Morgunblaðið - 11.05.1988, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. MAÍ 1988
Eigum að mörgu leyti frekar
samleið með gyðingum en ýms-
um arabískum bræðrum okkar
Spjallað við dr. Eugene Makhlouf, upplýsingafulltrúa PLO
Þetta sagði dr. Eugene Mak hlo-
uf, upplýsingafulltrúi PLO í Stokk-
hólmi. Hann kom hingað í boði
félagsins Ísland-Palestína og hélt
fyrirlestur á Hótel Sögu á sunnu-
dag þar sem hann fjallaði um sögu
Palestínu og hugsanlega fram-
vindu, í ljósi þeirra atburða, sem
hafa verið að gerast á Vesturbakk-
anum, Gaza og raunar einnig innan
ísraels síðustu mánuði.
Dr. Eugne Makhlouf er fæddur
í Haifa, en faðir hans var meðal
æðstu embættismanna Breta á
þeim tíma sem þeir höfðu lögsögu
í. Palestínu. Fjölskyldan flutti til
Jerúsalem, en læknanám stundaði
hann í Bí landi sem hún getur kall-
að sitt. eirut. Hann vann síðan í
sex ár við læknastörf í Kuwait, en
þegar borgarastyijöldin brauzt út
í Líbanon hélt hann þangað og
vann meðal annars í samstarfi við
Alþjóðaheilbrigðismálastofiiunina
og Rauða krossinn.
„Ég vissi lítið um völundarhús
stjómmálanna," segir hann.„ Var
ekki einu sinni félagsbundinn í
PLO. En ég komst auðvitað ekki
hjá því að fá nasasjón af þeim með
starfi mínu í Líbanon. Að því kom
að Yassir Arafat fól mér að vera
fulltrúi PLO á ýmsum ráðsteftium,
meðal annars hlutlausra rílqa.
Þetta þróaðist svona smátt og
smátt og loks var mér falið að veita
forystu upplýsingaskrifstofu PLO í
Svíþjóð, sem hafði þá einnig önnur
Norðurlönd og írland undir sínum
hatti." Sömuleiðis er dr. Makhlouf
fulltrúi PLO á fundum Alkirkjur-
áðsins í Sviss.
-I fyrirlestri þínum á sunnudag
vékstu að áætlun George Shultz,
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
og gafst lítið fyrir hana. Nú hafa
ísraelar einnig neitað að fallast á
hana og það hlýtur að benda til
að þeim hafi þótt að sinn réttur
fyrir borð borinn líka.
„í áætlun Shultz er gert ráð fýr-
ir, að Jórdanir far með mál okkar.
Við getum ekki samþykkt það. Við
getum ómögulega séð, að aðrir en
fulltrúar Palestínumanna eigi að
hafa með málefni Palestínumanna
að gera. Það felst í þessari áætlun
ósvífni gagnvart Palestínumönn-
um, sem er ógemingur að sætta
sig við.“
-Á árunum frá 1948-1967
bjuggu Palestínumenn við hersetu
Jórdana. Árið 1950 ákváðu þeir í
kosningum að verða hluti af kon-
ungsríkinu Jórdan. Af hveiju var
ekki leitað eftir sjálfsstjóm eða
óháðu Palestínuríki þá?
„Á árunum eftir stofnun ísra-
elsríkis voru Palestínumenn van-
máttugir, óskipulagður og ráð-
þrota, vopn áttum við engin, og á
engan hátt þannig ástatt fyrir okk-
ur, að við treystum okkur að krefj-
ast mikils. Því áttum ekki kosta
völ. Við fengum hvorki stuðning
né gátum við ráðið einhveiju.
