Morgunblaðið - 19.05.1988, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 1988
Skrúðganga
skugganna
Erlendar baekur
Siglaugur Brynleifsson
Norman Lewis: The March of the
Long- Shadows. Secker & War-
burg' 1987.
Norman Lewis hefur skrifað tólf
skáldsögur og sex bækur annars
efnis. Ferðasögur hans eru taldar
til hins besta í þeirri grein. Meðal
þeirra eru: „A Dragon Apparent"
og „Golden Earth“. „Naples ’44“
er með betri bókum um síðari
heimsstyijöld. Lewis er mjög
skyggn á umhverfi og fólk og nær
einkennum staða og andrúmslofti
flestum betur í ferðalýsingum og
skáldsögum.
Sikiley var fyrsta skattland
Rómveija. Aður en það gerðist
höfðu Grikkir og Karþagó komið
þar við sögu. Serkir mótuðu sögu
eyjarinnar um aldir, Byzans hafði
hagsmuna að gæta þar og á þjóð-
flutningatímanum óðu Vandalar
þar yfir. Síðan koma Normannar
og með Friðrik keisara II. blómstr-
aði serknesk-normönsk menning á
eynni. Aragóníu-ættin réð eynni
frá því snemma ár 14. öld þar til
Spánveijar ná völdum þar á 16.
öld. Búrbóna réð eynni frá 1815
og þar til Garibaldi sameinar Sikil-
ey Italíuríki 1860. Og síðan hefur
oft verið viðkvæðið, „Norður-ítalir
líta á Ítalíu sunnan Rómar og eyj-
amar sem nýlendu“.
Frumbyggjar eyjarinnar voru
nefiidir „Siculi" og síðan hafa ætt-
ir mjög blandast og þjóðemi en
þrátt fyrir yfirráð margvislegra
þjóðhöfðingjaætta mótaðist
snemma þessi „sikileyska meðvit-
und“, sem vakti mörgum undrun
og virðist hafa haldist lítt breytt
um aldir og fram yfir miðja þessa
öld.
Sérleiki eyjarskeggja á lífsskoð-
un og smekk er inntak sögu Lew-
is. Sögumaðurinn John Philips er
sendur af bresku leyniþjónustunni
til eyjarinnar til þess að kjmna sér
aðskilnaðarhreyfinguna, sem _ á
nokkum byr þar, aðskilnað frá ít-
alíu og stofiiun sjálfstæðs ríkis
Sikileyinga.
Árið er 1947, ástandið á eynni
er markað af stríðinu. Þýskir og
ítalskir herir höfðu verið hraktir
frá eynni 1943 af Bretum. Bresku
hermennimir hegðuðu sér þama í
samræmi við þá gömlu einkunn
sem hertoginn af Wellington gaf
þeim eftir orustuna við Waterloo,
á þá leið að „hann hefði sigrast á
Napóleon með úrkasti mannkyns-
ins“. Hnupl og rán fylgdu óbreyttu
dátahyskinu eins og fyrrum sam-
kvæmt frásögn kunningja Philips,
Þjóðveijamir vom betur agaðir og
virtust eyjarskeggjum á mun
hærra siðferðisstigi. Fátækt og
hungur, verkföll og bófaflokkar
móta samfélagið, sem er ennþá
lénskt eins og hafði verið um ald-
ir. Aðallinn, það sem eftir er af
honum, og klerkamir ráða ríkjum
og uppreisnartilburðir geijast með-
al íbúa afskekktra flallahéraða.
Kraftaverkatrúin mótar trú al-
þýðunnar og einstaka sinnum
komajafnvel erkienglar til hjálpar.
Margt bendir til þess að breyttir
tímar séu í aðsigi, lénsk tengsl em
að rofna og bankavaldið mótar
afstöðuna til mennskra samskipta,
sem stangast algjörlega á við hefð-
bundið mat og siðferði. Aðallinn
er fjárvana, þótt hann ráði ennþá
yfír jarðeignunum og bændumir
em allslausir ásamt öreigum borg-
anna. Skorturinn ríkir. John Philips
hafði dvalið þama með breska
hemum sem liðsforingi á stríðsár-
unum og átti þama nokkra kunn-
ingja og vinkonu, markgreifafrú,
sem var af fomri aðalsætt, sem
átti ekkert nema óarðbærar jarð-
eignir, sem vom að mestu í órækt.
