Morgunblaðið - 11.05.1988, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. MAÍ 1988
Ein af myndskreytingnm Gallén-Kallela við finnska ljóðabálkinn
Kalevala.
nafnið Kalevala árið 1835. Þeir
kyntu enn frekar undir þá þjóðar-
vakningu og hetjurómantík, sem
söfnun kvæðanna og útgáfa hafði
komið af stað. Á þetta jafnt við
frumkvöðla í skáldskap, húsagerð-
arlist, myndlist, tónlist, listiðnaði
og hönnun. Þannig nærðust fínnsk-
ar listir á þessum hetjukvæðum líkt
og ungbam af móðurmjólkinni.
Akseli Gallén-Kallela, sem hafði
stundað listnám í Helsingfors í þrjú
ár, hélt til Parísar árið 1894 og
stundaði nám við Académie Julian
og varð einnig fyrir miklum áhrif-
um af alþýðlegum myndum Jules
Pastien-Lepage.
Frá þeim tíma er hin þekkta
mynd hans „Drengur með kráku",
sem hangir á þjóðlistasafni Finn-
lands, Atheneum í Helsingfors. Sú
mynd minnir ekki svo lítið á ofur-
raunsæi nútímans, en er af hærri
gráðu fyrir hina nánu náttúrulifun,
er streymir frá henni. Þegar árið
1897 gerir hann aðra fræga mynd,
„Móðir Lemminkáinens", sem einn-
ig hangir uppi á sama safni og er
eins og nafnið bendir til máluð
undir áhrifum frá Kalevala.
List Gallén-Kallela einkenndist
þannig af náttúrulýsingum og
myndum goðsagnalegs efnis og eru
þessar tvær myndir gott dæmi um
það. Hann var og ótrúlega fjöl-
hæfur og kom við sögu í húsagerð-
arlist, veggspjaldalist, höggmynda-
list, tréskurði og glerlist — auk
beinna myndlýsinga og skreytinga
svo sem getur að líta á sýnlngunni
í Norræna húsinu.
Gallén-Kallela telst með þekkt-
ustu myndlistarmönnum Norður-
landa og var einu og hálfu ári yngri
en Norðmaðurinn Edvard Munch
og ári yngri en Daninn Vilhelm
Hammarshöi, en allir hafa þeir
varpað ljóma á norræna myndlist.
Hann var á tímabili félagi og
vinur E. Munchs og. þeir héldu
m.a. sýningu saman árið 1895 í
sýningarsal Ugo Barroccio við Unt-
er den Linden 16. í Berlín þar sem
hann dvaldi þá. Gerði og ágæta
andlitsmynd af Munch þetta ár.
Varð fyrir áhrifum af symbolistum
í Berlín eins og Munch en þróaðist
á annan hátt — einnig af Jug-
endstíl. Teiknaði myndir undir
áhrifum þessara liststefna í
listtímaritið Pan.
Ekki er gott að segja, hve hollt
það er fyrir myndlistarmenn að
upptendrast af þjóðemisrómantík
og vafalítið sakna þess einhveijir,
að Gallén-Kallela skyldi ekki ein-
ungis hugsa um málaralistina sem
slíka líkt og Munch og Hammers-
höi. Hér hafði hann burði til að
verða jafnoki þeirra, en hins vegar
má ekki gleyma, hve goðsagna-
kennd list hans hafði mikil áhrif á
landa hans og ýtti undir þjóðarvit-
und þeirra. Þeir áttu ekki anrtan
færari og því er ekki að undra, að
hann skuli hafa hlotið nafnbótina
Þjóðarlistamaður. Það er honum
og öðmm samtíðarmönnum í list-
inni að þakka hve sterk þjóðleg
einkenni finnsk list hefur í dag, sem
skín jafnvel úr framsæknustu
fínnskri nútímalist.
Akseli Gallén-Kallela gaf
fínnsku þjóðinni Kalevala í sjón-
rænum búningi og fyrir það verða
þeir honum ævinlega þakklátir.
Hluti þess, þ.e. myndlýsingamar,
er einmitt það sem getur að líta í
kjallarasölum Norræna hússins
fram til 22. maí.
Skreytingamar era einstakt
handverk, hvemig sem á það er
litið og víst hefðu menn notið sýn-
ingarinnar dijúgum betur, ef ágæt-
ar þýðingar Karls ísfelds hefðu
fylgt textunum til aukins skilnings
á útfærslunni og myndmálinu.
