Morgunblaðið - 24.10.1987, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 24. OKTÓBER 1987
25
Matarskatturmn
eftir dr. Benjamín
H.J. Eiríksson
Matur, klæði og húsnæði. Þetta
eru brýnustu lífsnauðsynjarnar.
Þarfir líkamans knýja á daglega.
Skynsamir menn láta auðvitað út-
gjöld vegna þessara nauðsynja
ganga fyrir öðru. Þeir ráðstafa tekj-
um sínum fyrst til þessara hluta,
en láta óþarfann, lúxus og skemmt-
anir, mæta afgangi, ef einhver er.
Jaðartekjur fara ýmist í það að
mynda eign, til dæmis að taka
sparifé, eða í það sem kalla má
lúxus. En hann er ævinlega mikið
matsatriði.
Framanskráð virðist liggja í aug-
um uppi. En það er nú samt ekki
nema rétt svo. í voru þjóðfélagi er
gífurlegur og viðvarandi þrýstingur
á allt og alla, en þá einkum á yfír-
völdin, Alþingi og ríkisstjórn að
draga sem allra mest úr þeim tekju-
straumi borgaranna, sem fara í
þetta sem ég hefí kallað lífsnauð-
synjar. Það er látlaus þrýstingur,
sem miðar að því að fá sem mest
af tekjum fólks lausar í lúxus og
skemmtanir. Alþingi og ríkistjóm
leita sífellt leiða til þess að geta
greitt niður lffsnauðsynjar, og þá
oftast jafnt fyrir ríka og fátæka.
Lífsnauðsynjamar verður að lokum
að greiða fullu verði, hvaða leiðir
svo sem greiðslumar taka. Verka-
maðurinn verður að fá laun fyrir
sína vinnu og fyrirhöfn, en þar er
uppspretta lífsnauðsynjanna. Jafn-
vel í kommúnistaríkjunum em
menn famir að átta sig á þessum
einfalda en tormelta sannleik.
Er þá ekki æskilegt að lífsnauð-
synjamar taki til sín sem minnst
af tekjunum? Um leið minnumst vér
þess að tekjumar em önnur hliðin
á fyrirhöfn og striti launþegans. Jú,
að sjálfsögðu, en ekki minna en það
sem kostar að framleiða þær. Þær
gera það hvort sem er að lokum,
þegar upp er staðið. Og þegar
skatta þarf að innheimta til þess
að hjálpa hinum vanmegnugu,
bömum og gamalmennum og hlið-
stæðum hópum, svo og til læknis-
þjónustu og sjúkrahússrekstrar, þá
er auðvitað sjálfsagt að skattleggja
lífsnauðsynjamar eins og annað,
þar sem það þykir henta, til dæmis
til þess að gera óviðunandi skatta-
kerf framkvæmanlegra. Eins og
málið liggur fyrir, þá er skatturinn
nauðsynlegur til þess að hægt sé
að halda uppi óbijáluðu skattakerfí.
í eðli sínu er skattur á matvæli
um leið einskonar skattur á lúxus
og skemmtanir. Sá sem greiðir 10%
skatt á hráefni í mat, hann hefir
minna fé til þess að láta í lúxus og
skemmtanir. Það er verið að segja
við neytandann það sem ég sagði
hér að ofan: Tekjumar eiga fyrst
og fremst að fara í lífsnauðsynjam-
ar. Oftast leiðast þeir sem beita sér
fyrir pólitík hinna niðurgreiddu
lífsnauðsynja út í miklar ógöngur.
Mubarak forseti Egyptalands hefir
þann myllustein um háls sem heitir
niðurgreitt brauð. Hann heldur í
hið pólitíska líf sitt með gífurlegum
komgjöfum Bandaríkjamanna. Þær
munu nú vera komnar upp í einn
milljarð dollara á ári.
Eitt af því sem eykur á vandann
er sóunin sem fylgir þessari stefnu.
Menn nota í óhófí gæði sem meira
kostar að afla en verðið segir til
um. Þetta myndu þeir ekki gera ef
allur samanburður væri réttur.
Nýlega sá ég þá frétt frá Rúss-
landi, að það væri til að bændur
notuðu brauðið sem skepnufóður.
Einnig þar mun brauðið að nokkm
úr bandarísku komi. Þá sá ég það
og nýlega haft eftir sovézkum hag-
fræðingi, að þar í landi ræddu menn
nauðsyn þess að tífalda húsaleiguna
og þrefalda verðið á brauði, mjólk
og kjöti.
Það er enginr. Vaiiui að sjá, að
lýðskrumið leiðir í ógöngur og hefír
vondar afleiðingar. Hvers vegna að
láta fólk borga fyrir brauðið, segja
lýðskrumaramir. Þetta tilheyrir
lífsnauðsynjunum! Hlýðið á okkar
boðskap. Við breytum steinum í
brauð!