Þessar persónur em allar eftir-
minnilegar, svo sem Minasola, sem
„var óspilltur af skólavem" ólæs
og óskrifandi, en gasddur innsæi,
gáfum og mannþekkingu, sem áttu
sér samsvömn í háklerki eyjarinn-
ar sem hafði komist að sömu niður-
stöðu og Minasola eftir margra ára
nám í helgum fræðum og skyldum
fræðigreinum.
Dr. Moscato var annar vinur
Johns, en hann hafði mestan áhuga
á spritti því sem notað var til varð-
veislu náttúmgripa í söfnum eyjar-
innar. Giuliano er einhverskonar
Hrói Höttur þeirra eyjarskeggja,
einn þessara frægu útlaga, sem
rændi banka og gaf fátækum féð.
Margar fleiri persónur koma við
sögu og þær em hver annarri ein-
kennilegri. Aðskilnaðarhreyfingin
§arar smátt og smátt út. 0g í lok-
in kemur ítalskur her til eyjarinnar
og setur á svið orrustu, sem er
engin omista, gerð fyrir Qölmiðla.
Gestristni og kurteisi er ein-
kenni íbúanna, þeir taka öllum
þrengingum með jafnaðargeði og
þegar er farið að tala við fátæk-
ustu bænduma um frelsið, að þeir
eigi að beijast fyrir frelsinu, verða
þeir hvumsa og segja að engir séu
SÍMI 25722_
(4lfnu>) ff
FYRIRTÆKI
* „RESTAURAIMT" VIÐ LAUGAVEG. Vel innróttaöur og
búinn mjög góöum tœkjum.
* TÍSKUVERSLUN VIÐ LAUGAVEG. Eigin innflutningur á
vönduöum vörum.
* SÖLUTURNAR f RVÍK OG HAFNARFIRÐI. Sölutum-
ar af ýmsum stæröum. Góö greiöslukjör. Kjöríö tækifærí á sjálfstæöum atvinnu-
rekstrí. í sumum tiifellum mó greiöa andviröiö meö skuldabréfum.
* SPORTVÖRUVERSLUN með eigin innflutning á sport- og tísku-
vörum. ört vaxandi verslun meö heimsþekkt vörumerki.
* MATVÆLAFRAMLEIÐSLUFYRIRTÆKI meö þekkta
og auöseljanlega vöru. Margir möguleikar til að auka framleiöslu og fjölbreytni.
* MATVÖRUVERSLUN ð Reykjavíkursvæöinu. G 66 velta. Góð stað-
setning I alfaraleið.
* BLÓMAVERSLUN í verslunarmiöstöö meö blóm og gjafavörur.
Eigiö húsnæöi. Rótgróin og þekkt verslun. Sveígjanleg greiðslukjör.
* PYLSUVAGN við einn af fjölsóttari skemmtistöðum bæjaríns. Góðir
möguleikar á háum aukatekjum.
* SÓLBAÐSSTOFA á góöum staö. Nýtískuleg aöstaöa. Topp sól-
bekkir.
* SNYRTIVÖRUVERSLU N I verslunarmiðstöö. Aðstaða fyrir
snyrtistól. Verð 800-900 þós. sem greiðast mœttl með skuldabrófi. Vaxandi velta.
* GÓÐ FJÁRFESTING: Nýtt verslunarhúsnæði við Austurströnd í
lullri leigu. Góð ðhvilandi lán.
Sðium. Jðkuil Jóhannesaon, Óakar Mlkaelsson Iðgglltur fastelgnasall.
POSTHUSSTRÆTI 17
þeim fijálsari, þar sem þeir hafast
við í afskekktum flallabyggðum
öllum óháðir. En það er nýr tími
að renna upp, það er hætt að
syngja, auðveldara að skrúfa frá
útvarpinu og hlusta á niðursoðna
hljómlist frá Róm eða Neapel!
