Morgunblaðið - 12.03.1988, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. MARZ 1988
Minning:
Ingibjörg Helga-
dóttirf Stykkishóhni
Fædd 26. mars 1901
Dáin 4. mars 1988
Merk og góð kona hefir kvatt
okkur í bili. Kona sem um áratugi
stýrði einhvetju svipmesta heimili í
Stykkishólmi og við Breiðafjörð, og
átti ítök í svo mörgum góðum mál-
um á vaxtarskeiði Hólmsins. Vissu-
lega stóð hún traust og örugg við
hlið síns góða manns, Sigurðar
Ágústssonar, fylgdi eftir góðum
málum og örfaði.
Þessa minnast þeir sem urðu þar
heimilisvinir. Og aldrei var önnin
svo mikil að ekki væri hægt að taka
á móti þeim sem að garði bar. Og
viðmótið sveik engan. Ég kynntist
þessu ágæta heimili fljótt eftir komu
mína í Hólminn og þangað lágu
mörg spor. Svo eftir stofnun míns
heimilis bárust góðir straumar húsa
á milli.
Ég kom í Stykkishólm frá Eski-
fírði, fæðingarstað frú Ingibjargar,
þekkti mikið hennar föðurfólk og
þeirra kosti. Karlsskálaheimilið var
stórt heimili og hátt skrifað meðan
það var og hét. Á því heimili fengu
ótal margir sína fyrstu uppörfun til
dáða og þar var að vissu leyti undir-
búningur undir skóla lífsins. Ingi-
björg átti trausta stofna í báðar
ættir. Starfs hennar hér í bæ, dugn-
aðar og góðvildar er gott að minn-
ast og því eru þessar fáu línur á
blað festar til að koma áleiðis þökk-
um fyrir trausta og góða samfylgd.
Þakka það sem þessi góða kona og
trausta var mér og mínu heimili. Á
helgum stundum heimilis míns var
hún viðstödd, svo sem við skím
bamanna, brúðkaup okkar hjóna
o.fl.
Þess skal líka minnast. Þegar
líður á daginn, og hópur sá sem
hélt vel saman áður, þynnist, fer
ekki hjá því að söknuðurinn segir
sína ■ sögu. Margs er að sakna og
margs að minnast, og eitt er víst
að allar góðu minningamar eru ljós
á veginum.
Um leið og ég þakka góðum guði
fyrir að hafa fengið að deila með
Ingibjörgu skemmtilegum stundum
á liðinni tíð, lýk ég þessum orðum
með kveðju frá okkur hjónum og
bömunum okkar.
Góður guð glessi hana og varð-
veiti á nýjum leiðum ljóss, lífs og
kærleika.
Árni Helgason
Við andlát mágkonu minnar,
Ingibjargar Helgadóttur, ekkju Sig-
urðar Ágústssonar, alþingismanns í
Stykkishólmi, ieita margar minning-
ar á hugann.
Síðasta ferð hennar til Reykjavík-
ur var 20. janúar sl. er hún kom til
að fylgja til grafar sinni yngstu
systur. Stóð hún þá ein uppi af 7
bömum þeirra Helga Eiríkssonar,
bakarameistara frá Karlsskála
v/Reyðarfjörð, og Sesselju Áma-
dóttur, prests frá Kálfatjöm.
Ingibjörg fæddist á Eskifírði 26.
mars 1901. 1911 flyttjast þau hjón
til ísafjarðar og dveljast þar til vors-
ins 1921, er þau setjast að um skeið
í Stykkishólmi. Frá þeim tíma er
fróðlegt að rifja upp örstutta sögu.
