Morgunblaðið - 03.05.1988, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. MAÍ 1988
illtrgi Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, BjörnJóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, ÁgústlngiJónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 700 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 60 kr. eintakið.
Samtök á vinnu-
markaði og breytt
samfélag
Ilenzkur þjóðarbúskapur hefur
sérstöðu um margt. Hann er
háðari ytri aðstæðum en gengur
og gerizt með grannþjóðum. Þar
skipast skjótt veður í lofti. Lægð-
ir og hæðir í efnahagslífí okkar
ráðast af sveiflum í sjávarafla
og sveiflum í verði sjávarafurða.
Erlend verðþróun innflutnings
og erlend gengisþróun setja og
mörk sín á kjaradæmi þjóðarinn-
ar. Óvíða hafa viðskiptakjör við
umheiminn jafn ríkuleg áhrif á
lífskjör almennings og hér á
landi.
Eftir Qögurra ára uppsveiflu
í þjóðarbúskap okkar horfðum
við — í upphafí árs — fram á
samdrátt í landsframleiðslu og
útflutningstekjum, versnandi
viðskiptakjör og vaxandi við-
skiptaúialla við umheiminn. Jafn-
framt gætti töluverðs óróa á
Ig'aravettvangi, einkum meðal
starfshópa sem töldu sig af-
skipta í meintu almennu launa-
skriði næstliðin þensluár. Bar
þar hæst verzlunarfólk, sem
vinnur margt hvert á „strípuðum
töxtum", það er án yfírborgana
eða bónusálags, og býr sumt
hvert við langan vinnudag. Hlið-
stæð óánægja sagði einnig til
sín hjá fiskvinnslufólki.
Svo vel hefur til tekizt að
aðilar vinnumarkaðar hafa
víðast náð samningum fram á
komandi ár, sem í aðalatriðum
taka mið af viðblasandi efna-
hagsstaðreyndum. Því ber og að
fagna að markmið um áfram-
haldandi hjöðnun verðbólgu hafa
ekki verið látin lönd og leið við
samningsgerðina, eins og stund-
um áður.
Á heildina litið virðist því frið-
samlegt á íslenzkum vinnumark-
aði, með nokkrum undantekn-
ingum þó. Af þeim bera hæst
verkföll verzlunarfólks, sem hef-
ur nokkra kjarasérstöðu. í þeim
hefur gætt töluverðrar hörku,
svo sem fram hefur komið f frétt-
um. Samtök verzlunarfólks hafa
óneitanlega sett svip á fjölmiðl-
afréttir næstliðnar vikur, en von-
andi linnir þeim átökum brátt
með viðunandi hætti fyrir alla
aðila.
Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur er langfjölmennasta
stéttarfélag landsins. Það hefur
borið hitann og þungann í kjara-
baráttu verzlunarfólks undan-
famar vikur. Skiptar skoðanir
eru um það, eins og gengur,
hvem veg haldið hefur verið á
þeirri baráttu. Hvað sem þeim
skoðanaágreiningi líður má ljóst
vera að innan þessa stóra stétt-
arfélags eru allnokkrir hags-
munahópar, sem ekki eiga endi-
lega samleið í öllum tilfellum.
Spuming, sem oft áður hefur
skotið upp kolli, hvort skipta eigi
Verzlunarmannafélagi Reykja-
víkur í deildir, þar sem sérstaða
einstakra hagsmunahópa er virt,
kemur væntanlega til skoðunar
í kjölfar afstaðinna kjaraátaka.
Sama máli gegnir um aðra
hugmynd, sem oft hefur verið
viðruð hvort rétt sé að stofna
sérstök „vinnustaðafélög", þar
sem „stórir" vinnuveitendur eiga
í hlut. Þá yrði allt starfsfólk stór-
fyrirtækis í einu og sama stéttar-
félaginu, hvert sem starf þeirra
er. Þessi háttur þykir draga úr
launamisræmi milli starfsgreina,
og gagnast þannig láglaunahóp-
um, um leið og hann tryggir
starfsöryggi fyrirtækja.
Ekki er ólíklegt að kröfur um
endurskoðun og endurskipulagn-
ingu verkalýðshreyfíngarinnar,
með hliðsjón af margskonar
breytingum í samfélaginu liðna
áratugi, láti á sér kræla í ríkari
mæli en verið hefur næstu miss-
eri.
Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur samdi við um sextíu
verzlunarfyrirtæki, framhjá
Vinnuveitendasambandi íslands.
Framkvæmdastjóm VSÍ hefur
falið samningaráði að hefja und-
irbúning að viðskipta- og af-
greiðslubanni á þá vinnuveitend-
ur sem hér eiga hlut að máli,
þá er sömdu við aðila í verkfalli
gegn VSÍ. Sú misvísun, sem hér
kemur f ljós, vekur spumingar
um, hvort sama máli gegni um
samtök vinnuveitenda og samtök
launþega, að endurskipulagning-
ar sé að vænta — með hliðsjón
af gjörbreyttum aðstæðum í
samfélaginu síðustu áratugi.
Samtök vinnuveitenda og
launþega semja um kaup og kjör
innan þeirra marka sem efna-
hagsstaðrejmdir í þjóðarbú-
skapnum setja þeim. Samningar
umfram þau mörk em samning-
ar um verðbólgu. Bætt lífslgör
þjóðar verða aldrei sótt annað
en í aukin verðmæti í þjóðarbú-
skapnum, stærri skiptahlut.
IJfskjör verða aldrei til í
samningum, þótt þeir geti breytt
skiptingu þjóðarteknanna. Þess-
vegna skiptir meginmáli, að at-
vinnuvegum okkar séu sköpuð
skilyrði til að færa út kvíar,
auka verðmæta8köpun og
stækka skiptahlutinn á þjóðar-
skútunni.