Tæknin gerir handverkið óþarft
og launavinnan rýfur hin alda-
gömlu tengsl landsdrottna og
leiguliða, það er hætt að borga í
friðu, útreikningar launaseðilsins
eru í lírum og tíminn er nákvæm-
lega reiknaður upp á mínútu ef
ekki sekúndu.
Samfélagsform aldanna er að
hiynja, eins og hallir aðalsins,
stöðlunin að þrengja sér inn í líf
mannanna. Brennisteinsvinnslan,
sem hefur verið lífsafkoma fjöl-
dans, dregst saman.
Þessar svipmyndir og persónur
Lewis eru mjög skemmtilegar og
ýmsar athugasemdir hans sláandi.
Lewis er mjög snjall lýsandi og
hann skrifar best þegar hann skrif-
ar ferðasögur, þessi skáldsaga
hans minnir um margt á ferðasögu
í skáldsögubúningi.
Osignr Oddaverja
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Jón Thor Haraldsson: ÓSIG-
UR ODDAyERJA. 95 bls. Sagn-
fræðist. H.í. Reykjavík, 1988.
í Norðurlandasögu einni stendur
að þjóðveldið íslenska hafi liðið
undir lok vegna skorts á timbri,
járni og salti. Fleiri skýringar hafa
komið fram á falli þess, meðal
annars sú, sem Jón Thor Haralds-
son getur um, að umdæmi höfð-
ingjanna hafi verið of mörg og þá
jafnframt of smá. Höfðingi, sem
hefði til að mynda ráðið fyrir Suð-
urlandi öllu, hefði ef til vill getað
lagt undir sig gervallt ísland.
Slíkar hugleiðingar leiða aldrei til
niðurstöðu enda sparar höfundur
sér að fara verulega út í þá sálma.
»Ritgerð þessari er ætlað að fjalla
um ósigur Oddaveija fyrir ná-
grannaætt sinni Haukdælum,«
segir höfundur í inngangi.
Jón Thor getur um skoðanir eldri
fræðimanna á Oddaveijum: Þeir
hafi verið menntaðir og siðfágaðir
og þar af leiðandi of fíngerðir til
að standast hrottaskap annarra
höfðingjaætta á Sturlungaöld. En
höfundi þykir þessi kenning ekki
sennileg. Oddaveijar hafí ekki ver-
ið eftirbátar annarra í deilum og
sviptingum aldarinnar; og harðir
vel ef því var að skipta. Fjöllyndi
og ásókn eftir heimsins lystisemd-
um hafí ekki heldur verið sérein-
kenni þeirra. Fleiri hafi látið eftir
sér það sem hugurinn gimtist.
Hitt hafi fremur riðið baggamun-
inn að yfirráðasvæði þeirra hafí
einfaldlega verið of fámennt, t.d.
mun fámennara en Haukdæla. Það
hafí á endanum raskað valdajafn-
væginu, Haukdælum í hag.
Jón Thor minnir á að Þjórsá
hafi deilt áhrifasvæðum, skilið á
milli ættanna. Og svo sem til gam-
ans ýjar hann að því að hún kunni
enn að deila löndum í pólitískum
skilningi og minnir í því sambandi
Jón Thor Haraldsson
á sérframboð Eggerts Haukdal
fyrir nokkrum árum þar sem
Rangæingar hafi í raun verið að
spoma við veldi Ámesinga!
Jón Thor vill ekki gera mikið
úr menntun Oddaveija né skóla-
haldi, enda muni fáar heimildir þar
um; meira sé byggt á líkum og
getgátum.
En hvað sem því líður varð fall
Oddaveija fyrirboði fleiri og stærri
atburða; atburða sem hafa orðið
íslendingum hugstæðari en flest
annað í þjóðarsögunni. »Landið
sárþarfnaðist friðar, og Noregs-
konungur var sá eini, sem gat
tryggt hann. Meður því að konung-
ur friðaði landið, lauk íslenzku
ættavígunum. íslenzku höfðingja-
ættimar frá Sturlungaöld hverfa
ein af annarri sem staðbundnir
valdaaðilar,« segir Jón Thor Har-
aldsson.