Arabaheimurinn sleikti sár sín eftir
stríðið við ísraela, og vestræn lönd
voru himinlifandi vegna árangurs
þessa ríkis samvizkubits þeirra. Við
mynduðum að vísu útlagastjóm í
Gaza. Síðan kom ný kynslóð sem
stofnaði PLO 1964. Þá fyrst fer
að rofa til og við fömm að skipu-
leggja okkur. Ástandið um 1950
er svo gerólíkt og nú að það hefði
einvörðungu verið óraunsæi ef við
hefðum ætlað að rísa upp þá. Auk-
in heldur er nokkur veginn ömggt,
að ísraelar hefðu snarlega bmgðið
við. Og við skulum ekki gleyma,
að þó svo að í huga heimsins séu
ísraelar við stofnun ríkisins, í meiri-
hluta hijáðir og ofsóttir gyðingar
rétt sloppnir úr búðum Hitlers, þá
höfðu áttatíu þúsund gyðingar sem
höfðu fengið þjálfun hjá Bretum
og Bandaríkjamönnum og Frökk-
um komið í skyndi til ísraels
1948.Þetta er ekki áróður, heldur
skjalfest vitneskja. Þekking þess-
ara manna og þjálfun þó svo að
kannski megi segja, að arabisku
herimir hafí megnaðð að stöðva
frekari útþenslu. Þótt hið sama
yrði ekki uppi á teningnum í Sex
daga stríðinu. Við kjósum að kalla
það Sex daga stríð, til að halda
eftir hluta sjálfsvirðingar okkar,
því að í reynd tók það ísraela ekki
nema sex klukkustundir að útkljá
stríðið... Sem betur fer bragðumst
við þó við á annan veg en 1948,
þégar fólk flýði í stóram hópum.
Nú ákváðu menn að vera kyrrir á
Vesturbakkanum og Gaza og töldu
það skynsamlegustu leiðina til að
vinna að Palestínumálinu. Án efa
var það rétt stefna og hefur eflt
mjög þjóðarvitund Palestínu-
manna. Jafnvel þótt þeir hafi mátt
sæta misrétti, órétti af hendi ísrael-
anna. Þrátt fyrir auðmýkjandi ósig-
ur og ömurlega stöðu hygg ég að
tilurð PLO þremur áram áður hafi
átt sinn þátt í að efla móral okkar
á þeim erfiðum tímum sem í hönd
fóra."
-í fyrirlestrinum á sunnudag var
þér tíðrætt um lýðræðiskennd Pa-
lestínumanna og þeir vildu ríki sem
byggði á meginreglum lýðræðis. í
öðram löndum Arába er ekki lýð-
ræði. Hvers vegna telur þú að Pa-
lestínumönnum henti að búa til lýð-
ræði og geti virt meginreglur þess,
fyrst aðrir arabar gera það ekki?
„Ég hygg, að fyrst og fremst
komi þar til, að Palestínumenn tóku
að sinna menntun og uppfræðslu
löngu á undan öðram arabaþjóðum.
Þekking og skilningur er undir-
staða lýðræðis. Það hefur margoft
verið tíundað að Palestínumenn
standa fremstir arabaþjóða hvað
menntun fólks snertir og era raun-
ar númer þijú í heiminum öllum.
Dr. Eugene Makhlouf
Þetta er ekkert tómt hjal, þetta er
staðreynd, sem er viðurkennd. Pa-
lestínumenn hafa einnig lært af
ísraelum...Mér er fullkomin alvara
með þessum orðum. Því að hvað
svo sem við deilum við þá er alveg
á hreinu að ísraelsríki er eina lýð-
ræðisríkið í þessum heimshluta -
þótt kannski megi deila um, hversu
styrkum fótum það stendur nú. En
í Israel þyrpast menn út á götur
og mótmæla aðgerðum stjómvalda.
í Israel era ftjálsar kosningar, sem
hvergi þekkist í Arabalöndum.
Kannski það eigi einnig sinn þátt
í lýðræðisþörf okkar, að við höfum
víða farið, leitað til Vesturlanda
varðandi framhaldsmenntun og
dregið lærdóma af sem við teljum
við getum fært okkur í nyt. Þing
Palestínumanna er vísir að þessu.
Það hefur stundum verið staðhæft
að eitt merki þess að Yassir Arafat
standi höllum fæti innan PLO, sé
að hann tekur ekki ákvarðanir í
meiri háttar málum, nema að höfðu
samráði við aðra innan forystu
samtakanna. Ég vænti þess að þið
„Oj bara, leðurblaka ..
Það er foráttuveður í BláQöllunum
og varla hundi út sigandi. Göngu-
og svigskíði, skíðagallar — skór,
húfur og vettlingar fara ekki langt
upp í brekkur í dag. Til hvers var
líka verið að draga allt þetta drasl
með til Reykjavíkur fyrir einn dag?