Jón heitinn Maríusson, seðlabanka-
stjóri, var skólabróðir Sigurðar
Ágústssonar í verslunarskóla í Dan-
mörku. Þaðan brautskráðist Sigurð-
ur 1917 með hæstu einkunn er tek-
in var það vor. Jón hafði líka kynnst
Ingibjörgu á ísafírði og þegar skip-
ið, sem flutti fjölskylduna til Stykk-
ishólms, leysti landfestar á ísafírði,
sagði Jón: „Þama fer brúðarefni
Sigurðar Ágústssonar." Þau höfðu
þá aldrei sést, en Jón hafði kynnst
báðum og var fyrirfram sannfærður
um, að sökum mannkosta og glæsi-
mennsku beggja myndu þeirra
kynni reynast örlagarík. Hann
reyndist sannspár. Tveim ámm
síðar stóð þeirra brúðkaup og hjóna-
band þeirra í rösk 52 ár reyndist
farsælt og til fyrirmyndar.
Sigurður var um sína daga einn
umsvifamesti atvinnurekandi á
Snæfellsnesi og viðriðinn flest fram-
faramál í sinni heimabygg og mörg
við Breiðafjörð.
Sigurður var feikilega gestrisinn
maður og hélt uppi af mikilli rausn
allskonar heimboðum. Þessi eigin-
leiki Sigurðar fékk notið sín'til fulln-
ustu, vegna þess að kona hans var
mikilhæf húsmóðir. Hún hafði
stundað nám á hússtjómarskóla í
Danmörku og var mjög snjöll í
matreiðslu og kunni einnig að dúka
borð af listfengi og hagnýta fagran
borðbúnað.
Heimili Sigurðar og Ingibjargar
í einu af elstu húsum Stykkishólms
var mjög sérstætt. Þetta gamla hús
frá öldinni sem leið fannst mér allt-
af hafa mjög sterkan „karakter",
ef svo má að orði komast. Það var
mettað af gamalli og gróinni menn-
ingarhefð. Ýmsir gamlir listmunir
vom úr búi foreldra Sigurðar frá
þeim tíma er þau bjuggu í þessu
húsi. Þó að lágt væri til lofts í stof-
unum á efri hæðinni virtist það gefa
húsgögnunum og ýmsum kjörgrip-
um aukið gildi.
Það var unun að njóta gestrisni
þeirra hjóna, sem er ógleymanleg
öllum, sem sóttu þau heim.
Áður en hótelrekstur hófst í
Stykkishólmi virtist mér heimilið á
Skólastíg 1 gegna því hlutverki að
taka á móti ýmsum virðulegum
gestum, sem sóttu kauptúnið heim
og flesta daga var haldið þar uppi
risnu fyrir einhveija af þeim mikla
Qölda, sem áttu margháttuð erindi
við Sigurð.
Hann var óumdeildur héraðs-
höfðingi í nær hálfa öld og á 75 ára
afmæli Ingibjargar var tækifærið
notað til að gera hann að heiðurs-
borgara Stykkishólms. Áður hafði
faðir hans verið einn af þrem, sem
þessa heiðurs höfðu orðið aðnjótandi
og er mér til efs að slíkt hafí áður
„gengið að erfðum".
Að sjálfsögðu gustaði stundum í
kringum Sigurð eins og ævinlega
vill verða í pólitíkinni en vinsældir
hans voru slíkar að í alþingiskosn-
ingum sótti hann ávallt verulegt
fylgi inn í raðir andstæðinganna.
Hann var fljótur að gleyma mis-
gjörðum og hörðum atlögum and-
stæðinga á stundum. Þar var Ingi-
björgu öfugt farið. Hún átti mjög
erfítt með að fyrirgefa, ef hún taldi
einhvern hafa ráðist ódrengilega að
Sigurði.
Þegar Sigurður Ágústsson tók
sæti á alþingi 1949—1967 urðu
samgöngur á milli heimila okkar
tíðar hér í Reykjavík. Við höfðum
öll mikla ánægju af brids-spila-
mennsku. Fór Sigurður mjög á kost-
um við spilaborðið og var þá oft
spaugsamur. Hér áður fyrrum hitt-
ist fjölskyldan stundum við Straum-
fjarðará og hafði Ingibjörg mikla
ánægju af laxveiði og stundaði hana
kappsamlega. Sigurður hafði oftast
ekki tíma til að koma fyrr en á eftir-
miðdögum og voru þau jafnan feng-
sæl.
