Morgunblaðið - 03.01.1988, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JANÚAR 1988
Berlín — Berlín
Söfnin í Berlín eru rík af listaverkum frá eldri sem nýrri tímaskeið-
um og mörgum heimsþekktum eins og t.d. „Mater Dolorosa" (móðir
þjáningarinnar) eftir E1 Greco.
Lotte er afar þýskt nafn og í mörgum tilfellum gælunafn og konan
á myndinni er mjög einkennandi fyrir þýskar konur á „gullna tíma-
bilinu“ og var að auki leiðandi í tízkuheiminum með hattagerð sem
aðalfag. „Málverkið" Lotte er málað á glæsilegum dansstað í Berlín
árið 1927/8 og er eftir Christian Schad. Að vísu er hún ekki á safni
í Berlin heldur Hannover en var á sýningunni „Ég og borgin" I til-
efni hátíðarhaldanna.
Myndlist
BragiÁsgeirsson
Það var nokkuð seint, sem
ég fékk að vita um 750 ára
afmæli Berlínarborgar, sem
var á síðastliðnu ári.
Var ég staddur í móttöku
í vestur-þýska sendiráðinu á
sl. sumri, er mér voru sögð
tíðindin og að auki, að það
væru mikil hátíðarhöld i
borginni í.því tilefni. Fékk
ég mikinn áhuga á að
grennslast frekar um
afmælið, og áður en yfir
lauk og ég hélt á brott, var
ég kominn með mikið magn
upplýsingapésa og bóka, er
tengdust hátíðarhöldunum
upp í hendurnar, auk
upplýsingarits um það, hvað
Sambandslýðveldið gerði
fyrir menninguna, —
eiginlega bók upp á 225
blaðsíður!
Það er ekki svo lítið, sem
gert er fyrir listir og
menningu yfirhöfuð í
Vestur-Þýskalandi, enda
hafa germanir löngu vitað,
að sterk menning er
undirstaða öflugs þjóðríkis.
Þetta veit ég og af eigin
reynslu, að þeim er það
einnig ljóst í
Austur-Þýskalandi, enda
blómstra listir þar á sinn
hátt.
Ég var strax ákveðinn í því að
reyna að komast til Berlínar og
upplifa þó ekki væri nema lítinn
hluta hátíðarhaldanna, og einkum
þótti mér forvitnileg sögusýningin
Berlín — Berlín, því að gjaman
vildi ég kynnast af sjón og raun
750 ára sögu þessarar miklu borg-
ar.
Merkilegt þótti mér, hve lítið
hafði farið fýrir þessu afmæli í
íslenzkum fjölmiðlum, en þess
hefur víða verið getið á hinum
Norðurlöndunum, enda er saga
Berlínar um margt samofín sögu
heimsins stjómmálalega séð, auk
þess sem þaðan hafa streymt
menningaráhrif, sem allur heim-
urinn hefur notið góðs af.
Þá var Berlín ein af höfuð-
borgum heimsins, áður en hún var
lögð í rúst í lok síðari heimsstyij-
aldarinnarog er orðin það aftur, —
hefur í orðsins fyllstu merkingu
risið upp úr öskustó.
Það er meira en sennilegt, að
menn tengi Berlín full mikið við
múrinn alræmda, er hlykkist í
gegnum hana og þær deilur, er
sprottið hafa upp vegna hennar
regulega og í eina tíð voru næsta
jafn magnaðar og deilumar við
Miðausturlönd urðu seinna — eins
konar púðurtunna heimsins.
Þá lítur fólk á Berlín sem tvær
borgir, sem er í sjálfu sér rétt,
og að auk er Austur-Berlín höfuð-
borg Alþýðulýðveldisins svo-
nefnda en Vestur-Berlín einungis
ein af stórborgum Sambandslýð-
veldisins og eins konar eyríki inni
í Alþýðulýðveldinu. Það er þannig
margt skrítið í kýrhausnum og
illskiljanlegt er það venjulegu
fólki, hve hér var bersýnilega fár-
ánlega gengið frá samningum um
skiptingu landsins í stríðslok.
Staddur í Kaupmannahöfn fyrir
tveimur árum skrapp ég í svo-
nefnda helgarferð til Vestur-
Berlínar á vegum ríkisjámbrau-
tanna dönsku. Þetta er hlægilega
ódýr helgarpakki, með gistingu
og hlaðborði í morgunmat á fyrsta
flokks hótelum. Mig minnir að
þetta hafi kostað 1400 kr. dan-
skar fyrir fímm daga tímabil, sem
var trúlega tvöfalt ódýrara en að
skreppa frá Reykjavík til Akur-
eyrar fyrir sama tímabil og njóta
tilsvarandi þjónustu.
Ég nýtti tíma minn vel frá
morgni til kvölds og mér varð
fljótlega ljóst, hvílík háborg menn-
ingar borgin var orðin og að í því
tilliti stæði hún í engu að baki
París og London og væri að auki
í rífandi uppbyggingu. A stóm og
„Mynd af ungri konu“ nefndi Petrus Cristus 1410—1472 þessa ein-
staklega vel máluðu mynd.
Mynd Zille af stiflaða ofninum segir mikla sögu um hlutskipti konunn-
ar á fyrri timum ekki síður en kvæði Davíðs: „Konan sem kyndir
ofninn minn“, sem endar á ljóðlínunum „Fáir njóta eldanna, sem
fyrstir kveikja þá“.
En fleiri hliðar eru
til á mannlífinu en
upphafinn glæsi-
leiki, og það vissi
Heinrich Zille
(1858—1929) manna
best. Zille og myndir
hans eru eins konar
tákn öreiganna og
lítUmagnans, og
hina græskulausu
en beinskeyttu
kimni hans elska
Berlínarbúar. Þetta
er önnur tegund af
móður og konuí-
mynd en á hinum
myndunum, en engu
að síður voru þær
guðsmæður í augum
barna sinna.