Morgunblaðið - 03.05.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. MAÍ 1988
ÍSLAND HF.
eftirAsgeir
Gunnarsson
Sú skoðun hefur ríkt innra með
mér, að stinga ekki niður penna
hvorki um menn né málefni og birta
opinberlega. Ég hef ætíð kosið
munnlegu leiðina í formi samtala
og fyrirlestra. Nú er þó svo komið
að ég hef í fyrsta sinn tekið mér
penna í hönd, til þess að tjá mig á
opinberum vettvangi, þvert ofan í
lífsregluna. Ég bý mig að sjálfsögðu
undir ýmsar rassskellingar fyrir þá
ákvörðun — en hvað um það, penn-
inn er kominn í gang.
Fyrir þremur árum flaug í gegn-
um huga mér sú hugmynd, að setja
fyrirtæki mínu ákveðinn ramma;
ákveða stærð þess og framtíð.
Stjómunin og framtíð þess mætti
þá auðveldari verða. Til þess að
slíkt væri hægt að gera, varð við-
komandi að kunna góð skil á fortíð
og nútíð, öðruvísi er ekki hægt að
gera sér hugmyndir um framtfðina.
Framtíðin er nefnilega það sem
skiptír máli: hún skal byggð á
grunni fortíðar og nútíðar. Núið
er eftir andartak orðið þáið; en
framtíðin er eilíf, og eftirsóknarvert
verkefni, því í henni eigum við að
búa. Með því að móta fyrirtækinu
stefnur og takmörk, var ég að
tryggja mér og mínum öruggari
framtíð. Nú voru góð ráð dýr. Ég
hef ætíð verið unnandi heimilda
aftur í tímann, sérstaklega tölu-
legra. Slíkum heimildum safnaði ég
því saman í upplýsingaformi mynda
og máls fyrir starfsfólk mitt og
ráðamenn fyrirtækisins, ásamt því
að láta vissa aðila innan fyrirtækis-
ins svara fjölda spuminga. Allt
þetta varð til þess að fyrirtækið sá
nú framtíðina fyrir sér og fór að
vinna samkvæmt því, eftir hópvinnu
og fyrirlestrahald. Rammi fyrir-
tækisins var settur, miðað við nú-
verandi þjóðskipulag. Eftir miklar
vangaveltur fór ég að velta því fyr-
ir mér, af hveiju ég setti fyrirtæk-
inu þennan ákveðna ramma, þessa
ákveðnu stærð. Ég spurði marga,
og leitaði víða fanga, en engin
ákveðin svör blöstu við. Mín ein-
læga skoðun var og er sú, að bíla-
eign landsmanna verður ekki meiri.
Hún staldrar við 130 til 133 þúsund
bíla. Þama var að vissu leyti for-
senda fyrir stefnumótun fyrirtækis-
ins; en var það ekki eitthvað fleira
sem knúði dyra um stærð fyrirtæk-
isins og framtíð? Ég er fullviss um
það, að fleiri stjómendur mismun-
andi fyrirtækja hafa velt þessari
spumingu fyrir sér, en ef til vill
ekki komist að neinni endanlegri
niðurstöðu. Eftir miklar vangavelt-
ur, er að mínu mati svarið einfalt!
Svarið er ísland hf.
Hvar er ísland statt og hvert
er ísland að fara? Ég hef kosið
að kalla fsland nafninu ísland hf.,
vegna þess að ísland er verzlunar-
fyrirtæki í þess orðs víðustu merk-
ingu. Fyrirtæki sem við öll eigum
og erum hluthafar í, og hefur
alla tíð verið þannig, frá því að
Ingólfur Arnarson hóf búsetu
hér. Hann og hans líkar flúðu
frá Noregi undan sköttum, skyld-
um og reglum Noregskonungs.
En svo skaut svo skökku við að
íslendingar urðu sjálfgerðir
heimsmethafar í sköttum, skyld-
um, lögum og reglum. Sér grefur
því gröf sem grefur.
En aftur til íslands hf.
Guðjón B. Ólafsson, forstjóri
SÍS segir réttilega að offjárfest-
ing riki innan Sambandsins og
víðar. Guðlaugur Bergmann seg-
ir 20 prósent of mikið af verslun-
um vera á Reykjavíkursvæðinu
og svo mætti lengi telja.
