Morgunblaðið - 11.05.1988, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. MAÍ 1988
Grænland:
NATO-aðild og
landgrunnssamn-
ingar fella stjómina
Nuuk. Frá Nils Jörgen Bruun, fréttaritara Morgunblaðsins.
Grænlenska landsstjórnin er
fallin. Siumut, annar stjórnar-
flokkanna og sá stærri, vill ekki
lengnr vinna með hinum, vinstri-
flokknum Inuit Ataqatigiit, og
hefur í hyggju að mynda minni-
• •
Q^yggisráð SÞ:
Beita neit-
unarvaldi
Sameinuðu þióðunum, Reuter.
BANDARIKIN beittu í gær neit-
unarvaldi til að koma i veg fyrir
að Öryggisráð Sameinuðu þjóð-
anna samþykkti ályktun sem for-
dæmdi árás ísraela inn í Suður-
Líbanon i síðustu viku. Fjórtán
riki greiddu atkvæði með ályktun-
inni en Bandarikin ein voru á móti.
Þetta er í annað skipti á þessu ári
sem Bandaríkin koma í veg fyrir að
ályktun sem fordæmir aðgeiðir ísra-
ela í Líbanon sé samþykkt í Öryggis-
ráðinu. í yfírlýsingu frá Vemon
Walters, sendiherra Bandaríkjanna í
Öryggisráðinu, segir að Bandaríkin
geti ekki samþykkt ályktun sem ekki
taki tillit til þeirrar staðreyndar að
ýmsar Qandsamlegar aðgerðir gegn
Israel eigi rætur að rekja til Líban-
ons.
Eftir atkvæðagreiðsluna í gær
harmaði fulltrúi Líbanons, Rachid
Fakhoury, að Bandaríkin skyldu hafa
beitt neitunarvaldi: „Getur verið að
fulltrúar fjórtán ríkja hafí á röngu
að standa en atkvæði eins einasta
endurspegli réttlætið?"
hlutastjórn með stuðningí stjórn-
arandstöðuflokksins Atassuts.
Samvinna Siumuts og Inuits
sprakk fyrst og fremst á tveimur
málum. Það fyrra er, að í kosninga-
baráttunni fyrir þjóðþingskosning-
amar í gær rak Inuit harðan áróður
fyrir því, að Grænlendingar segðu
skilið við Atlantshafsbandalagið en
Siumut leggur áherslu á, að Græn-
lendingar séu í ríkjabandalagi með
Dönum og verði því að sætta sig
við aðildina að NATO.
Hið síðara máiið er samkomulag-
ið, sem Jonathan Motzfeldt, for-
maður landsstjómarinnar og Sium-
ut-maður, gerði við dönsku stjóm-
ina um grænlenska landgmnnið.
Inuit segir samninginn, sem á að
gilda í sjö ár, óhagstæðan Græn-
lendingum og vill, að hann verði
ónýttur, en það tekur Siumut ekki
í mál. Þá hefur Inuit einnig gagn-
rýnt Siumut fyrir að vilja leyfa, að
úran verði unnið sem aukaafurð
samhliða annarri námavinnslu í
Grænlandi.
Flokksstjóm Siumuts ákvað á
mánudagskvöld að hætta samvinn-
unni við Inuit og mynda nýja lands-
stjóm, eingöngu skipaða Siumut-
mönnum. Otto Steenholdt, formað-
ur Atassut, sagði í kosningabarátt-
unni, að flokkur hans væri fús til
að styðja stjóm Siumutsflokksins
ef hann losaði sig við Inuit og benti
á, að stóm flokkunum bæri lítið f
milli í efnahagsmálum og nýtingu
hráefna. Þessir tveir flokkar, Sium-
ut og Atassut, hafa 22 sæti af 27
á landsþinginu.
IrvingBerlin 100 ára
Reuter
New York, Reuter.
um allan heim. Alexander’s
Ástsælasti lagahöfundur
Bandaríkjanna, Irving Berlin,
er 100 ára í dag. Hann er sonur
rússneskra innflytjenda og
heitir réttu nafni Israel Baline.
