Morgunblaðið - 27.02.1988, Qupperneq 50

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. FEBRÚAR 1988
50
Olafur Þorsteins-
son - minning
Fæddur 5. ágúst 1914
Dáinn 18. febrúar 1988
Aðfaranótt 18. febrúar andaðist
á heimili sínu Ólafur Þorsteinsson,
fyrrum framkvæmdastjóri Olíusam-
lags Keflavíkur og nágrennis. Með
Ólafí er horfínn af okkar lífssviði
einn af allra mætustu sonum
Keflavíkurbæjarfélags.
Ólafur fæddist í Keflavík 5.
ágúst, sonur þeirra merkishjóna
Þorsteins Þorvarðarsonar fískmats-
manns og konu hans, Bjargar Arin-
bjamardóttur. Þorsteinn faðir hans
var áður áraskipaformaður og skip-
stjóri á fyrsta vélbát sem gerður
var út frá Keflavík. Hét bátur sá
Júlíus.
Ólafur var yngstur þriggja
bræðra. EJdri voru Friðrik og Ari
Kristinn. Ólafur gekk í bamaskóla
í Keflavík. Fimmtán ára hóf hann
nám í Flensborgarskóla í Hafnar-
fírði og bjó þá ásamt nokkrum öðr-
um unglingum á neðri hæð hjá
skólastjóranum. Hann kom einung-
is heim um jól og páska. Að fara
oftar heim þótti of dýrt. Þá kunni
fólk að spara. Ólafur var algjör
reglumaður alla ævi.
Sama ár og Ólafur missti móður
sína, 1930, hóf hann nám í Verslun-
arskólanum. A sumrin vann hann
heima, einkum við fískvinnu. Hann
útskrifaðist úr Verzlunarskólanum
að þrem vetmm liðnum, 1933, og
fór að vinna skrifstofustörf með
eldri bræðmm sínum.
Nú tóku strax að hlaðast á Ólaf
ýmis félagsstörf. Hann gekk í Ung-
mennafélagið og var í stjóm þess
í mörg ár. Félagið hafði forystu um
byggingu Sundlaugar Keflavíkur
og unnu félagamir mikla sjálf-
boðavinnu. Síðar var byggt yfír
sundlaugina og segja má að hvert
verkið ræki annað í félagsmálum.
Að hveiju sem Ólafur gekk fylgdi
honum mikill starfskraftur og hann
unni sér ekki hvíldar fyrr en hvert
mál var komið í höfn. Hann var
kosinn í bæjarstjóm Keflavíkur og
var m.a. í nefnd er aflaði fjár fyrir
sjúkrahúsið. Hann var formaður
stjómar Sérleyfisbifreiða Keflavík-
ur og þá er rætt var um byggingu
húss fyrir þá starfsemi var deilt um
hvort byggja ætti stórt og vandað
hús, sem var tillaga Ólafs, eða lítið
hús sem nægði til afgreiðslu. Fallist
var á tillögu Ólafs og húsið byggt.
Þar em nú m.a. til húsa skrifstofur
bæjarstjómar Keflavíkur.
Olafur var aðaldriftarmaður að
stofnun byggðasafns. Vann hann í
áratugi að söfnun muna og mynda
og hefur bjargað þar miklum verð-
mætum. Hann var einn af stofnend-
um Sálarrannsóknarfélagsins og í
stjóm þess félags. Hann var einnig
einn af stofnendum Lionsklúbbs
Keflavíkur. Hann var lengi í hópi
ábyrgðarmanna við Sparisjóð
Keflavíkur. Ólafur var endurskoð-
andi Olíufélagsins hf. í Reykjavík
um langt tímabil.
Þótt margt sé nú upptalið af
störfum Ólafs er þó enn ónefnt það
sem kalla mætti hans aðal lífsstarf,
en það vom störf hans í þágu
OKusamlags Keflavíkur og ná-
grennis. Olíusamlag Keflavíkur og
nágrennis var stofnað 31. október
1938. í fyrstu stjóm þess vom kosn-
ir ég undirritaður, Karvel Ög-
mundsson, formaður, Þorgrímur St.