Heimsókn til þeirra hjóna í Stykk-
ishólm var ávallt mikið tilhlökkunar-
efni. Hennar yngstu systur, sem oft
hafði í æsku dvalið langdvölum hjá
þeim hjónum fannst hún alltaf vera
„að koma heim“ þegar Breiðafjörð-
urinn og Stykkishólmur blöstu sýn
úr Kerlingaskarði. Hvergi var hægt
að hugsa sér betri móttökur og
ánægjulegri gistingu en á heimili
þeirra.
Sólargeislinn í lífi þeirra hjóna
var einkasonurinn Ágúst. Eftir að
hann giftist sinni frábæru konu
Rakel Olsen úr Keflavík, bjuggu þau
í mörg ár ásamt bömum sínum á
neðri hæðinni á Skólastíg 1. Vakti
það oft aðdáun mína hvemig Rakel
með mörg böm og störf í íjölskyldu-
fyrirtækinu gat alltaf verið með
heimili sitt hreint og snyrtilegt og
var þó eldhúsið í miðri íbúðinni. Það
er eins og flest hafí hljóðan og far-
sælan framgang, þar sem hún er í
forsvari.
Það hefír verið ánægjulegt að
fylgjast með, hve fyrirtækjum þeim,
sem Sigurður lagði grunninn að
hefír famast vel undir forstöðu
Ágústar og eiginkonu hans og hve
mikla ræktarsemi þau hafa sýnt
gömlum húseignum. Það er eins og
gamli og nýi tíminn eigi alltaf far-
sæl stefnumót undir foiystu þeirra
hjóna.
Faðir Rakelar tengdadóttur Ingi-
bjargar, Ole Olsen, var færeyskur.
Ifyrir nokkmm árum fóru þær Ingi-
björg saman í heimsókn til Færeyja.
Tvær systur frá Karlsskála höfðu
gifst til Færeyja, Pálína, sem giftist
H. Mohr skipstjóra og Guðný, sem
giftist Jóhannesi Patursson, kóngs-
bónda í Kirkjubæ. Átti Ingibjörg því
einnig stóran frændgarð í Færeyj-
um. Þegar Erlendur Patursson frétti
að Ingibjörg væri stödd í Þórshöfn
kallaði hann saman frændliðið, sem
til náðist og hélt „Karlsskálamót" í
Þórshöfn, en slík mót em haldin hér
í Reykjavík á nokkurra ára fresti.
Var gaman að heyra hana rifja
upp sögur frá þessum fagnaði og
átti hún Iista yfir alla sem mótið
sóttu.
Orlögin haga því svo að undirrit-
aður og Ágúst einkasonur þeirra
hjóna eiga sama afmælisdag á miðju
sumri. Ákveðið var að halda upp á
okkar sameiginlega 100 ára afmæli
og ferðast með þær systur sem heið-
ursgesti, þar sem Ingibjörg átti sín
æskuár á Isafírði en Gróa (Gógó)
fæddist þar en fluttist þaðan í fmm-
bemsku. Þetta ferðalag var fyrir
11 ámm og mikil uppriflun gamalla
minninga. Spaugilegt þótti mér að
það var helst niður við höfnina að
Ingibjörg hitti viðtalshæfa menn um
gömlu góðu árin þar vestra.
Ingibjörg var svipmikil og glæsi-
leg kona. Mér fannst hún hafa ætt-
armót af fomum kvenhetjum.
