Morgunblaðið - 24.10.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1987
37
Utanríkisráðherra á Alþingí:
Geimvarnir hindri ekki
samninga um afvopnun
AFSTAÐA íslendinga til áætlana
Bandaríkjastjómar um geim-
vamir komu til umræðu á
Alþingi á fimmtudag. Var það
vegna þingsályktunartillögu frá
Hjörleifi Guttormssyni um það
mál. Sagði Steingrímur Her-
mannsson, utanríkisráðherra, að
hann teldi að ónpManir nm geim-
vamir mættu ekki verða til þess
að koma í veg fyrir samninga
um afvopnun milli risaveldanna.
Hjörleifur Guttormsson (Abl.-
Al.) mælti fyrir eftirfarandi þings-
ályktunartillögu: „Alþingi ályktar
að fela ríkisstjóminni að beita sér
fyrir og styðja á alþjóðavettvangi
bann við geimvopnum þar sem mið-
að verði við: 1. Að allar rannsóknir
og tilraunir er tengjast hemaði í
himingeimnum verði tafarlaust
stöðvaðar. 2. Að hvers kyns hem-
aðammsvif og vopnakerfi til nota
í himingeimnum verði bönnuð. 3.
Að óheimil sé smíði vopna sem
grandað geta gervihnöttum og öðr-
um tækjum sem tengjast friðsam-
legri nýtingu himinhvolfsins.“ Sagði
Hjörleifur að hann vænti þess að á
Alþingi næðist samstaða um þetta
mál. Það ætti að vera hverjum
manni dagsljóst hversu „vitfírrings-
leg áform" væru hér á ferðinni.
Hugmyndirnar ófram-
kvæmanlegar
Steingrímur Hermannsson, ut-
anríkisráðherra, sagði meðal
annars í svari sínu. „Eg er mjög
eindregið þeirrar skoðunar að hug-
myndir um geimvamir megi ekki
verða til þess að standa í vegi fyrir
fækkun kjamorkuvopna eins og nú
í Morgunblaðinu í gær er greint frá
umræðum á Alþingi um erlend heiti
á íslenzkum fyrirtækjum. M.a. er
vitnað til ummæla viðskiptaráð-
herra, Jóns Sigurðssonar, „um eins
konar málamiðlunarlausn", sem
undirritaður hefði sett fram og í
því væri fólgin, að „verslunum og
öðmm fyrirtækjum yrði gert skylt
að hafa jafnan uppi íslenskt nafn
við hlið hins erlenda heitis".
Fyrr í fréttinni kemur fram, að
ráðherra hefur á undan þessum
ummælum verið að ræða um álita-
mál, sem upp kæmu, þegar íslenzk
fyrirtæki tengdust erlendum verzl-
unarkeðjum. Hins vegar er ekki
ljóst af fréttinni, að fyrrgreind
ummæli ráðherrans um málamiðl-
unarlausn undirritaðs eigi við þau
tilvik.
Til þess að taka af öll tvímæli
vildi ég mega vitna til ummæla
minna um þetta efni í grein, sem
er að hefjast og ég er algjörlega
andsnúinn því að geimurinn verði
gerður að vígvelli. Eg held að þetta
lýsi minni afstöðu og ég þurfi ekki
að hafa um það fleiri orð.
Ég vil ekki taka svo djúpt í ár-
inni að um vitfirringslegar tiliögur
sé að ræða. Ef stórveldin hefðu
komið sér saman um að þróa slíkar
vamir sameiginlega t.d. kann að
vera að þetta hefði verið vitrænt.
Hins vegar og án þess að ég sé
nokkur sérfræðingur í þessum efn-
um eins og allir vita og kannski
enginn okkar hér inni þykir mér
rétt að greina lauslega frá viðræð-
um sem ég hef nýlega átt við menn
sem eru fróðir um þessi mál og
reyndar hlustað á slíka menn ræða
um málin. Ég hygg að menn séu
allir að verða sammála um að þess-
ar hugmyndir séu óframkvæman-
legar. Það sé ekki unnt að ná
þessari vöm sem til hefði verið
ætlast, að þetta geti eingöngu dug-
að gegn ákveðnum hluta af lang-
drægum flugskeytum en ekki t.d.
skammdrægum eða flugskeytum
sem send em frá kafbátum o.s.frv.
