Morgunblaðið - 03.01.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JANÚAR 1988
*
Hlutverk Islendinga er sannar-
lega meira en svo að þeir hafí
efní á að slíta siuidur afl sitt
Ávarp Þorsteins Pálssonar forsætisráðherra á gamlárskvöld
Góðir íslendingar.
Ar er á enda runnið. Um margt
hefur það verið viðburðaríkt og
jafnvel stormasamt á stundum. En
nú þegar sól þess hefur sest í síðasta
sinni búa menn sig undir að heilsa
nýju ári. Það er góður siður að
nota þessa ögurstund til fagnaðar
með fjölskyldu eða í hópi vina, svo
sem við gerum væntanlega flest,
sem eigum þess kost á annað borð.
Þótt margt hafi í raun réttri gerst
á árinu, sem senn er liðið, hefur
það þó tæpast verið annað en andrá
í áranna rás. Hver andrá í lífi okk-
ar markar á sinn hátt tímamót. Hún
er að sönnu lífíð sjálft, en skilur
um leið á milli þess liðna og hins,
sem ókomið er.
Gamlárskvöld markar með líkum
hætfi kaflaskil.
Handan við græskulaus gaman-
mál þessa kvölds búum við hvert
og eitt yfír eigin reynslu, eigum
eigin minningar og framtíðarvonir.
Þar getur bæði kennt gleði og sorg-
ar. Þar geta tekist á bjartsýni og
bölsýni. Þar fínnum við bæði hik
og áræði og þar skynjum við bæði
efasemdir og trú.
Við munum því hvert um sig
skrifa ólíka kaflafyrirsögn hins nýja
árs. Og eftirmælin um gamla árið
geta orðið jafnfjölskrúðug. Eitt vit-
um við þó með vissu: Tíminn líður.
0g þó þetta kvöld sé öðrum kvöld-
um fremur til kátínu fallið hygg ég
að flestir eigi þá sameiginlegu til-
fínningu að fínna til nokkurs trega
á þessari stundu. Liðinn tími kemur
ekki aftur.
En áramótin eru líka tími nýrra
fyrirheita, og því aflgjafí áræði og
bjartsýni. En það er að vonum, að
heitstrengingar manna og draumur
um nýja árið séu af ýmsum toga.
Framtíðin er að vísu óráðin. En
hugsum til bamanna sem fæddust
á árinu sem senn er liðið. Hugsum
til þeirra sem lfta munu dagsins ljós
í fyrsta sinn á komandi ári. í dag-
legu starfí og með afstöðu til manna
og málefna erum við að móta
framtíð og starfsvettvang barnanna
okkar.
Þessi áminning hlýtur að kalla
fram tilfínningu fyrir þeirri ábyrgð
sem við bemm. Þó að sínum augum
líti hver silfrið, höfum við öll skyld-
um að gegna hvert á sínu heimili;
hvert á sínum vinnustað eða hvert
í sínum skóla. Ábyrgð okkar allra
er rík og meiri fyrir það að við
höfum helgað okkur þeirri „hugsjón
að hér búi um alla framtíð ftjáls
og öllum óháð menningarþjóð, and-
lega og efnalega fijálsir og ham-
ingjusamir menn“ svo vitnað sé í
framtíðarsýn Ólafs Thors við lýð-
veidisstofnunina 1944.
Hugsjónin var þá þessi og kjör-
orðið var: Mannhelgi. Þær undir-
stöður sem þannig vom mótaðar
standa enn óhaggaðar. En við skul-
um gera okkur grein fyrir því að
við þurfum að leggja meira af mörk-
um hvert og eitt en borgarar
stórþjóðanna til þess að sinna þessu
kalli.
Hver íslendingur gegnir stærra
og meira hlutverki en einstaklingar
fjölmennra þjóða, og því hlutverki
fylgja einnig meiri skyldur og ríkari
ábyrgð.
Þessi örskotsstund sem gamlárs-
kvöld er í rás tímans eigum við
ekki að nota til þess að ala á sundur-
þykkju og úlfúð, trega eða svart-
sýni. Vörpum fremur ljósi á ný
markmið og ný viðfangsefni. Hlut-
verk íslendinga er sannarlega meira
en svo að þeir hafí efni á slíta sund-
ur afl sitt. Nú er stund til að draga
þær línur í framtíðarmyndina sem
við getum sameinast um.
Fáum þjóðum hefur tekist jafnvel
og íslendingum að vefa í einn.vef
foman menningararf og framtíðar-
markmið. Á það hefúr verið bent
að þær þverstæður í máli gömlu
skáldanna eiga um margt enn við,
að eldgamla Isafold sé í raun álfu
vorrar yngsta land. Við erum enn
að bijótast fram sem ung sjálfstæð
þjóð með foman menningararf að
bakhjarli.