Eyjólfsson, gjaldkeri, og Elías Þor-
steinsson. Þessi stjóm starfaði í
nærfellt 30 ár. Fyrsti og eini starfs-
maður í byijun var Ólafur Þor-
steinsson, ráðinn 1. febrúar 1939,
um leið og félagið hóf starfsemi.
Það var gæfa hins nýstofnaða fé-
lags að njóta starfskrafta þessa
afburða duglega, reglusama og fjöl-
hæfa forstjóra sem Ólafur var.
A þessum byijunarámm vom
mörg Ijón á vegi þótt búið væri að
stofna félagið. Stríðið braust út og
við stjómarmenn urðum að sæta
afarkostum með kaup á olíu frá
þáverandi olíufélögum, BP og Shell.
Töldu forstjórar þeirra félaga sig
ekki hafa rétt til að selja olíusam-
lögum olíu. Loks tókst fyrir milli-
göngu Gísla Johnsen í Vestmanna-
eyjum að fá olíu með skipum frá
Hollandi. Dugði sú olía í eitt ár.
Síðan urðum við að lúta því að
skrifa undir nauðungarsamninga
við forstjóra BP og Shell er gilda
skyldu þar til sex mánuðum eftir
stríðslok. Þeir kostir er okkur vom
gerðir vom svo þröngir að talið var
allt að því vonlaust að hægt yrði
að drífa félagið við þau skilyrði og
sama gilti um Olíusamlag Vest-
manneyinga. Við fengum aðeins 54
krónur pr. tonn í allan dreifingar-
kostnað og alla starfsemi félagsins.
Það var fyrst og fremst fyrir frá-
bæran dugnað, útsjón, hagsýni og
sparsemi okkar unga og tápmikla
framkvæmdastjóra, Ólafs Þor-
steinssonar, að okkur tókst að starf-
rækja félagið og halda saman okkar
góðu félögum sem sýndu mikinn
félagsþroska yfír þetta sjö ára erf-
iða tímabil. Þegar við losnuðum
undan okkar nauðungarsamningum
eftir stríðið hafði Vilhjálmur Þór,
forstjóri Sambands íslenskra sam-
vinnufélaga, beitt sér fyrir stofnun
nýs olíufélags með þátttöku félaga
og einstaklinga frá öllum lands-
hiutum. Það var Olíufélagið hf. Við
gerðumst þá hluthafar í því félagi
með 9% hlutafé og sama gerðu
Vestmanneyingar.
Strax á fyrsta ári gjörbreyttist
aðstaða okkar til hins betra. Hagur
Samlagsins fór batnandi ár frá ári
og veitti góða og síaukna þjónustu,
bæði til útgerðar og húshitunar um
byggðir Suðumesja. Okkar ágæti
framkvæmdastjóri, Ólafur, sýndi
ávallt sömu hagsýni og sparsemi
jafnt í meðlæti sem í mótlæti.
Olíusamlag Keflavíkur og nágrenn-
is er í dag talið eitt af fjárhagslega
sterkustu félögum á Suðumesjum.
Auk annarra eigna á það nú um
26 millj. krónur í hlutafé Olíufélags-
ins hf. í Reykjavík. Eftir hálfrar
aldar þjónustu er sem öllum þyki
vænt um þetta félag, jafnt við-
skiptavinum sem svokölluðum eig-
endum þess.
Þegar Ólafur hafði verið fram-
kvæmdastjóri Samlagsins í 42 ár,
óskaði hann eftir að hætta sem
framkværndastjóri og var ráðinn
Guðjón Ólafsson útgerðarmaður í
hans stað. Ólafur starfaði áfram á
skrifstofu Samlagsins og átti hann
að baki 49 ára starfstímabil í þágu
þess félags er hann dó. Hann hafði
nýlokið við að ganga frá öllum
reikningum tilbúnum til að leggja
þá fyrir aðalfund síðasta kvöldið
sem hann lifði.