Á íslandi hefur aldrei verið hægt
að reiða sig á veðurfar. Póstkorta-
veður í dag getur þýtt blindbyl á
morgun.
Menn era heldur súrir yfir morg-
unverðinum hjá frændfólkinu. Hver
tautar ofan í sinn disk.
„Við föram bara heim," segir ein-
hver.
„Hvaða endemis vitleysa, Eins og
sé ekki hægt að gera nóg I Reykjavík
á frídegi?"
„í bijáluðu veðri! Svosem eins og
hvað?“ spyr táningurinn á bænum.
„Við getum heimsótt Önnu
frænku á Seltjamamesinu," segir
mamma glaðlega.
„Neiiiiiii," hljóðar allt eldhúsið
samtímis.
„Nú það er naumast," segir
mamma stúrin og slær upp í Mogg-
anum.
Táningurinn tekur við sér. „Sjáðu
héma mamma. Þrír menn og bam
í Bíóhöllinni klukkan fimm. Föram
þangað!"
„Eg ætla á Emil í Kattholti," heyr-
ist í lítilli stúlku. Og enn mi'nni rauð-
hærð frænka hennar segir umsvifa-
laust. „Við förum á Emil.. .“
„Fáum okkur hamborgara, ég er
svangur," segir matmaðurinn í flöl-
skyldunni og úðar í sig Seríosi.
„Maður tekur Hafnarfjarðar-
strætó á Emil,“ segir frænkan spök.
„Svo getum við farið í keilu á
eftir ... í Öskjuhlíðinni." Táningur-
inn er farinn að lyftast frá gólfi.
„Tommahamborgarar era frábær-
ir . . .“
„Það verðíir ekki af því. Við förum
á safn!“
Þ Ö G N.
„Hvað segirðu pabbi?"
„Við föram á safn,“ svarar pabbi
rólega.
„Já en við eram í Reykjavík,"
segir einhver.
„Einmitt þess vegna föram við á
safti t.d. Náttúragripasafnið eða
Listasafnið í gamla Glaumbæ."
Mamma fær einkennilegan glampa
í augun þegar pabbi nefnir
Glaumbæ.
„Listasafnið, oj bara!“
„Ég meina það ég fer heim ...
„Og svo föram við á Emil á eft-
ir,“ segja þær litlu samvinnufúsar.
Það er þungbúin fjölskylda sem
þrammar upp stigana á Náttúru-
gripasafninu á Hverfísgötu. Við
dymar situr góðlegur eftirlitsmaður.
Aðgangur er ókeypis. Á safninu er
tveir útlendingar sem læðast um og
hvíslast á einhveiju torkennilegu
máli. Bömin þoka sér inn og rýna
.full mótþróa á dýrin í skápunum.
Þær litlu era fyrstar að taka við sér
og era ekki beint lágværar:
„Vá, sérðu kyrkislönguna ...“
„ ... og paradísarfuglinn ...
Þær flögra um salinn eins og fiðr-
ildi.
„Sætur fuglinn númer níu —
Gramsöngvari," stafa þær.
„Af hveiju ætli hann heiti svoleið-
is?“ spyr önnur.
„Hann er öragglega útlendingur,"
svarar hin.
„Oj bara leðurblaka! Sjáiði... sjá-
iði!“ æpa þær litlu.
Allir þyrpast í kringum leðurblök-
una.
„Hvað, mér finnst hún ekkert
„Það er þungbúin fjöl
skylda sem þrammar
upp stigana á Náttúru-
gripasafninu á Hverfis-
götu. Við dyrnar situr
góðlegur eftirlitsmað-
ur. Aðgangur er ókeyp-
is. A safninu eru tveir
útlendingar sem læðast
um og hvíslast á ein-
hveiju torkennilegu
máli. Börnin þoka sér
inn og rýna full mót-
þróa á dýrin í skápun-
um.“
ógeðsleg." Táningurinn er búinn að
fá málið aftur.
„Víst, hún er eins og sláturkeppur
sem hangir á snúra."
„Mér finnst slátur vont.. .“
Frænkumar halda áfram. Þær
fara hönd í hönd framhjá sýningar-
skápunum og stafa sig fram úr les-
málinu. Stundum vefst latínan fyrir
þeim en þær hjálpast að“ I s t i o p-
horus Ameríkanus,... al-
ger hálfviti." Svo halda þær áfram.