Við lítum gjaman fram til nýrrar
aldar sem tækni og upplýsingaald-
ar. Engum vafa er undirorpið að
við lifum nú einhveija mestu breyt-
ingartíma í sögunni. Rafeindatækn-
in breytir miklu. Hún á eftir að létta
okkur margt starfíð, útrýma öðmm
og skapa ný. Við megum einskis
láta ófreisíað að nema lönd á sviði
nýjunga í tækni og atvinnumálum.
Sú nýja öld mun hafa áhrif á vinnu-
lag og atvinnuhætti, heimilishald
og fyölskyldulíf og ennfremur
fræðslu og heilsugæslu.
Kjami málsins er sá að við búum
nú við einhveija mestu hagsæld sem
um getur og deilum kjömm okkar
jafnar en flestar aðrar þjóðir. Við
höfum því getu til þess hvort
tveggja í senn að taka áföllum og
sækja fram í því skyni að treysta
til frambúðar hagsæld og velferð í
landinu.
Fyrst af öllu ber okkur að huga
að þeim stoðum sem efnahagur og
búskapur landsmanna stendur á.
Þar er að fínna verkefni dagsins.
í annan stað er það skylda okkar
að efla sem mest og best menntun
þjóðarinnar, treysta íslenska menn-
ingu og rækta íslenska tungu.
Þriðja skylduverkið er að gæta
að stöðu íslands í samfélagi þjóð-
anna, standa vörð um réttindi okkar
og gæta að skyldum á alþjóðavett-
vangi.
Þá ber okkur að ryðja nýjungum
braut í þeim tilgangi að búa efna-
lega og andlega frjálsum mönnum
betra þjóðfélag á lslandi.
Þjóð sem býr við tiltölulega ein-
hæft atvinnulíf eins og við Islend-
ingar lifír alltaf á óvissum tímum.
Á aðeins örfáum árum höfum við
farið ofan í dýpstu efnahagslægð
þriggja áratuga og síðan lyfst upp
á öldufald mestu uppsveiflu í
íslepskum þjóðarbúskap.
Á sama tíma höfum við kapp-
kostað að vega að rótum verðbólg-
unnar, þeirrar meinsemdar sem
verst hefur leikið heimili og at-
vinnufyrirtæki í landinu í áratugi.
Fyrr á þessu ári var ljóst að blik-
ur væru á lofti. Þar kom margt til.
í kosningum veiktust forsendur fyr-
ir stöðugleika í stjómmálum. Á
síðustu vikum hefur það svo gerst
að kaupmáttur útflutningstekna
þjóðarbúsins hefur rýmað. Og horf-
ur eru nú á minni fískafla á næsta
ári.
Það er bæði gömul saga og ný
að því örðugra er um vik að koma
fram markvissari stjómarstefnu
sem fleiri flokkar eru kallaðir til
ábyrgðar við landsstjómina.
Um það er ekki að fást. Það er
skylda og ábyrgð Alþingis og ríkis-
stjómar við þessar aðstæður að leita
samstarfs og sátta, svo að taka
megi á aðsteðjandi verkefnum af
festu og öryggi. í því efni ætla ég
hveijum að víkja glamuryrðum til
hliðar, að fínna til eigin ábyrgðar
Þorsteinn Pálsson
og skyldurækni.
Ýmsum þykir eðlilega sem laus-
ungar hafí gætt, úr því að ríkis-
stjómin fékk ekki afgreidd fyrir
hefðbundið jólaleyfi Alþingis öll þau
mál sem hún áformaði. En hér er
að ýmsu að hyggja.
Áðalatriðið er, að teknar hafa
verið mikilvægar ákvarðanir sem
miða að því að koma á betra jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum og veijast
þeim afturkipp sem þegar er orðinn
og fyrirsjáanlegur er á nýju ári.
Að öllum þessum málum verður
staðfastlega staðið þó að lýðræðið
taki sinn tíma á Alþingi.
Síðustu mánuði hefur mikið verið
rætt um þenslu. Við skulum þó
hafa í huga að vöxtur í þjóðarbú-
skapnum er markmið sem við
keppum stöðugt að. Á þeim meiði
sem vex þroskast þeir ávextir, er
bæta kjör og velferð þjóðarinnar.
Ofþenslan skemmir á hinn bóginn
þennan ávöxt. Fyrir þá sök var
óhjákvæmilegt að spyma við fótum.