Eftir fráfall Sigurðar Ágústsson-
ar gat ég ekki annað en dáðst að
því, hvemig hún kunni og gat sigr-
að harm sinn og tekið því óhjá-
kvæmilega með þeirri tignu ró og
sálarstyrk, sem fáum er gefin. Ef
til vill hefír það verið henni nokkur
harmabót, hve fullkomlega hún
helgaði líf sitt og störf því að gera
veg Sigurðar sem mestan. Og eftir
að heilsu hans hnignaði vakti hún
yfír hveiju hans fótmáli eins og
vemdarengill.
Ingibjörg var svo lánsöm að geta
búið í gamla húsinu sínu alveg fram
til þess síðasta, enda mátti hún ekki
til þess hugsa að flytja þaðan. Gerðu
hennar nánustu allt sem hægt var
til að þessi ósk hennar rættist.
Systkini Ingibjargar voru: Sigríð-
ur, f. 1903, kaupkona, maki Hjálm-
ur Konráðsson, verslunarstjóri;
Klara, f. 1905, maki Kristján H.
Magnússon, listmálari; Eiríkur, f.
1907, rafvirkjameistari, maki Unn-
ur Jónsdóttir; Steinunn, f. 1912,
maki Haraldur Ágústsson, stór-
kaupmaður; Hansína, f. 1914, maki
Baldur Jónsson, framkvæmdastjóri;
Gróa, f. 1917, maki Guðmundur
Guðmundarson, framkvæmdastjóri.
Öll systkinin em látin en 2 makar
eru á lífí.
Ingibjörg bar nafn móðurömmu
sinnar, Ingibjargar Sigurðardóttur
frá Þemey, eiginkonu Árna Þor-
steinssonar frá Úthlíð í Biskups-
tungum. Hann var af skaftfellskum
ættum. Langafi sr. Áma var Þor-
steinn bóndi Steingrímsson bróðir
Jóns prófasts Steingrímssonar. Föð-
urættin, „Karlsskálaættin", er mjög
fjölmenn og var hún í 2. lið frá
þeim Karlsskálahjónum Eiríki
Bjömssyni og Sigríði Pálsdóttur.
Fjölskyldan öll kveður Ingibjörgu
með miklum söknuði. Blessuð , sé
hennar minning.
Guðmundur Guðmundarson
Árið 1958 fór 12 ára bekkur G
í Melaskóla I skólaferðalag til Stykk-
ishólms ásamt kennara sínum.
Hlakkaði undirrituð mikið til, enda
komin á „heimaslóð", til frænku og
frænda í Hólminum. Þessi ferð verð-
ur mér líka alltaf minnisstæð, því
þá var ég virkilegur „túristi", það
eina skiptið.
Þegar komið var í Kerlingar-
skarð, kallaði kennari, í mig, og
sýndi ég bekkjarfélögum mínum,
stolt, kerlinguna margfrægu. Sann-
leikurinn er þó sá, að ég sem lítil
stelpa, hélt alltaf að kerlingin hefði
orðið að steini, þegar hún fór með
físk í soðið til Ingibjargar, enda
ekkert skrítið, á svo gestkvæmu
heimili, sem var alltaf hjá þeim hjón-
um.
Að hafa átt bemskudaga í Hólm-
inum hjá Ingibjörgu frænku, er okk-
ur öllum systkinabömunum örugg-
lega ómetanlegt. Það var sama
hvort við væmm fleiri en eitt í einu,
alltaf hafði hún tíma fyrir okkur sem
einstakling.
Guð blessi yndislega frænku, hafí
hún þökk fyrir allt og allt.
Helga Guðmundsdóttir
í dag er tengdamóðir mín, frú
Ingibjörg Helgadóttir, kvödd hinstu
kveðju frá Stykkishólmskirkju.
Ingibjörg fæddist á Eskifírði, 26.
marz 1901. Foreldrar hennar vom
Sesselja Ámadóttir, prests á Kálfa-
tjöm, Þorsteinssonar og Helgi
Eiríksson, bakarameistari, frá
Karlsskála við Reyðarfjörð.