Árið 1940 giftist Ólafur Hallberu
Pálsdóttur. Það var hamingjudagur
í lífí Ólafs að eignast þessa
stórglæsilegu og góðu konu. Þau
hafa verið lífsförunautar í nær hálfa
öld. Hallbera er dóttir Páls Jónsson-
ar frá Hvammi í Kjós og konu hans,
Vigdísar Jónsdóttur frá Brekkuhól
í Borgarfírði. Páll faðir Hallberu
var vélsmiður og sökum hæfíleika
hans voru honum falin hin vanda-
sömustu verk, m.a. setti hann upp
þokulúður á Dalatanga sem leið-
beindi skipum um áratugi.
Þau Ólafur og Hallbera hófu
búskap á Vallargötu 22 í Keflavík
en árið 1964 fluttu þau á Túngötu
19 og hafa búið þar síðan í návist
bama og bamabama. Auk heimilis-
starfa og uppeldis barna hefur
Hallbera sungið í kirkjukór
Keflavíkur í 44 ár. Það er því æði
mikið sem þessi hjón hafa sameigin-
lega lagt af mörkum til menningar-
þroska Suðumesjamanna. En sá er
miklu fómar og sáir hinu góða
sæði getur vænst mikillar uppskeru.
Þau Ólafur og Halibera hafa
notið mikillar hamingju heimilislífs
í ljörutíu og átta ára farsælu hjóna-
bandi. Þau hafa eignast þijú börn,
tvær dætur og einn son og 12
bamaböm. Þau hafa notið þeirrar
gæfu sem mest er talin, að njóta
bamaláns. Elsta dóttir þeirra,
Björg, starfar sem skrifstofustúlka
hjá Olíusamlaginu. Hún er gift Ás-
mundi Sigurðssyni vélsmið. Þau
eiga fímm syni er heita Ólafur, Sig-
urður, Stefán, Sverrir og Ari Páll.
Næst er Sigrún hjúkrunarkona, gift
Berki Eiríkssyni skrifstofustjóra hjá
bæjarfógeta. Þau eiga þijá syni er
heita Eiríkur, Starkaður og Styrm-
ir. Yngstur er Þorsteinn efnafræð-
ingur, vinnur hjá Sjöfn á Akureyri,
giftur Katrínu Guðmundsdóttur.
Þau eiga fjórar dætur er heita Sól-
veig, Halla, Stella og Maris. Þau
Ólafíir og Hallbera hafa notið í
ríkum mæli ástúðar bama, tengda-
bama og bamabama.
Ólafur var mikill trúmaður og
treysti á framhaldslíf á æðri
lífssviðum. Þegar við nú nemum
staðar við lok ævibrautar Ólafs birt-
ist sú mynd hugans af lífsstarfi
hans sem er björt og fögur. Við
sjáum hinn hógværa og prúða at-
hafna- og drengskaparmann, sem
vildi hvers manns vanda leysa og
leggja gott til allra framfaramála.
Þótt nú skilji leiðir um stundarbil
trúi ég því að hugur mannsins búi
yfír orku sem líkja má við sendistöð
og að sérhver bæn okkar fyrir dán-
um ástvinum og vinum og sérhver
kærleikshugsun leiti þeirra um óra-
víddir eilífra lífssviða, uns fundin
er sú sál er afli hugans er beint
til. Einnig trúi ég að endurvarp
þeirrar kærleiksorku er við sendum
komi til okkar aftur sem bergmál
frá þeirri sál er við sendum kær-
ieikshugsun okkar til og skapi okk-
ur andlega vellíðan.
Ég votta konu Ólafs, bömum og
bamabömum og öllum aðstandend-
um og vinum innilega samúð.
Karvel Ogmundsson
Það er bjart yfír þeim minning-
um, sem hugurinn geymir um
marga þá menn, sem ég átti sam-
leið með í vináttu og starfí á meðan
vettvangurinn var suður með sjó.