Aðgát skal hö
en eftirlits er ]
eftir Ólaf
*
Olafsson
Forsenda réttrar sjúkdómsgrein-
ingar og meðferðar byggist m.a. á
traustu trúnaðarsambandi læknis
og sjúklings.
Mörg einkamál sem læknum eru
tjáð í trúnaði eru sögð eftir vand-
lega íhugun þess, sem komist hefur
í trúnaðarsamband við ákveðinn
lækni og þekkir hann.
Mannréttindi þeirra er til læknis
leitar eru að ráða sjálfír hverjum
trúað er fyrir einkamálum. í fá-
menni eins og hér á landi er aðgát-
ar sérstaklega þörf. í sumum tilfell-
um er atvinnuöryggi jafnvel ógnað
sbr. t.d. örlög nokkurra eyðnisjúkl-
inga hér á landi. Þess vegna hefur
löggjafinn sett f lög að enginn á
óhefta aðgöngu að sjúkraskrá
sjúklings nema þeir er hafa hana
til meðferðar og landlæknir í
vissum tilvikum.
Örfá dæmi um einkamál:
1. Þekktur skipsljóri á togara fær
einkenni frá þvagfærum og fer
til kynsjúkdómalæknis sem tek-
ur sýni og greinir kynsjúkdóm.
2. 60 ára vel kunnur stjómmála-
maður leitar geðlæknis til stuðn-
ings vegna tímabundins álags
sem hann verður fyrir.
3. 25 ára kennari í fámennu plássi
fer til heimilislæknis síns vegna
vaxandi kvíða. Hann fer í viðtöl
til geðlæknis og í ítarlegar rann-
sóknir. Með hjálp geðlyfja heldur
hann áfram daglegum störfum
sínum með góðum árangri.
4. Kona fer í þungunarpróf og
síðan fóstureyðingu.
5. Sjúklingur með eyðni er í með-
ferð hjá smitsjúkdómalækni.
Allt þetta ímyndaða fólk sem þó
em fulltrúar margra þeirra sem til
læknis leita, treystir því að upplýs-
ingar um einkamál þeirra fari ekki
til annarra en viðkomandi læknis.
Þessar tilbúnu sjúkrasögur eru
ekki undantekningartilvik, því að
um 10% sjúklinga er leita til lækna
þjást af geð- og taugasjúkdómum
og 7—8% af þvagfærasjúkdómum,
Ólafur Ólafsson landlæknir.
þar af fleiri hundruð árlega vegna
gruns um kynsjúkdóm.
Rangar upplýsingar
um eftirlit
Mjög hefur verið alið á því að
Morgunblaðið/Emilta
Sigurður Helgason forstjóri afgreiðir farþega við brottför á Reykjavíkur-
flugvelli.
Farþegar ganga um borð f fiugvélar
Flugleiöjr fluttji
þegana til Reykja
Keflavík.
UTANRÍKISRÁÐHERRA,
Steingrfmur Hermannsson hafði
síðdegis f gær samband við Magn-
ús Gfslason formann verslunar-
mannafélags Suðurnesja og sagði
Magnús í samtali við Morgun-
blaðið, að ráðherrann hefði sagt
honum að menn hefðu haft sam-
band við sig og talið aðgerðir
verkfallsvarða gegn vegabréfa-
skoðun ólögmæta aðgerð til að
loka landamærum. “Ekkert frek-
ar, alveg eins,“ sagði Magnús,
þegar hann var spurður hvort
verslunarmenn myndu vera með
einhveijar aðgerðir f Flugstöð
Leifs Eiríkssonar f dag. Magnús
sagði, að verslunarmenn í Borgar-
nesi, Hafnarfirði og á Akranesi
og Selfossi hefðu f gær lofað lið-
veislu f flugstöðinni f dag.
Til stimpinga kom í flugstöðinni í
gærmorgun, þegar verkfallsverðir í
Verslunarmannafélagi Suðumesja
hindruðu farþega Flugleiða í að kom-
ast gegnum vegabréfsskoðun. Tok-
unokkrir farþegar til þess ráðs að
klifra eftir loftinu yfir verkfallsverð-
ina og komust þannig í gegn. Þegar
ljóst var að þorri farþeganna færi
hvergi, tilkynntu Flugleiðamenn eftir
röskrar klukkustundar töf, að þeir
myndu fljúga frá Reykjavíkurflug-
velli. Báðu þeir alla farþega að ganga
út, þvl fyrir utan biðu áætlunarbílar
sem ækju farþegunum til Reykjavík-
ur.
Tvær Boeing 727-vélar sem vom
staðsettar á Keflavíkurflugvelli héldu
til Reykjavíkur og fór önnur þaðan
beint til Lundúna full af farþegum,
en hin hélt aftur til Keflavfkurflug-
vallar þar sem hún tók viðbótarelds-
neyti og hélt siðan áfram til Kaup-
mannahafnar, Gautaborgar og Berg-
en. Meðal farþega í þeirri ferð voru
16 skólanemar úr 9. bekk í Garða-
skóla. Þau vom á leið til Kaup-
mannahafnar f skólaferðalag sem
hafði tafíst f nokkra daga vegna
verkfallsins. Farþegar sem ætluðu
með DC-8-vél Flugleiða til Lúxem-
borgar komust ekki um borð í vélina
og fóm þeir utan með Lundúna og
Kaupmannahafnarvélunum og áttu
að fljúga á áfangastað þaðan. Far-
þegar sem höfðu komist inn f flug-
stöðina, fóra með vélunum til
Reykjavíkur.
Nokkrir farþeganna lögðu fram