Þegar Ingibjörg er ársgömul
flytja foreldrar hennar til Keflavík-
ur. Þangað komu ungu hjónin ekki
tómhent, því þau fluttu með sér stórt
og fallegt hús, er þau höfðu átt og
búið í á Eskifírði. Endurreistu þau
þetta myndarlega tvílyfta hús við
Hafnargötuna, rétt við Klapparstíg-
inn. Á neðri hæðinni var brauðgerð-
arhús, ásamt sölubúð og skrifstofu.
Efri hæðin var öll notuð til íbúðar.
í húsinu var einnig póstafgreiðsla
og hafði Helgi Eiríksson hana á
hendi. Var því mikið um mannaferð-
ir í þetta hús.
Þau hjón þóttu mikið mannkosta-
fólk. Helgi vel gefínn, prúðmannleg-
ur, glettinn og snjall í tilsvömm.
Frú Sesselja var ljómandi falleg,
höfðingleg og ljúf í framkomu. Hún
var afar starfsöm kona, listhneigð
og hugkvæm. En vem þeirra í
Keflavík lauk með sviplegum hætti.
Fallega húsið þeirra brann til kaldra
kola 1908. í Keflavík hafði þeim
fæðst 3 böm. Síðar flytja þau frú
Sesselja og Helgi Eiríksson til ísa-
fjarðar og býr fjölskyldan þar í 10
ár. 3 böm bætast þar í hópinn. Þá
búa þau í Stykkishólmi í nokkur ár
og síðast í Reykjavík. Ingibjörg á
því sín unglingsár á ísafírði. Vom
þeir tímar henni afar kærir og gam-
an var að heyra hana rifja upp minn-
ingar frá þeim dögum. Böm frú
Sesselju og Helga Eiríkssonar vom
auk Ingibjargar: Sigríður Helga-
dóttir, setti á stofn hljóðfæraverzlun
í Reykjavík, maki Hjálmur Konráðs-
son, framkvæmdastjóri, Klara
Helgadóttir, maki Kristján Magnús-
son, listmálari, Eiríkur Helgason,
rafvirkjameistari, maki Unnur Jóns-
dóttir, Steinunn Helgadóttir, maki
Haraldur Ágústsson, stórkaup-
maður, Hansína Helgadóítir, maki
Baldur Jónsson, stórkaupmaður,
Gróa Helgadóttir, maki Guðmundur
Guðmundarson, forstjóri, Ingibjörg
lifði öll sín systkini, síðast kvaddi
hún Gróu systur sína, sem lést nú
í janúar.
Tengdamóðir mín var mjög ætt-
rækin kona og bar ávallt hag allra
í fjölskyldunni fyrir bijósti. Minn-
ingu foreldra sinna var hún ævi-
langt bundin föstum tryggðarbönd-
um.
Vera fjölskyldu Helga Eiríksson-
ar í Stykkishólmi átti eftir að reyn-
ast Ingibjörgu örlagarík. Hér kynn-
ist hún eiginmanni sínum, Sigurði
Ágústssjmi. Sigurður var fæddur
og uppalinn í Stykkishólmi, sonur
frú Ásgerðar Arnfínnsdóttur og
Ágústar Þórarinssonar, verzlunar-
stjóra hjá verzlun Tang og Riis.
Brúðkaup Ingibjargar og Sigurðar
var haldið 27. október 1923. Var
hjónaband þeirra í 52 ár fádæma
hamingjuríkt og farsælt.