Sjálfsagt er það eðlilegt, að mönn-
um sé bjart fyrir augum, þegar
þeir em að hefja lífsstarf, sem þeir
fínna sig kallaða til, og að birtan,
sem ljómar þar yfír eigi rætur sínar
í þeirri staðreynd. En frá góðum
og traustum vinum stafar einnig
geislum, sem leggja sinn stóra skerf
til birtunnar, sem yfir minninga-
myndinni vakir.
Að þessu sinni beinist hugurinn
sérstaklega að minningu Ólafs A.
Þorsteinssonar, fyrrverandi for-
stjóra Olíusamlags Keflavíkur.
Hann hefír nú lokið lífsgöngu sinni
og er í dag kvaddur frá Keflavíkur-
kirkju. Ég segi aðeins „kvaddur",
én ekki „kvaddur í hinsta sinni“,
af því að það var hans og okkar
beggja sameiginlega hjartans sann-
færing, að hinsta kveðjan er ekki
til. Svo bjargföst vr trúin hans á
bjarta byggð á bakvið heljar-
strauma og þar vissi hann, að
ástríkar vinahendur mundu við sér
taka.
Ólafur A. Þorsteinsson fæddist í
Keflavík hinn 5. ágúst árið 1914.
Foreldrar hans voru hin valinkunnu
merkis- og sæmdarhjón, Þorsteinn
Þorvarðarson fískimatsmaður og
Björg Arinbjömsdóttir. Þau bjuggu
í Þorvarðarhúsi við Íshússtíg. Þau
hjónin eignuðust fjóra syni og var
Ólafur þeirra yngstur. Elstur
bræðranna var Ragnar, sem lést í
frumbemsku. Næstur honum var
Friðrik, framkvæmdastjóri í
Keflavík og organisti við Keflavík-
urkirkju í áratugi, þá var Ari Krist-
inn, síðast skrifstofumaður hjá
Olíusamlagi Keflavíkur, og yngstur
var Ólafur, eins og áður segir. Auk
sonanna ólu þau hjónin í Þorvarðar-
húsi upp systurdóttur Bjargar, Ög-
mundínu Ogmundsdóttur. Hún var
lengst af búsett í Reykjavík. Þau
eru nú öll látin. Bræðumir önduð-
ust báðir árið 1968 en Ögmundína
árið 1970.
Ólafur ólst upp hjá foreldrum
sinum í Þorvarðarhúsi. Það kom
snemma í ljós, að hann var góðum
gáfum gæddur og mörgum þeim
hæfileikum búinn, sem bentu til
mikillar og farsællar framtíðar.
Hann stundaði nám í Verslunar-
skóla íslands og lauk þaðan prófí
vorið 1934. Næstu árin þar á eftir
gegndi hann ýmsum störfum í
heimabyggð sinni.
Árið 1938 var Olíusamlag
Keflavíkur og nágrennis stofnað.
Gerðist Ólafur fyrsti starfsmaður
þess og vann þar upp frá því allt
til síðasta dags. Fyrstu árin vann
hann þar einn, en það gat þýtt þrot-
laust starf mikinn hluta sólar-
hringsins,_ ekki síst á vetrarvertíð-
inni. En Ólafur brást aldrei. Hann
var alltaf viðbúinn, þegar þörf var
á þjónustu hans, alltaf jafn lipur
og fús til að leggja Iið og greiða
hvers manns götu.
Olíufélagið var ört vaxandi fyrir-
tæki og starfsmönnum fjölgaði fyrr
en varði. Ólafur stýrði því af þeirri
festu, árvekni og snilld, að fullyrt
var af kunnugum manni fyrir fáum
árum, að Olíufélagið ætti tilveru
sína honum að þakka og engum
öðrum.
Ólafur var heill og óskiptur í
hveiju því sem hann tók sér fyrir
hendur. Honum var alltaf öruggt
að treysta. Heilsteyptari maður en
hann er áreiðanlega vandfundinn.