Aðrir heimilismenn hafa smám
saman verið að þiðna upp og horfa
nú áhugasamir inn í skápana.
„Hvaðan kemur þessi geirfugl,
pabbi. Era þeir ekki löngu útdauðir?"
„Sérðu mamma egg-kyrkislöng-
unnar era nákvæmlega eins og lýsis-
pillur! Heldurðu að þetta sé ekki
bara plat?“
Pabbi og mamma era löngu búin
að missa úthaldið og sest niður en
ungviðið er enn að skoða. Þau grúfa
sig yfir steinasafnið. „Þama er Tóp-
as á númer sautján. Ætli sé líka
grænn Opal?“ Þau hlæja hrossa-
hlátri.
„Vá, jaspisinn er eins og lakkaðar
neglur ...“ /
„Ég á disk úr mármara með engl-
um,“i segir sú rauðhærða ogí dáist
að marmaranum.
„Það er lygi, hann er úr plasti,"
stríðir stóri frændi.
„Sjálfur geturðu verið úr plasti.
Þú ert blár í framan eins og grímu-
kötturinn." Hún er kotroskin.
„Sjáið þið, ekta gull og silfur ...“
Það er glaðlegur hópur sem þakk-
ar fyrir sig og rennir sér á handrið-
inu niður stigana. Á leiðinni niður
Laugaveginn fá menn að vita allt
um hve sorglegt það var þegar
Glaumbær brann.
„Hvert fórstu þá á ball í gamla
daga, mamma, fyrst Glaumbær var
branninn?"
„í gamla daga dönsuðu allir svo
hallæríslega og héldu hvor í annan,
svona . . .“ Hlátrasköllin glymja i
aftursætinu.
Það kostar heldur ekkert inn á
Listasafnið. Það er ódýrt að vera
menningarlegur! Inni á safninu er
hlýtt og bjart. í kjallaranum er mik-
ið um að vera, þar mega bömin sjálf
teikna og mála. Menn dreifa sér um
húsið og hver unir glaður við sitt.
í sýningarskránni era þijár mynd-
ir eftr Snorra Arinbjamar. Mömmu
langar til að sjá þær og nú upphefst
mikil Ieit.
„Það er ekkert kerfí í þessari
upphengingu," blæs pabbi og fer sal
úr sal. En mamma, sem er löngu
orðin uppgefin, spyr góðlega eftir-
litskonu, hvar hún fínni myndimar.
Konan slær upp í pappíram sínum
og sendir hana inn í sal þar sem
myndimar era ekki. Góðleg konan
í þeim sal blaðar í sínum pappírum
og fullvissar hana um að myndimar
séu í næsta sal. Eftirlitskonan í
næsta sal leggur hönd sína að veði
að myndimar séu í salnum fyrir of-
an. Þær finnast í síðasta salnum,
era fallegar og vel þess virði að leita
þær uppi.
Eftir langa stund birtast frænk-
umar með bunka af málverkum
undir hendinni. Þær raða þeim á
gólfið og dýrin á Náttúragripasafn-
inu birtast eitt af öðra meðan þær
meta framleiðsluna.
„Mér fínnst paradísarfuglinn
flottastur," segir frænkan.
„Nei, grímukötturinn er betri,"
segir hin, „eða leðurblakan, oj bara,
sláturkeppurinn!"
Bræðumir hlæja að listaverkun-
um. Þeir vora á ferðalagi í lyftunni
þar til góðleg kona benti þeim á að
lyftan væri ekki leikvöllur.. .
„Það era alvöra málverk héma
stelpur sjáið þið bara," segir táning-
urinn og snarast inn í sal tvö. Hers-
ingin fer sal úr sal.
„Þetta era nú bara klessur," seg-
ir litla frænka og liggur hátt rómur.
„Strik og bollur," segir frænka
hennar.
„Mér finnst þessi hestur flottast-
ur. Þetta er eins og póstkort," segir
matargatið og staðnæmist fyrir
framan mynd í sal númer eitt.
„Mínar myndir era flottari," segir
systir hans ákveðin og hagræðir
myndabunkanum undir handleggn-
um.
Þau kíkja inn í kaffistofuna sem
érþéttsetin. „Oj bara, kaffílykt...“
Frænkumar hengja upp nokkrar