Er fyrsta lag hans var flutt
opinberlega urðu kynni á mis-
tök og kynnti hann sem Irving
Berlin og undir því nafni varð
hann þekktur. Lög hans sem
skipta hundruðum eru þekkt
Ragtime Band, No Business
Like Show Business, White
Chrismas og God Bless Amer-
ica eru meðal þekktari laga
hans. Hann samdi gríðarlega
mikið fyrir kvikmyndir og
starfaði með kvikmyndastjörn-
um á borð við Fred Astaire,
A1 Jolson, Judy Garland og
Bing Crosby. Berlin kvæntist
Irving Berlin
Ellin Mackay árið 1926, þau
eiga þijár dætur og barnabör-
inin eru orðin níu. Berlin hefur
verið heilsuveill síðasta árið og
mun ekki vera viðstaddur
veislu sem haldin er honum til
heiðurs í New York í dag. Á
meðfylgjandi mynd frá árinu
1935 er Berlin að spila undir
fyrir dansi þeirra Ginger Ro-
gers og Fred Astaires.
• •
Oldungadeild Bandaríkiaþings frestar umræðum um Washington-sáttmálaiin:
Risaveldin greinir á um
túlkun eftirlitsákvæða
Sovétmenn sakaðir um að ganga á bak orða sinna
Washington, Genf, Reuter.
UMRÆÐUM um afvopnunarsátt-
mála risaveldanna sem undirrit-
aður var Washington í desember
á siðasta ári hefur verið frestað
um óákveðinn tíma í öldungadeild
Bandaríkjaþings. Deildin þarf að
staðfesta samninginn til að hann
öðlist gildi. Upp er kominn
ágreiningur milli stórveldanna
um túlkun eftirlitsákvæða samn-
ingsins og voru fulltrúar bæði
Demókrataflokksins og Repúblik-
anaflokksins sammála um að
fresta umræðum þar til_ greitt
hefði verið úr flækjunni. Ágrein-
ingurinn verður tekinn til um-
ræðu á fundi utanríkisráðherra
risaveldanna sem hefst í Genf i
dag. Robert Byrd, leiðtogi Demó-
krataflokksins i öldungadeildinni,
STJÓRN Sri Lanka samdi í gær
frið við marxiska uppreisnar-
hreyfingu sinhalesa i landinu.
Hreyfingin, sem kallast Frelsis-
fylking þjóðarinnar (JVP), hefur
heitið því að hætta ofbeldisverk-
um, að sögn Laliths Athulath-
mudalis, öryggismálaráðherra
landsins. Áður hefur stjórn
landsins sakað hreyfinguna um
að hafa sýnt Juniusi Jayeward-
ene forseta banatilræði í ágúst
sagði á mánudag að fram hefðu
komið visbendingar sem gæfu til
kynna að Sovétmenn hygðust ekki
standa við eftirlitsákvæði samn-
ingsins.
Ekki liggur fyrir hvenær umræður
um Washington-samninginn um al-
gera útrýmingu meðal- og skamm-
drægra kjamorkuvopna á landi fara
fram. Áformað hafði verið að þær
hæfust í dag, miðvikudag, en Ro-
bert Byrd sagði að þær gætu ekki
hafist fyrr en eftirlitsákvæðin hefðu
verið skýrð nánar. Talið er hugsan-
legt að umræðumar heflist síðar í
þessari viku eða í byijun þeirrar
næstu hafí fullnægjandi svör borist
frá Sovétríkjunum. Ákveðið var að
fresta umræðum eftir að Maynard
Glitman, helsti samningamaður
og myrt 260 manns undanfarna
átta mánuði.
Leynilegar samningaviðræður
hafa staðið í þrjár vikur og hefur
uppreisnarhreyfíngin nú fallist á að
afhenda búddamunkum, sem miðl-
að hafa málum,_vopn sín þann 29.
þessa mánaðar. í staðinn fær hreyf-
ingin til baka 48 langferðabifreiðar,
tvo fólksbíla og prentvél sem gerð
hafði verið upptæk.
Bandaríkjastjómar í viðræðum um
meðaldrægu eldflaugamar, hafði
svarað spurningum leyniþjónustu-
nefndar öldungadeildarinnar. Will-
iam Cohen, varaformaður nefndar-
innar, sagði á mánudag að vandinn
væri „alvarlegs eðlis" og því teldi
hann ekki unnt að hefja umræður í
deildinni.