Hinn 18. maí árið 1940 gekk
Ólafur að eiga eftirlifandi eiginkonu
sína, Hallberu Pálsdóttur frá Hafn-
arfirði. Þau hafa búið í Keflavík
alla sína samleiðartíð. Hallbera er
góð og mikilhæf kona og manni
sínum reyndist hún framúrskarandi
lífsförunautur. Enda var hjónaband
þeirra og heimilislíf fágætlega fag-
urt og friðsælt. Þau eignuðust þijú
böm og eru þau öll á lífí. Elst er
Björg, húsmóðir í Keflavík, gift
Ásmundi Sigurðssyni vélvirkja.
Næst er Sigrún, hjúkrunarfræðing-
ur og húsmóðir í Keflavík, gift
Berki Eiríkssyni, skrifstofustjóra,
og yngstur er Þorsteinn, efnafræð-
ingur hjá Sjöfn á Akureyri, kvænt-
ur Katrínu Guðjónsdóttur. Bama-
bömin eru 12 og langafabömin 3
talsins. Ólafur var mikill og góður
heimilisfaðir. Hann var ástríkur,
umhyggjusamur og nærgætinn eig-
inmaður, enda mun eiginkonan allt-
af hafa skipað efsta sætið í lífí
hans. Og bömunum var hann ekki
aðeins góður faðir, heldur einnig
félagi og vinur, sem fylgdist með
þeim af lifandi áhuga föðurkærleik-
ans. Og þegar vanda bar að hönd-
um, þá var gott til hans að leita.
Hann hafði svo djúpan og næman
skilning á því sem erfitt var, og
glöggskyggn var hann oft á góðar
leiðir til lausnar. Það eitt, að vera
í návist Ólafs Þorsteinssonar gat
líka haft sín áhrif til góðs og þau
ekki lítil. Svo dulmögnuðum, já-
kvæðum persónuleika var hann
gæddur, að ég hefí fáa eða enga
þekkt honum líka á vettvanginum
þeim.
Hlédrægur var Ólafur að eðlis-
fari, vildi aldrei trana sér fram eða
láta á sér bera. Eigi að síður var
hann félagslyndur og hafði brenn-
andi áhuga á ýmsum félagsmálum.
Á yngri árum var hann í forystu-
sveit Ungmennafélags Keflavíkur
og var einn traustasti máttarstólp-
inn þar.
Um alllangt skeið tók Ólafur
virkan þátt í bæjarmálum. Hann
sat í hreppsnefnd og í fyrstu bæjar-
stjóm Keflavíkur átti hann sæti.
Þá var hann um árabil formaður
stjómar Sérleyfísbifreiða Keflavík-
ur og stjórnaði fyrirtækinu að vem-
legu leyti á miklum umbrotatímum
í sögu þess. Þar sem annars staðar
auðnaðist honum að leysa hin erfið-
ustu mál á farsælan hátt.
Byggðasafn Keflavíkur var sér-
stakt áhugamál Ólafs og seinni árin
helgaði hann því flestar tómstundir
sínar. Þar kom hann upp frábæm
myndasafni, sem um langan aldur
mun bera dugnaði hans, skarp-
skyggni og smekkvísi hið fegursta
vitni.
Ólafur Þorsteinsson var mikill
gæfumaður í lífí sínu, fyrir margra
hluta sakir. En mestu gæfuna hygg
ég þó að hann hafí fundið í því að
gleyma sálfum sér við að gleðja þá,
sem hann átti samleið með og leggja
þeim lið. Hjálpfysi hans var alveg
einstök. Þess eiginleika hans fékk
ég ríkulega að njóta eftir að leiðir
okkar lágu saman og þess mun ég
jafnan minnast með miklu og ein-
lægu þakklæti. Vissulega beindist
góðvild hans og góðhugur fyrst og
fremst að fjölskyldunni, en þar áttu
þó miklu fleiri hlut að máli. Sérstak-
lega lét hann sér annt um þá sem
vom einstæðingar eða höfðum á
einn eða annan hátt borið skarðan
hlut frá borði í Hfsbaráttunni. í
sambandi við Ólaf kom hún oft fram
í huga minn, þessi fagra og alkunna
staka:
Alla þá sem eymdir þjá
er yndi að hugga
og lýsa þeim sem ljósið þrá,
en lifa í skugga.