Fyrir þessa vöntun og hina
þungu ramma er þetta full erfíð
sýning fyrir hinn almenna skoð-
anda.
era hér nokkur dæmi úr fjölmiðlum
undanfarinna ára:
1) „ ... borun eftir heitu vatni í
Öxnafírði." (Fréttastofa Bylgjunnar
nýlega.)
2) „Enn mun vera stormur á Vest-
fjarðamiðum." (Veðurstofa íslands,
um Gufuna.)
3) „Hlýtt verður í veðri, en þó
kalt miðað við árstíma." (Sami og í
2), spá útvarpað hub 7/5 1983.)
4) „ ... Skaftártungur...“
(Margir „aðilar", bæði í „loftinu" og
á pappír.)
5) „ ... graftrarleyfí ...“ (Margir
„aðilar" að undanfömu.)
6) „Af þessu má ljóst vera að
enginn norðlenskur biskup má taka
sér það Bessaleyfi að kalla sig Hóla-
biskup, nema hann sitji á Hólum."
(Úr skagfírsku landsmálablaði, leið-
ari fyrir nokkram áram, lesið upp í
Gufunni.)
Þessi dæmi era valin af handa- •
hófi. Þó varpa þau ljósi á nokkuð
af því sem ég hef komið að:
1) og 4): Það er óþarfí að þekkja
nokkuð til landsbyggðarinnar. Norð-
urland er norðurhlið Esjunnar og
Austurland er austurhlið hennar.
3) og 6): Óþarfí er að hafa yfírlit
yfír eina málsgrein. Einu gildir þegar
henni er lokið, hvert upphafið hefur
verið.
2) : Forðast ber eðlilegt mál.
Framtíð, sem er hér um að ræða,
(Þetta er veðurspá) er ekki til í
íslensku í venjulegu máli. Sé þessi
málsgrein skilin rétt er þetta nánast
tilgáta um að nú sé stormur á Vest-
fjarðamiðum. Sjómenn á þeim miðum
geta hinsvegar litið út um brúar-
glugga til að gá hvort svo sé.
(Miklu lengra mætti skrifa um
' ástæðu til að menn gleýma sinni
upprunalegu máltilfínningu í hvert
sinn sem þeir skrifa fyrir aðra.)
Dansstúdíó Sóleyjar:
Sumarnámskeið
fyrir 6—11 ára böm
Dansstúdió Sóleyjar verður
með sumarnámskeið fyrir stelp-
ur og stráka á aldrinum 6—8 ára
og 9—11 ára í sumar frá 6. júní
til 20. ágúst.
Hvert námskeið stendur yfír í
viku, frá kl. 10.00-15.30. Hægt
verður að koma með bömin kl. 9.00.
Meðal efnis verður jassballett-
kennsla, æfíngar í veggjatennis,
inni- og útileikir, sund, rútuferð út
úr bænum, fyrirtæki heimsótt, grill-
veisla og margt fleira. Tilgangur
námskeiðsins er að gefa bömum
tækifæri til að kynnast íþróttum,
útivera ýmiss konar, atvinnurekstri
og síðan en ekki síst að eignast
nýja félaga. í Dansstúdíói Sóleyjar
er mjög góð aðstaða til námskeiða-
halds. Starfsmenn námskeiðsins
eru alls átta og allir faglærðir t.a.m.
kennari, jasskennari, fóstra,
íþróttakennari, sálfræðingur og
þjálfari.
Þetta er í fyrsta sinn sem Dans-
stúdíó Sóleyjar stendur fyrir svona
námskeiði og er nú þegar mikill
áhugi fyrir því.
Innritun er hafín í Dansstúdíóinu.
(Fréttatilkynnmg)
Hob-nobs frá McVities er svo stökkt og
brakandi að nær ógerlegt er að borða það
hljóðlega.
Hob-nobs kökurnar eru stórar og
matarmiklar enda í þeim bæði hafrar og '
heilhveiti.
Hob-nobs er hreinasta afbragð með kaffi
og sumum finnst það jafnvel enn betra með
svolitlu smjöri.
Hob-nobs. Það er þó ekki heimabakað?
Dreifing: Bergdal hf • Skúlagötu 61 • 101 Reykjavík • Sími 91-22522