Ronald Reagan Bandaríkjaforseti
hefur ítrekað hvatt þingmenn til að
hraða störfum sínum þannig að stað-
festing sáttmálans geti legið fyrir
áður en hann heldur til fundar við
Míkhaíl S. Gorbatsjov Sovétleiðtoga
í Moskvu þann 29. þessa mánaðar.
Liggi staðfesting ekki fyrir kunni
það að spilla fyrir viðræðum hans
og aðalritarans.
Frelsisfylkingin berst gegn
samningi Indveija og stjómar Sri
Lanka um að binda enda á uppreisn
tamfla í landinu. Hreyfíngin sækir
stuðning sinn til þjóðar sinhalesa
sem eru í meirihluta á Sri Lanka.
Stjómin bannaði Frelsisfylking-
una árið 1983 og sakaði hana um
að hafa efnt til uppþota gegn tamfl-
um sem em í minnihluta á Sri
Lanka.
Eftirlit í Sovétríkjunum
Ágreiningur risaveldanna snýst
um það hvort bandarískum eftirlits-
mönnum sé heimilað að skoða farar-
tæki og smærri mannvirki sem
kunna að geyma einstaka eldflauga-
hluta þó svo þau séu bersýnilega
ekki nógu stórtil að hýsa heila kjam-
orkueldflaug. Bandaríkjamenn líta
svo á að kveðið sé á um þetta í þeim
hluta samningsins sem fjallar um
eftirlit en Sovétmenn fallast ekki þá
túlkun. Þá greinir ríkin einnig á um
hvemig haga beri eftirliti utan við
verksmiðjur í Sovétríkjunum þar sem
samsetning eldflauga fer fram.
David Boren, þingmaður Demó-
krataflokksins frá Oklahoma og
formaður leyniþjónustunefndar öld-
ungadeildarinnar, sakaði Sovétmenn
um að eiga upptök að ágreiningnum
og Robert Byrd sagði að ýmislegt
benti til þess að Sovétstjómin hygð-
ist ekki standa við sáttmálann, sem
þeir Reagan og Gorbatsjov undirrit-
uðu á leiðtogafundinum í Washing-
ton í desember.
Charles Redman, talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneytisins,
sagði bréf hafa borist á sunnudag
frá Júrí Dúbinín, sendiherra Sov-
étríkjanna, og væri verið að leggja
mat á svar hans við spumingum
bandarískra embættismanna. Red-
man staðfesti að í bréfínu væri vikið
að ágreiningi um framkvæmd eftir-
lits.
Shultz og Shevardnadze
funda
Utanríkisráðherrar risaveldanna
þeir George Shultz og Eduard Shev-
Reuter
Eduard Shevardnadze, utanrík-
isráðherra Sovétríkjanna, ræðir
við blaðamenn í Genf í gær en í
dag hefst þar í borg tveggja
daga fundur hans og George
Shultz, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna.
ardnadze koma saman til fundar í
Genf í dag og á morgun og sagði
David Boren að leyniþjónustunefnd-
armönnum hefði verið tjáð að
ágreingurinn yrði tekinn til umræðu
á þeim fundi. Þetta staðfesti She-
vardnadze í gær er hann kom til
Genfar. Talsmenn Repúblikana-
flokksins í öldungadeildinni kváðust
vera sannfærðir um að utanríkisráð-
heirunum tækist að leysa þennan
vanda og að unnt yrði að staðfesta
samninginn fyrir Moskvu-fund
þeirra Reagans og Gorbatsjovs.
Marlin Fitzwater, talsmaður Reag-
ans Bandaríkjaforseta, tók í sama
streng í gær og sagði það ekkert
undrunarefni að ræða þyrfti nánar
ákveðin tæknileg atriði.
Æðsta ráð Sovétríkjanna þarf
einnig að leggja blessun sína yfír
samninginn en þeir sem gerst þekkja
til í Sovétríkjunum segja að það
verði ekki gert fyrr en niðurstaða
öldungadeildar Bandaríkjaþings
liggur fyrir.
Sri Lanka:
Marxistahreyfinff leyfð á ný
Colombo, Reuter. ^ ^ ** **