En af hverju spyija menn sig
ekki, Hvers vegna? Hver er orsök-
in? Þjóðhagsstofnun, sem að mínu
mati vinnur gott starf, er látin
„matreiða“ fyrir þjóðina t.d. fárra
prósenta minnkandi þjóðarhagvöxt
(1—2%), viðskiptahalla um ellefu
milljarða og þar fram eftir götun-
um. Fæstir þegnar þjóðfélagsins
skilja svo smáar tölur, né svo stórar
tölur sem viðskiptahallinn er. Þar
má meðal annars kenna um að við-
miðunartölur og grunnupplýsingar
skortir. Hvað þá heldur að skilja
orðtökin. Af hveiju þá ekki að „mat-
reiða“ fyrir þjóðina hvað er að ger-
ast, hvers vegna er ísland hf. statt
eins og það er í dag? Svarið er í
raun ofur einfalt, og þannig ber að
Ásgeir Gunnarsson
yÉg hef kosið að kalla
Island nafninu ísland
hfvegna þess að Is-
land er verzlunarfyrir-
tæki í þess orðs víðustu
merkingu. Fyrirtæki
sem við öll eignm og
erum hluthafar í.“
„matreiða" það fyrir hluthöfum ís-
lands hf.
ísland hf. hefur sett sér físki-
aflakvóta. Eigi skal veitt meira
magn en 1.700.000 tonna úr sjó
(+/- 50 þúsund). Útflutningsverð-
mæti sjávaraflans eru því um 77
af hundraði tii 80 af hundraði. 12
til 15 af hundraði er ál- og málm-
blendi og afgangurinn ull, ullariðn-
aður, kjöt og ýmis annar iðnaður.
ísland hf. hefur sett sér sína hám-
arks útflutningsstærð, sem vart á
eftir að stækka, nema til komi auk-
in fjárfesting t.d. í raforku til auk-
ins iðnaðar. Hvoru tveggja er hæg-
fara og verða að teljast óvissuþætt-
ir. Semsé, ísland hf. hefur sett
sér sína stærð. Á hinn bóginn er
það staðreynd að innflutningur er
nánast mettaður.
Eins og að framan greinir er bfla-
floti landsmanna mettaður. Út-
varps-, sjónvarps- og myndvarpa-
markaðurinn er mettaður. Elda-
véla-, ísskápa- og frystikistumark-
aðurinn er mettaður. Tölvumarkað-
urinn á um það bil tvö ár í land.
Byggingamarkaðurinn er ekki enn
mettaður vegna flótta frá lands-
byggðinni. Utanbæjarmenn kaupa
húsnæði Reykvíkinga, meðan Reyk-
víkingar byggja sér nýtt húsnæði.
Byggingamarkaðurinn verður
mettur innan um það bil tveggja
ára. Ferðamannastraumurinn frá
íslandi er mettaður, og svo mætti
lengi telja. Niðurstaðan er því sú,
að Island hf. hefur í fyrsta sinn,
frá því land byggðist, náð sínu hám-
arki; jöfnuði.
Jöfnuður átti sér stað í Svíþjóð
um 1968 og sama gerðist í fleiri
löndum ýmist fyrr eða slðar. Það
skortir aðeins eitt í „matreiðslunni".
Hún á að vera jákvæð úr hendi
stjómvalda, og við sem erum hlut-
hafar í íslandi hf. eigum að fá að
gleðjast yfír því að svona skuli vera
komið. Én það þarf góða stjóm-
málalega sálfræðinga til að „mat-
reiða“ þetta nýja ástand fyrir hlut-
höfunum, og það þarf að hafa
hraðann á. Island hf. verður héðan
Ég og deildarstjóramir sátum og einblíndum á VANDA-
MALIÐ (svörtu kúluna).
Svarta kúlan var greypt í mig, jafnvel í draumaheiminum.
voru örfáar litlar svartar kúlur.
Ég og deildarstjóramir vorum orðnir lokaðir innan fjög-
urra veggja. Einblíndum á svörtu kúluna. Gleymdum þvi
að utan þessa fjögurra veggja skein sólin, skipin fóru á
veiðar, bændumir ræktuðu sitt fé. ísland hf. var í gangi.
Að lokum var allt starfsfólkið orðið meðtekið af svörtu
kúlunni og hálfpartinn lamað í vinnu.
y/ /*\Í

Ég tjáði deildarstjórunum þessi tíðindi, og við brenndum
því upp svörtu kúluna i hugum okkar, og gengum út úr
fjögurra veggja vítinu.
Ég og deildarstjórarnir básúnuðum neikvæðni, og að það
væri verulegt vandamál á ferðinni. Hvað? Það vissi eng-
inn. Svarta kúlan stækkaði alltaf dag frá degi i huga
starfsmannanna.
Eftir utanlandsförina og að sjá landið okkar kæra ann-
ars staðar frá, ákvað ég að skera upp svörtu kúluna og
kryfja til mergjar hvað inni i henni var.
Litlu svörtu kúlumar voru ekki vandamál, þær voru
verkefnin okkar. Það eru nefnilega engin vandamál til,
aðeins verkefni, litlar svartar kúlur sem teknar eru fyr-
ir ein í einu.