Sigurður gerðist hér umsvifamik-
ill athafnamaður við útgerð, físk-
vinnslu og verzlun. Hann var al-
þingismaður Snæfellinga og síðar
vesturlands í 19 ár. Greiðvikni Sig-
urðar við samferðamenn sína voru
lítil takmörk sett. Hlóðust á hann
margs konar fyrirgreiðsla öðrum til
handa. Honum voru falin flest hugs-
anleg trúnaðarstörf, sem tengdust
hagsmunum kjördæmis hans eða
starfsbræðrum í útgerð, verzlun og
fískvinnslu. Hann var ótrúlega af-
kastamikill og einstaklega reglu-
samur með allt sem hann innti af
hendi. Sigurður fór ekki dult með
það að konu sinni átti hann það að
þakka að hann gat svo óskiptur
sinnt hugðarefnum sínum.
Ingibjörg var stórkostleg hús-
móðir og var ótrúlegt hvað hún gat
töfrað fram með engum fyrirvara
þegar gesti bar að garði. Heimili
þeirra var áratugum saman eins og
hótel, þar sem gestir komu og fóru
á öllum tímum sólarhringsins.
Bæði voru þau hjón fádæma kurt-
eis oggestrisin, allir fundu sig hjart-
anlega velkomna á heimili þeirra.
Það fór ekki hjá því að ég, ung
kona, nýgift einkasyni þeirra,
Ágústi, fyndi til kvíða þegar við
hófum heimilisrekstur í sama húsi
og tengdaforeldramir. En ástæðu-
laus reyndist kvíði minn. Ingibjörg
var lagin við að auka sjálfstraust
mitt við heimilishaldið og allt ann-
að, sem ég tók mér fyrir hendur.
Sambýli okkar í Clausens-húsi stóð
í 15 ár og aldrei bar þar skugga á.
Samband Ágústar og foreldra hsn
einkenndist a kærleika og umhyggju
hvert fyrir öðru, þess naut ég einn-
ig og bamabömin þegar þau komu
til sögunnar. Það er ómetanlegt fyr-
ir þau, í dag, að hafa alist upp í
skjóli afa og ömmu í gamla húsinu
þeirra, þar sem allt angar af sögu
frá öldinni sem leið. Sigurður andað-
ist 1976, 79 ára að aldri.
Síðustu æviár Ingibjargar voru
friðsæl. Hún naut návista við bama-
bömin og skyldulið. Síðustu tvær
vikumar dvaldi hún á sjúkrahúsi
St. Fransiskussystra umvafín hjálp-
semi og hlýju systranna og starfs-
fólksins alls. Hún lést að kvöldi 4.
marz nær 87 ára að aldri.
Ég kveð tengdamóður mína með
trega og þakklæti. Ljúf umhyggja
hennar fylgdi mér, Ágústi og böm-
um okkar hvar sem við fórum. í
hugum okkar mun alltaf verða birta
og gleði yfír minningu hennar.
Rakel Olsen
Kveðja frá Sjálfstæðis-
félaginu Skildi, Stykkis-
hólmi.
Við fráfall frú Ingibjargar Helga-
dóttur er brostinn einn þeirra
strengja, er tengja nútíð við fortíð.
Frú Ingibjörg stóð við hlið eigin-
manns síns, Sigurðar Ágústssonar
alþingismanns, og saman beittu þau
áhrifum sínum um langa ævi til
framgangs góðra mála.
Þó svo að frú Ingibjörg sé okkur
horfín, þá er það vissulega svo, að
enn þann dag í dag gætir áhrifa
ævistarfs þeirra hjóna.
Það var samfélaginu hér í Stykk-
ishólmi dýrmætt að eiga slíkt fólk,
sem þau hjónin voru, innan sinna
vébanda. Með látleysi sínu og prúð-
mennsku urðu þau samferðafólkinu
sú fyrirmynd er enn þann dag setur
svipmót sitt á þennan bæ.
Frú Ingibjargar er saknað af öll-
um þeim er hana þekktu, jafnt ung-
um sem öldnum.
Fjölskyldu hennar færum við inni-
legar samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Ingibjargar
Helgadóttur.
Sjálfstæðisfélagið Skjöldur,
Stykkishólmi.