Þegar Svavar Gestsson hrökkl-
aðist frá völdum eftir 5 ára ráð-
herradóm, var komið neyðarástand,
sagði hann. Hann ætlaði síðan að
kaupa atkvæði alþýðunnar með 175
milljón króna „láglaunabótum"
(1982). Þetta mistókst eins og kosn-
ingamar sýndu. Alþýðan neitaði að
taka beituna. Hún skildi að eitthvað
var ekki með felldu. Hún skildi að
að lokum fæst ekkert fyrir ekkert.
Ég vona fastlega að útkoman
með fjárlagafrumvarpið verði eins,
fólkið neiti beitu lýðskrumaranna.
Loksins hefír verið lagt fram flár-
lagafrumvarp, þar sem reynt er að
sýna fram á hvers þurfí með. Hvort
efndimar ganga eftir er svo mál
þingsins. En þar veltur á miklu að
fjármálaráðherrann, og þeir sem
með honum standa að frumvarpinu,
beygi sig ekki fyrir lýðskrumurun-
um sem fínnast í öllum flokkum.
Sem þáttur í hreingemingaraðferð
nýju stjómarinnar á skattakerfínu,
þá er matarekatturinn svonefndi
sjálfsagður. Án slíkrar hreingem-
ingaraðgerðar, sem flármálaráð-

„Loksins hefir verið lagt
fram fj árlagafrum varp,
þar sem reynt er að sýna
fram á hvers þurfi með.
Hvort efndimar ganga
eftir er svo mál þingsins.
En þar veltur á miklu að
fj ármálaráðherrann, og
þeir sem með honum
standa að frumvarpinu,
beygi sig ekki fyrir lýð-
skrumurunum sem
finnast í öllum flokkum.
Sem þáttur í hreingern-
ingaraðferð nýju stjórn-
arinnar á skattakerf inu,
þá er matarskatturinn
svonefndi sjálfsagður.“
Benjamín H J. Eiríksson
herrann svo kallar, verður ekki
stoppað í götin, óreiða og skattsvik
á þessum vettvangi stöðvuð. í reynd
er þessi skattur jafnframt einskonar
skattur á lúxusinn. Með matar-
skattinum verður minna eftir í
þesskonar eyðslu.
Þjóðin á að fylgjast vel með ör-
lögum fjárlagafrumvarpsins. Það
er fyreta alvarlega skrefið sem tek-
ið hefír verið um alllanga hríð til
þess að betrumbæta Qármál ríkis-
ins. Neyðarástandið hans Svavare
er langt að baki, næstum því alveg
gleymt. En aftur fáum vér að heyra
í honum. Jón Baldvin Hannibalsson
flármálaráðherra og Svavar Gests-
son alþingismaður áttu með sér
viðræðufund í sjónvarpinu. Svavar
var kampakátur, en hann hefir fyrr
misreiknað sig eins og fleiri af hans
sauðahúsi. Leiðinlegt var gasprið í
honum, um hluti sem hann ber ekk-
ert eða mjög lítið skynbragð á, en
öllu verra var að sjá hvað þessum
fyrrverandi ráðherra Var áfátt um
mannasiði. Iðulega, þegar fjármála-
ráðherrann var kominn fram í miðja
setningu, þá fór Svavar að gelta
fram í fyrir honum. Auðvitað á
stjómandinn að koma í veg fyrir
svona dónaskap. Hann á að heimta
almenna mannasiði af þátttakend-
unum. Nú, Svavar er farinn að
færast inn í skugga hinna fyrrver-
andi, svo vonandi linnir plágunni
smám saman frekar en skyndilega,
að því er hann áhrærir. Svavar
ætti að læra það af reynslu Hjör-
leifs félaga síns, að hinir pólitískt
dauðu lifna ekki við af gasprinu
einu saman.
Augljóst er að Qárlagafrumvarp-
ið mun flokka sauðina frá höfrun-
um. íjóðin þarf því að fylgjast vel
með afgreiðslu þess.
Höfundur er dr. í hagfræði og
fyrrverandi bankastjóri Fram-
kvæmdabankans.
Luxor
ý
GEBVIHNATTA
SJONVARPS
SYNING
Hinirfrábæru diskar
frá LUXOR/SALORA
ná nú þegar
8 erlendum stöðvum
og eru í stakk búnir
til að bæta við stöðv-
um, þegar SES
ASTRA verður skotið
á loft á næsta ári.
IBSí!ÍPsS||Ji®i
í Hljómbæ
kl. 10-16
í HqH Allareflirtaldar
I Udy stöðvarverða
sýndará ^pioneer
sjónvarpstækjum
okkarí dag.

RAI
VERÐ Á SKERMUM í DAG ER KR. 99.900.- _
Fyrireinn stigagang rr3IIlllO
með 12 íbúðum kostar SÍÓll VBFpS
skermurinnþvíaðeins fáíUllea Strax
kr. Q OOC _ mmrinm■ *****""|®9 SllÖA
O.Ofid.Vb ídaq
HUDMBÆB
Hverfisgötu 103, sími 25999.