Morgunblaðið - 11.05.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. MAÍ 1988
25
Mynd þessi er tekin á skrifstofu Harrys S. Trumans (t.v.), Bandaríkjaforseta, 21. janúar 1949, eftir að
Dean Acheson (í miðju), utanríkisráðherra, hafði svarið embættiseið sinn fyrir Vincent, forseta hæsta-
réttar (t.h.). Tveim mánuðum síðar átti Acheson viðræður við íslensku ráðherranefndina, þar sem hann
staðfesti f.h. Bandaríkjanna og annarra væntanlegra stofnaðila NATO, að aðildin mundi hvorki leiða
til þess að ísland þyrfti að stofna her né heldur að hafa erlendan her í landinu á friðartímum. Greinar-
höfundur var viðstaddur embættiseiðtöku Achesons sem fréttamaður Vísis og tók þá þessa mynd.
istahreyfing sem leiðtogamir í
Kreml höfðu að mestu alræðisvald
yfir og fulla stjóm á. í dag geteur
aftur á móti að líta um alla heims-
byggðina víðáttumikið samansafn
af mismunandi kommúnistaflokk-
um og hugsjónaafbrigðum. Kína
kemur strax í hugann sem dæmi,
einnig Albanía, Rúmenía og Júgó-
slavía. Þessi ríki taka ekki við fyrir-
mælum frá Moskvu og leggja
áherslu á mikilvægi þess, að hug-
sjón kommúnismans sé framkvæmd
samkvæmt þeirra eigin skilningi á
honum og aðlögun hans að þörfum
þjóða þeirra og ríkja.
Hitt er ekki síður athyglisvert,
að perestrojka Gorbatsjovs er
greinileg mótsögn við Breshnev-
kenninguna og nútíma Kremlveijar
virðast ætla að leyfa þjóðum Aust-
ur-Evrópu að velja sínar eigin að-
ferðir við að þróa hið pólitíska og
efnahagslega kerfi kommúnismans
með tilliti til aðstæðna og menning-
arerfða á hveiju landsvæði. Gorb-
atsjov talar meira að segja um mik-
ilvægi þess að efla lýðræðislega
stjómarhætti í ríkjum kommúnism-
ans, svo sem lesa má í Perestrojku
hans.
Og þá vantar ekki fagrar yfirlýs-
ingar Kremlveija um friðar- og af-
vopnunarvilja þeirra.
Þetta em allt dæmi um miklar
breytingar á forsendum og stöðu
alþjóðamála á fáum áratugum.
Slíkar breytingar kaila eðlilega á
að hugað sé að því, hvort breyta
mætti og bæta fyrirkomulag okkar
eigin vamarmála með tilliti til
breyttra forsenda síðustu 35 árin.
Endaskipti öryggisþver-
sagnarinnar
■ Nú er mikið í húfi að takist að
draga ur vígbúnaðarkapphlaupinu,
sem leitt hefur til þess, að kjam-
orkuveldin í fomstu vamarbanda-
laga austurs og vesturs ráða yfir
vopnum og sprengikrafti til þess
að tortíma hvort öðm og heiminum
öllum a.m.k. 10 sinnum. Ogþað sem
verra en Tæknin og tölvuvæðing
nútímavígbúnaðar er orðin svo há-
þróuð, að lítilsháttar bilun í tölvu
gæti leitt til þess að gjöreyðing-
arstríð hæfist sem enginn ætlaði
sér að heíja.
Eftir Reykjavíkurfund Gorb-
atsjovs og Reagans 10,—12. októ-
ber 1986, sem m.a. greiddi fyrir
Washingtonfundi þeirra og fyrsta
skrefi að kjamorkuafvopnun með
samningnum frá 8. desember 1987,
virðist það rökréttt hlutverk íslend-
inga innan Atlantshafsbandalags-
ins að reyna að draga úr áhrifum
þeirrar óvinarímyndar sem svo
margir í austri og vestri draga upp.
Með því að eyða óvinarímyndinni
opnast möguleiki til þess að draga
út spennu, eyða tortryggni, efna til
vinsamlegra viðskipta, samskipta
og samvinnu rílq'a austurs og vest-
urs. Ef vel tækist til gæti komið
til eins konar afvopnunarkapp-
hlaups í stað vígbúnaðarkapp-
hlaupsins. Endaskipti yrðu þá höfð
á öryggisþversögninni. Samkvæmt
henni leiðir sérhver aðgerð annars
stórveldisins til styrktar vömum
sínum sjálfkrafa til hlutfallslega
minni öryggis hins. Hann finnur sig
knúinn til að svara með því að efla
eigin vamir. Hinn fyrri svarar aftur
með því að styrkja herbúnað sinn.
Þannig leiðir þessi víxlverkun til
sífellt vaxandi vígbúnaðar beggja
og knýr vígbúnaðarkapphlaupið
áfram. Einhvers staðar þarf að
byija á að eyða óvinarímyndinni,
uppræta tortryggni og stuðla að
afvopnun. Tækist að snúa við áhrif-
um öryggisþversagnarinnar stigi
mannkynið mikið gæfuspor sem
með tíð og tíma gæti stuðlað að
alhliða afvopnun, friði, öryggi og
samvinnu ríkja.
Washingtonsamningurinn frá 8.
desember 1987 er skref í þessa
átt. Hann gerir ráð fyrir útiýmingu
allra meðal- og skammdrægra
kjamorkueldflauga á landi. Þótt
hann geri ráð fyrir eyðingu aðeins
um 5% af kjamorkubirgðum stór-
veldanna þá mundi það magn eitt
út af fyrir sig nægja til þess að
eyða öllu lífínu á jörðinni, ef sprengt
væri. Samningurinn er því stórkost-
leg byijun sem vekur bjartsýnar
vonir um framhaldið.