Þetta hefðu vel getað verið ein-
kunnarorð hans.
I Keflavík bjó háöldmð, einstæð
kona í nágrenni Ólafs, er Helga
Geirsdóttir hét. Hún var ein þeirra
mörgu, sem Ólafur reyndist sannur
vinur og áttu þau hjónin auðvitað
bæði hlut að máli. Mér er vel kunn-
ugt um, að sú hlýja og umhyggja,
sem gamla konan naut hjá ðlafí
og á heimili hans, var einn bjart-
asti geislinn í lífí hennar. Hér er
þó aðeins um að ræða eitt dæmi
af mörgum, til þess að sýna og
undirstrika hugarstefnu Olafs í
garð þeirra, sem minni máttar vom.
Ólafur var trúhneigður maður og
hafði mikið yndi af að ræða, hug-
leiða og kynna sér andleg mál. í
trúarheimi hans var hátt til lofts
og vítt til veggja. Hann var hrifnæm
sál, opinn fyrir öllu því sem fagurt
er og göfgandi. Guð kærleikans var
ljósið og krafturinn í lífí hans, og
afstaða hans til dauðans verður
vart betur túlkuð en með þessum
hendingum Matthíasar:
Feigðin hún er skammvinnt skuggaspil.
í skaparans hönd er enginn dauði til.
Þess vegna veit ég, dauðinn var
honum heimför um „lífsins Fögm-
dyr“ í himin Guðs, til þess að tak-
ast á hendur .það hlutverk, sem
kærleikurinn kallaði hann til.
Eiginkonu, bömum og öðmm
ástvinum sendi ég einlægar samúð-
arkveðjur frá mér og fjölskyldu
minni. Guð blessi þau öll og styrki
í bráð og lengd og gefí að geislar
hinna björtu minninga um góðan
og göfugan dreng megi lýsa upp
framtíðarveginn þeirra.
Björn Jónsson
Aðfaranótt 18. febrúar varð
bráðkvaddur á heimili sínu Ólafur
A. Þorsteinsson. Hann fæddist í
Keflavík 5. ágúst 1914 og átti
heima þar allan sinn aldur. Fullu
nafni hét hann Ólafur Arinbjöms-
son. Foreldrar hans vom Þorsteinn
Þorvarðarson fiskmatsmaður og
kona hans, Björg Arinbjömsdóttir.
Þau bjuggu allan sinn búskap í
Þorvarðarhúsi við Ishússtíg. Ólafur
var því einn fárra innfæddra
Keflvíkinga á áttræðisaldrinum.
Ungur fór Ólafur að vinna þau störf
sem til féllu í fiskiþorpi eins og
Keflavík var í þá daga. Hann fór í
Flensborgarskólann og svo í Versl-
unarskólann. Þaðan lauk hann prófi
vorið 1933. Ólafur giftist eftirlif-
andi konu sinni, Hallbem Pálsdótt-
ur, 18. maí 1940. Hún varð honum
sönn heilladís. Þau eignuðust þijú
böm: Björg skrifstm., gift Ásmundi
Sigurðssyni vélvirkja, Sigrún hjúkr-
unarfræðingur, gift Berki Eiríks-
syni skrifstofustjóra, og Þorsteinn
efnafræðingur, giftur Katrínu Guð-
jónsdóttur.
Bamabömin eru 12 og barna-
bamabömin 3. Öll em þau sem ein
samhent og einhuga fjölskylda, og
Ólafur var sannur ijölskyldufaðir
alls hópsins.
Ólafur gekk ungur í Ungmenna-
félagið og valdist þar til forystu í