Morgunblaðið - 23.01.1988, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1988
Bjami Ólafsson skrifar frá Holstebro, Danmörku:
Það birtir aftur
Víða sá ég stjömumar efst á jólatrjánum halla undir flatt uppi við
loftið.
Guð gefí ykkur öllum góða heilsu
og farsælt nýtt ár.
Á áramótum vaknar fovitni okk-
ar um framtíðina, um leið og við
minnumst liðinna stunda. Eins og
segir í sálminum sem við syngjum
um áramótin:
„Nú árið er liðið í aldanna skaut
og aldrei það kemur til baka.“
(Eftir séra Vald. Briem.)
Enginn vafí er á að þessi tími
er mörgum erfíður svo að kjarkur
og hugarorka þver. Við gleymum
Drottni stundum og náum þá ekki
að tileinka okkur orku trúarinnar.
Það er vel oihaksins vert að draga
fram sálmabók og fínna t.d. sálm-
inn:
„Hvað boðar nýárs blessuð sól?
Hún boðar náttúrunnar jól,
hún flytur líf og líknar ráð,
hún ljðmar heit af Drottins náð.
Sem Guðs son forðum gekk um kring,
hún gengur ársins fagra hring
og leggur smyrsl á lífsins sár
og læknar mein og þerrar tár.
Ó, sjá þú Drottins björtu braut,
þú bam, sem kvíðir vetrar þraut.
I sannleik, hvar sem sólin skín,
er sjálfur Guð að leita þín.“
Hér er ekki verið að fálma eða
hika er skáldið lýsir því hvað nýárs
sólin boðar. Það er sem við fáum
snortið lífsreynslu skáldsins og hrif-
ist með af trúartraustinu. „í
sannleik, hvar sem sólin skín er
sjálfur Guð að leita þín.“ Þetta
er sagt við þig óg mig, við eigum
þetta, lesandi min góður. Guð sjálf-
ur að leita þín.
Á jólum og áramótum, að þessu
sinni í Danmörku, hefur það verið
mér fagnaðarefni, hve góða og
kjamyrta sálma við eigum.
Margir þessara góðu sálma eru
þýddir úr dönsku. Maður þekkir
lögin og sálmana, en margir þeirra
eru feguiTÍ og innihaldsríkari á
íslensku. Ég nefni sem dæmi jóla-
sálmana: *
„Dejlig er den himmel blá.“
„Ó, hve dýrleg er að sjá,“
í þýðingu St. Thorarensen.
„Dejlig er jorden."
„Fögur er foldin."
í þýðingu Matthíasar Jochumsson-
ar. Og að síðustu, sami þýðandi,
„En rose sá jeg skyde.“
„Það aldin út er sprungið"
Ég er viss um að boðskapur jól-
anna um Drottin, sem kom sjálfur
til að leita að bömum sínum, knú-
inn kærleika til þeirra, er okkur
nauðsynlegur.
Margir hafa mikla þörf fyrir
bænalíf og einlæga bamslega trú,
en hve margir em ekki hræddir við
að viðurkenna að svo sé?
Nú sný ég máli mínu að léttara
tali, sem þið takið eins og ykkur
sýnist, sem gaman eða alvöru.
Jólahald fólks á Jótlandi er ekki
ýkja frábmgðið því sem við eigum
að venjast heima.
Ef við skoðum þetta nánar mun-
um við þó koma auga á ýmislegt
sem er öðmvísu hér.
Lítum t.d. á jólatrén. Þegar ég
var drengur, var algengast að fólk
ætti sér gervijólatré heima. Þau
vom nú líklega dönsk að uppmna
og hægt var að leggja þau saman
svo að lítið fór fyrir þeim í geymslu
tii næstu jóla.
Nú var um að gera að bragða
nógu lítið af hverjum rétti.
Eftir því sem neysluþjóðfélag
okkar dafnaði og sóun vaðr meiri,
fór að verða æ algengara að lifandi
jólatré væm keypt.
Það kom líka fyrir í bamasögum
og æfintýram að sagt var frá svo
stóm jólatré að það náði alveg upp
í loft.
Þegar kemur að því að kaupa
jólatré heima, býst ég við að sumir
kannist við þann mikla vanda sem
maður getur komist í við að velja
jólatré. Enda nokkur Qárfesting.
Á sölumarkaði jólatijáa er tiján-
um skipt niður á bása eftir hæð
tijánna og stehdur þá gjaman við
hvem bás t.d. 1,3 m, 1,5 m, 1,8
m, 2,0 m, 2,2 m.
Ekki er það nú greindarlegt af
mér að vera að ljóstra upp hvílík
Bjarni Ólafsson
„Lítum t.d. á jóla-
trén. Þegfar ég var
drengnr, var algengast
að fólk ætti sér gervi-
jólatré heima. Þau voru
nú líklega dönsk að
uppruna og hægt var
að leggja þau saman
svo að lítið fór fyrir
þeim í geymslu til
næstujóla.