Sumir tala um, að með Was-
hington-samningnum sé nýtt skeið
mnnið upp í samskiptum stórveld-
anna. Stefnt er að helmingsfækkun
langdrægra kjamorkuvopna í yfir-
standandi samningaumleitunum og
Sovétríkin hafa hafið heimflutning
herliðs síns frá Afganistan. Gagn-
kvæmt traust hefur stóraukist.
Samt er það ekki meira en svo, að
hvorugt stórveldið þorir að taka
áhættu af að hitt gæti öðlast hem-
aðarlega yfírburði. Kjami vandans
við framhald samninganna virðist
vera sá, að aðiium takist að skil-
greina lágmarksfjölda þessara
vopna án þ ;ss að rýra fælingar-
mátt þeirra og spilla ógnaijafn-
væginu. Þetta er ekki létt verk og
kallar á markvisst sleitulaust starf
því örlög mannkyns geta ráðist af
því hvemig til tekst.
Perestrojka Gorbatsjovs og ann-
arra umbótasinna í Sovétríkjunum
vekur einnig vonir um frekari já-
kvæða þróun afvopnunar- og ör-
yggismála. Menn gera sér vonir um,
að væntanlegur fundur Gorbatsjovs
og Reagans í Moskvu í júní 1988
geti leitt til verulega batnandi sam-
búðar stórveldanna og tímamóta í
samningum um afvopnunarmál.
Hlutur Íslendínga
Við íslendingar getum e.t.v. lagt
nokkuð af mörkum þótt í smáu sé,
til þess að styðja þessa jákvæðu
þróun í öryggis- og afvopnunarmál-
um. Þetta gætum við t.d. gert með
því að gera skynsamlegar breyting-
ar á fyrirkomulagi okkar eigin vam-
armála, án þess að rýra öryggi
okkar. Markmið slíkrar breytingar
myndi vera að kalla á samsvömn á
landsvæði Varsjárbandalagsins og
þannig stuðla aið rýmandi vígbún-
aði í Evrópu.
Sjá bls. 42
Fríkirkjan Hafnarfirði:
Dagnr aldraðra og vor-
ferð barnastarfsins
Á FIMMTUDAG, uppstigningar-
dag, býður FWkirkjusöfnuðurinn í
Hafnarfírði eldra safnaðarfólki til
guðsþjónustu kl. 14. Að lokinni
guðsþjónustu verður síðan kaffis-
amsæti á vegum kvenfélags kirkj-
unnar í Iðnaðarmannahúsinu. Er
þess vænst að sem flest eldra safn-
aðarfólk sjái sér fært að mæta og
geta þeir sem óska eftir því að verða
sóttir heim haft samband við safn-
aðarprest.
Á laugardag 14. maí verður sfðan
farið í hina árlegu vorferð bama-
starfsins. Lagt verður af stað frá
kirkjunni kl. 11 og verður veðrið
látið ráða hvert haldið verður. Áætl-
að er að koma til baka fyrir kl. 17.
Vinsamlegast tilkynnið þátttöku hjá
safnaðarpresti.
Einar Eyjólfsson,
safnaðarprestur.
PH.!,,- .
Fríkirkjan í Hafnarfirði.
Dagur aldraðra 1 Sel-
tjarnarneskirkju
Uppstigningardagur hefur nú um
árabil verið dagur aldraðra í söfnuð-
um landsins. Af þessu tilefni mun
Seltjamamessöfnuður bjóða eldri
bæjarbúa sértaklega velkomna til
guðsþjónustu og til veislukaffis á
eftir. Guðsþjónustan hefst kl. 14
og mun Þórir Guðbergsson predika.
Sóknarprestur, sr. Solveig Lára
Guðmundsdóttir, þjónar fyrir altari
og organisti verður Sighvatur Jón-
asson. Þegar kaffið hefur verið
dmkkið og fólk hefur notið sam-
félags hvert við annað, mun Elísa-
bet F. Eiríksdóttir syngja nokkur
lög og ef til vill verður efnt til fjölda-
söngs ef stemmning verður góð.
Seltjarnarneskirkja.
Þó dagurinn sé sérstaklega helg-
aður eldra fólkinu em að sjálfsögðu
allir velkomnir á hvaða aldri sem
þeir em, böm og fullorðnir, ungir
sem aldnir.
Sóknarprestur
Það er
eftirsóknarvert
og ódýrt að ferðast
með SAS til
meginlands Evrópu
SAS heldur uppi tíðu
áætlunarflugi til allra heimsins
horna. Þú getur treyst því að
SAS komi þér á áfangastað fljótt
og örugglega, hvenær sem er.
Með viðkomu í Kaupmanna-
höfn geturðu ferðast með SAS til
allra helstu borga Evrópu.
Amsterdam, Hamborg,
Frankfurt, Dússeldorf, Munchen,
Zúrich og Genf eru eftirsóknar-
verðir áfangastaðir. SAS býður
ódýr fargjöld til þessara staða og
þú nýtur þjónustu, sem þekkt er
um heim allan.
Með SAS kemstu örugglega á
áfangastað — hvert sem er!
Allar nánari upplýsingar færðu
á ferðaskrifstofum, og hjá SAS,
símar 21199 og 22299.
44T
o
o
Laugavegi 3, símar 21199 / 22299