Ég vek einnig athygli á því að
Sovétríkin hafa dregið mjög úr sinni
opinberu andstöðu gegn þessu máli
og mér er tjáð að það muni vera
vegna þess að þeim er ljóst að þetta
sé óframkvæmanlegt. Ég hef það
fyrir satt frá fleiri en þeim manni
sem rætt var við í sjónvarpi í gær
um þessi mál, frá fleiri Bandaríkja-
mönnum því að þeim sé fyllilega
ljóst að þetta sé óframkvæmanlegt.
E.t.v. er því ekki ástæða til að hafa
af þessu eins miklar áhyggjur og
komu fram hjá hv. flm. þótt ég
taki hins vegar undir með honum
birtist f Morgunblaðinu 19. marz sl.:
„Hér verð ég að vekja athygli á
verzlunarháttum, sem gætir nú í
vaxandi mæli og virðast ýta undir
ásóknina í erlend fyrirtækjanöfn.
Það er, að stofnaðar eru verzlanir
í tengslum við erlenda verzlunar-
hringi og verzlunum gefin erlend
nöfn hinna alþjóðlegu hringa
(Kentucky Fried Chicken, Motherc-
are, Etienne Aigner). Nöfii af þessu
tagi hvetja keppinautana til að taka
upp erlend heiti, og er mér ekki
grunlaust um, að ensk nöfn kjúkl-
ingastaðanna eigi rætur að rekja
til heitisins Kentucky Fried Chic-
ken. Hér er eflaust um vandamál
að ræða, úr því að slíkar verzlanir
eru á annað borð leyfðar. E.t.v.
mætti hugsa sér þá málamiðlunar-
lausn, að þessum verzlunum yrði
gert skylt að hafa uppi íslenzkt
nafn við hlið hins erlenda heitis,
sbr. Flugieiðir - Icelandair
Þórhallur Vilmundarson**
um að ef slíkar áætlanir leiddu til
þess, sem margir hafa óttast, að
herða kjamorkukapphlaupið, fjölga
þessum drápsvopnum, er vissulega
ástæða til þess að hafa af því
áhyggjur. Mér er jafnframt tjáð að
erfitt muni vera að greina á milli
rannsókna sem beinlínis er ætlað
að stuðla að þessu og rannsókna
sem er ætlað að stuðla að almenn-
um geimferðum o.s.frv. Ég hef það
m.a. frá einum mjög merkum Rússa
að erfitt væri að greina þar á milli."
Förum okkur hægt
Hjörleifur Guttormsson sagðist
vilja beina tveimur spumingum til
viðbótar til utanríkisráðherra.
Hvort hann væri andvígur hug-
myndum sem Matthfas Á. Mathie-
sen viðraði í skýrslu sinni til
Alþingis árið 1986 um að íslending-
ar gætu notið góðs af þeim tækni-
framförum sem áætlun Bandaríkja-
manna leiddi af sér. Einnig hvort
utanríkisráðherra væri andvígur
eða sammála túlkun Bandarfkja-
manna á ABM-samningnum.
Eyjólfur Konráð Jónsson,
formaður utanrikismálanefndar,
sagði það vera rétt sem utanrfkis-
ráðherra hefði sagt nýlega, að það
kynni að vera heppilegt að við fær-
um okkur hægt f umræðum á
næstunni um mikilvægustu mál
veraldar og ræddum þau yfirvegað
og án allra öfga. Sagðist Eyjólfur
Konráð gera sér vonir um, ef menn
teldu þá yfírleitt ástæðu til þess að
álykta um þessi mál á næstu vikum
og mánuðum, að sams konar sam-
staða myndi nást á Alþingi og 23.
maí 1985. Sú tillaga um utanríkis-
mál sem þá var samþykkt sagði
hann vera eina merkustu tillögu
sem í þjóðþingum vesturlanda hefði
verið samþykkt um þessi málefni.
Þeirri samstöðu hefði þó ekki verið
náð með því að rffast í þingsölum.
Sammála Mondale
Steingrímur Hermannsson, ut-
anrikisráðherra, svaraði sfðari
spumingum Hjörleifs Guttormsson-
ar á eftirfarandi hátt: „Ég get ekki
litið á þessi ummæli [fyrrverandi
utanríkisráðherra] sem viljayfirlýs-
ingu beinlínis um að við tökum þátt
í rannsóknunum heldur fáum að
njóta einhvers þess sem frá þeim
kann að koma.