Það var á sínum tíma talið rétt
og skynsamlegt af stjórnvöldum og
öllum almenningi að fóma nokkru
af tekjum ríkissjóðs í þeim tilgangi
að auðvelda þjóðarsátt á vinnu-
markaði og treysta kaupmátt. Þá
var jöfnuður í viðskiptum við aðrar
þjóðir og því unnt að færa slíka
fóm í þeim tilgangi að ná öðru
mikilvægara markmiði.
Nú hefur slegið í bakseglin. Óhjá-
kvæmilegt var því að jafna á ný
metin á milli útgjalda og tekna
ríkissjóðs. Um leið var tekin ákvörð-
un um að koma fram miklum
skipulagsbreytingum í tekjuöflun
ríkisins. Að stærstum hluta til er
þar um að ræða mál sem hafa ver-
ið lengi í undirbúningi svo sem
lækkun og einföldun tolla og vöru-
gjaida.
Þá gengur í gildi nú um áramót-
in staðgreiðsla og einföldun tekju-
skatts. Þar er vafalaust um að
ræða einhveija mestu og bestu rétt-
arbót í skattamálum einstaklinga,
sem gerð hefur verið.
Þó að flest af þessum málum
hafí verið undirbúin á fyrri tíð tók
eðlilega nokkum tíma fyrir nýja
stjóm að ganga frá þeim til fram-
lagningar á Alþingi í haust. Þar að
auki kemur svo endurskipulagning
söluskattskerfísins sem er bráða-
birgðaráðstöfun þar til virðisauka-
skattur tekur við að ári liðnu með
lægra skatthlutfalli.
Eðlilegt var og viðbúið að þessi
umfangsmiklu mál ásamt með
frumvarpi að endumýjaðri löggjöf
um fískveiðistefnu tækju tíma í
meðförum Alþingis. Æskilegt hefði
verið að þessi viðamiklu mál á sviði
tekjuöflunar hefðu komið fyrir Al-
þingi fyrr en raun varð á. En
undirbúninginn varð auðvitað vel
að vanda og öllum meginmarkmið-
Staðgreiðsla opinberra gjalda:
Gjaldheimta Suður-
nesja opnar á morgun
Keflavík.
G J ALDHEIMTA Suðumesja
mun hefja starfsemi sina á morg-
un. Gjaldheimta Suðumesja var
stofnuð í kjölfar nýrra laga um
staðgreiðslukerfi opinberra
gjalda og er hún í eigu ríkissjóðs
og sveitarfélaganna 7 á Suður-
nesjum.
Gjaldheimtustjóri hefur verið
ráðinn Ásgeir Jónsson lögfræðingur
og hóf hann störf um áramót. As-
geir er fæddur 21. janúar 1959 og
lauk embættisprófí í lögum frá
Háskóla íslands vorið Í986. Hann
er sonur hjónanna Sigrúnar
Helgadóttur og Jóns Ásgeirssonar
umboðsmanns og fyrrum sveitar-
stjóra í Njarðvík.
Gjaldheimtan verður til húsa að
Grundarvegi 23 í Ytri-Njarðvík, en
þar hefur hún tekið á leigu hús-
næði af Sparisjóðnum í Njarðvík.
Gert er ráð fyrir að starfsmenn
verði fímm. BB
Helmingur hreppsbúa
á áramótabrennu
Grund.
ÁRIí) 1987 var hvatt með myndar-
legri áramótabrennu á Hvammi
þar sem nágrannar og gestir
heimafólks orauðu sér við yl elds-
ins. Þegar flestir vom við bálköst-
inn vom þama saman komnir
26-28 manns, sem er um helmingur
af íbúafjölda Skorradalshrepps.
Árið sem við kveðjum var um
margt sérstakt, en það sem ber hæst
er hin milda veðrátta. Hér kom ekki
frostnótt frá 23. nóvember til 22.
desember, eða í heilan mánuð. Snjó-
föl það sem kom í kuldakastinu í
október er óðum að hverfa, og var
ekki eftir nema í hæstu fjöllum.
DP
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ljósastaurar reistir við Vesturlandsveg
Vinna við uppsetningu ljósastaura við Vestur-
landsveg er nú hafin, en eins og fram hefur
komið í Morgunblaðinu höfðu menn vonast til
að þessu verkefni yrði lokið fyrir áramótin.
A milli Grafarholts og Mosfellsbæjar eru tveir
ólýstir kaflar og er beðið eftir að staurar í ann-
an þeirra berist til landsins. Að sögn Aðalsteins
Guðjohnsen, rafmagnsveitustjóra hjá Rafmagn-
sveitu Reykjavíkur, mun framkvæmdum við
verkið verða hraðað eftir fremsta megni.