Eftir því sem neyslu-
þjóðféiag okkar dafn-
aði og sóun varð meiri,
fór að verða æ aigeng-
ara að lifandi jólatré
væru keypt.“
aurasál ég er, en ég hefí oftast
byijað á að leita í lægstu og ódýr-
ustu tijánum.
Hver varð svo árangurinn? Tréð
var eiginlega bara jólatré neðst og
upp úr því gekk svo langur sproti,
með engum greinum.
Þegar heim var komið reyndi ég
að láta tréð standa á stólkolli til
að hækka það og tylla svo stjömu
eða toppi efst á langa sprotann.
Þá leit nú út sem tréð væri nokkuð.
hátt. En sökum þess hve hár sprot-
inn var, vildi toppurinn oft hallast
mikið.
Hér á þessum slóðum, þ.e. í Dan-
tré?
mörku em jólatré mun ódýrari en
heima í Reykjavík. Algengt er að
fólk fari sjálft út í skóg þar sem
jólatré em seld og velji sér tré,
áður en það er sagað frá rót.
Velja Ðanir sér tré sem em mun
stærri en algengt er heima. Þeir
vilja a.m.k. að þau nái vel upp í loft.
Þegar heim er komið kemur í ljós
að engin leið er að reisa tréð upp
í stofunni, sökum þess hve hátt það
er. Em því tveir kostir að velja um.
Annaðhvort er að bora gat í loftið,
svo að toppurinn geti staðið uppúr,
en þá er hætt við að leigjandinn
fyrir ofan kvarti. Hinn kosturinn
er að saga sprotann ofan af trénu
og láta stjömuna efst á trénu vera
fast upp við loftið. Greinilegt er að
flestir kjósa þann kostinn, því að
víða sá ég stjömumar efst á jóla-
tijánum þalla undir flatt, fast uppi
við loft.
Stundum er haft á orði að bílar
séu stöðutákn manna, en geta jafn-
vei jólatré verið það líka?
Hvað á það annars að tákna að
skreyta þetta græna tré inni í stofu
hjá sér?
Heyrt hefí ég að það skuli minna
okkur á lífsins tré, sem er Jesús
Kristur. Því sé valið tré sem er
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Tónllst
JónÁsgeirsson
Efnisskrá:
Delius: Tvö verk fyrir litla hljóm-
sveit: 1) Að heyra fyrsta vorkvak
gauksins. 2) Sumarnótt við ána.
Elgar: Cellókonsert op. 85.
Mozart: Júpiter sinfónían K.551.
Einleikari: Ralph Kirshbaum.
Stjórnandi: Guido Ajmone-Mars-
an.
Það er ekki vandalaust að velja
fyrsta viðfangsefni á efnisskrá sin-
fóníutónleika, þegar taka þarf tillit
til tímalengdar á þeim verkum sem
á eftir skal leika. Oft hafa gagnrýn-
endur kallað þessi upphafsverk að
„vera eingöngu til upphitunar fyrir
hljómsveitina". Þau stuttu en
hljómblíðu stemmningsverk sem nú
vom flutt eftir Delius em heldur
svona lítilfjörleg, en þessi „sér-
stæði" tónhöfundur samdi mörg
verk sem frekar hefði mátt flytja.
Delius er sérstæður fyrir þá sér-
visku að vilja ekki læra og trúa því
statt og stöðugt að „inspírasjónin"
leysti menn undan áþján kunnátt-
unnar.
Cellókonsertinn samdi Elgar sem
eins konar sorgaróð um fyrri heims-
styijöldina og þó verkið þyki ekki
stórbrotið í gerð er það sérlega
hugljúft og var mjög vel flutt af
Ralph Kirshbaum en hann er einn
af bestu sellóleikumm heimsins í
dag.
Tónleikunum lauk með „Júpiter"
eftir Mozart. í heild var flutningur
verksins látlaus, sem naut sín best
í Menuettinum. Síðasti kaflinn, sem
er feikna rismikill; var fluttur án
endurtekninga en slík stytting setur
skörð í formskipan verksins því
endurtekningin var hjá klassikemm
talin mikilvæg sem ítrekun hug-
myndanna og fyrir bragðið var þessi
stórbrotni tónvefur lokaþáttarins
hespaður af á 6 mínútum, og þar
með "rændur nokkm af mikilleik
sínum. Það er nefnilega í endur-
tekningunni sem þessi kafli rís
hæst og í fúguframsögunni, í eftir-
mála verksins, sprengir Mozart af
sér viðjar mannlegra þjáninga og
tekst í tónmáli sínu að nema þar
gómi við, sem guðdómurinn er.
Þrátt fyrir að Mozart væri átaka-
laus var hann skýrlega fluttur af
hljómsveitinni og farið mjúklegum
höndum um einstaka viðkvæma
þætti verksins og trúlegt ad þar
hafí stjómandinn átt þátt í að móta
samspil hljómsveitarinnar.