Ég vek athygli á því að það em
fleiri Evrópuþjóðir, sem þannig hafa
hugsað. Éinmitt til þess að njóta
þessara tækniframfara er samstarf-
ið Eureka sett á fót og við eram
orðnir aðilar að því. En þær rann-
sóknir era alls ekki til þess að
stuðla að geimvömum, alls ekki.
Það er hátæknisamstarf. Við gerð-
umst aðilar að því fyrir meira en
ári og það er kannski fróðlegt að
eitt fyreta samstarfsverkefnið er
nú reyndar fískiskip næsta áratug-
ar, svo að varla á það nú við um
Athugasemd vegna fréttar
um erlend fyrirtækjaheiti
Steingrímur Hermannsson ut-
anríkisráðherra.
geiminn. En til þessa samstarfs var
stofnað að undirlagi Frakka sem
hvöttu mjög til þess að þessi tiltölu-
lega smáu ríki Evrópu kæmu sér
saman um hátæknirannsóknir til
að þurfa ekki að vera aftaníossar
Bandaríkjanna eða stórveldanna
almennt, svo að ég tel ekki að það
sé um það að ræða að við tökum
þátt í geimrannsóknum. Og ég trúi
því ekki að það hafí yfírhöfuð verið
meiningin, heldur að njóta einhvere
af því sem frá því kynni að koma.
AIÞMMSI
Og ég held að það séu allir sam-
mála um að þessar rannsóknir,
rannsóknir í sambandi við geiminn
almennt, hafa leitt til gífurlegra
tækniframfara. Og hvort sem þær
era stundaðar í friðsamlegum eða
ófriðsamlegum tilgangi munum við
gera það. Við styðjum hins vegar
ekki að svona rannsóknir séu stund-
aðar í ófriðsamlegum tilgangi.
Hv. þingmaður spurði einnig um
afstöðu til svokallaðs ABM-sam-
komulags. Ég eiginlega ætla að
leyfa mér að vísa í ekki ómerkari
mann heldur en Mond'ale, fyrrver-
andi foreetaframbjóðanda í Banda-
ríkjunum, sem sagði f ræðu í St.
Paul [í Minnesota í Bandaríkjunum]
um daginn að það væri ekki að
hans skapi og fjölmargra annarra
að leggja fyrir Bandaríkjaþing til
samþykktar ákveðið milliríkjasam-
komulag og túlka það síðan á annan
veg og átti þar við Reagan forseta.
Ég er sammála Mondale í þessu
sambandi, ef ég má leyfa mér að
orða það svo, ég held að sú túlkun
sem Bandaríkjamenn hafa gefið
þessum samningi upp á síðkastið
sé mjög vafasöm. En þetta er ein-
mitt eitt af aðalatriðunum til
umræðu núna milli stórveldanna og
ég get upplýst það hér, að Shultz
sagði á fundi, sem haldinn var f
New York þegar ég var þar hjá
Sameinuðu þjóðunum, fundi sem
haldinn var með öllum utanríkisráð-
herram NATO-ríkjanna, að sam-
komulag nálgaðist á milli stórveld-
anna um þessa túlkun og jafnframt
um framlengingu ákvæða þessa
samnings annað hvort um 7 eða
10 ár, svo að ég held að það sé líka
í burðarliðnum með Qölmörgu öðra
sem nú á sér stað, sem betur fer í
allt öðra andrúmslofti milli stórveld-
anna heldur en áður hefur þekkst."
Bladburöarfólk
óskast!
35408
83033
AUSTURBÆR VESTURBÆR
Aragata
Lindargata 39-63 o.fl.
Hverfisgata 63-115
o.fl.
Hörgshlíð
Háahlíð
Hamrahlíð
SKERJAFJ.
Einarsnes
UTHVERFI
Básendi
Garðsendi
Sogavegur101-212
o.fl.

HAFÐU ALLT Á
HREINU
FÁÐU ÞÉR
&TDK
Meirihattarjassvakning i Amsterdam
Frábœrar hljómsveitir á þrjátíu stöðum á svœði sem er eins og
frá Lœkjartorgi að Tjarnarbrúnni. m 29. október til 1. nóvember.