jómfrú. öðru eins fiöri í því
spili var ég ekki vanur og hraðinn
hans Bjama og hláturinn var smit-
andi. Húsið ómaði brátt af hlátra-
sköllum. Þjáningin virtist Bjama
gleymd. Það var og svo að um þær