Höfundur getur þess að ritgerð-
in sé upphaflega skrifuð á norsku
og miðuð við þekking þarlendra.
Ekki kemur það að sök. En prent-
villur eru allnokkrar í bókinni,
fleiri en hæfir í útgáfu sem kennd
er við háskóla.
Um kínversku
stj örnumerkin
Erlendar baakur
Jóhanna Kristjónsdóttir
Neil Sommerville: Your Chinese
Horoscope for 1988
Útg. The Aquarian Press 1988
Nýlega sögðu fjölmiðlar andagt-
ugir frá því, að forsetahjón Banda-
rikjanna leituðu iðulega til stjöm-
uspámanna, áður en ákvarðanir
væru teknar, að því er manni skild-
ist í mikils háttar málum. Og í
framhaldi af því spurðu menn og
dæstu, hvort hugsanlegt væri að
Reagan og Nancy töluðu til að
mynda við slíka aðila, áður en þau
kæmu sér saman um, hvort hann
ætti að skrifa undir samning við
Gorbasjev o.fl. Trúlega munu fjöl-
miðlar í Bandarikjunum gera spak-
legar úttektir á þessu grafalvar-
lega máli á næstunni.
En allir vita að Reagan er ekki
eini stjómmálamaðurinn sem hug-
ar að slíkri stjömuspádómum. Hef-
ur jafnvel í huga það sem ráðlagt
er. Öllum finnst gaman að lesa um
sjálfa sig - og aðra svona með.
Kostimir verða svo afgerandi og
gallamir bara sjarmerandi. Það er
líka mjög heppilegt að fá að vita
hvemig manni lyndir við einstakl-
inga í ýmsum merkjum, við hvem
maður á að binda trúss sitt við og
svo framvegis. Það er í rauninni
bráðnauðsynlegt. Þó ekki væri til
annars en hafa haldbærar skýring-
ar ef sambönd/hjónabönd ganga
ekki nógu vel.
Og það er nú svo að hversu
mjög sem menn fussa og fmssa
við, býsnast og hneykslast er und-
anlekning að hitta einhvem, sem
veit ekki í hvaða stjömumerki hann
er. Reynist meira að segja kunna
á þvi nokkur skil.
Kínversk stjömumerki eru tólf
að sönnu, en þar spannar hvert
stjömumerki eitt ár. Nú er til
dæmis nýlega gengið i garð ár
drekans, en áramót hjá Kínveijum
eru um miðjan febrúar.
Drekinn er samkvæmt trú
Kínveija sterkasta merkið og það
sem er mest spennandi, vonir ræt-
ast á drekaári, mestir atburðir
gerast, hvort sem þeir eru góðir
eða slæmir. En öll hafa merkin
sína kosti og galla. Annað hvort
væri nú.
Neil Sommerville hefur nú tekið
saman ágætavel aðgengilega bók
um kínversku stjömumerkin, snák-
inn, hestinn, geitina, apann, han-
ann, hundinn, svínið, rottuna, ux-
ann, tígrisdýrið, kanínuna auk
drekans sem áður er nefndur.
Hann gerir merkjunum skil á
hefðbundinn hátt ef svo má segja.
Og innan hvers merkis eru svo sem
betur fer nokkur tilbrigði, eftir
fæðingarári.
Þó svo að klnversku merkin
hafí f ýmsu öðruvfsi áherzlur en
vestræn stjömumerki er þó margt
sameiginlegt með þeim, eins og
vænta má. Á hinn bóginn rugla
þau mann í ríminu f fyrstu, þar
sem maður þarf að finna sinn og
sinna stjömumerkjastað alveg upp
á nýtt. Ronald Reagan er til dæm-
is í merki svínsins hjá kínverskum
spekingum. Skyldi það hafa breytt
einhveiju ef hann hefði athugað
það? Ög kannski Nancy hafí
gluggað í austræn fræði í leiðinni.
Þessi bók er ágætis afþreying
og vandvirknislega unnin. Lásti
fremst í bókinni léttir manni leitina
að merkinu sínu svo að það er
hægt að demba sér beint í sjálfs-
skoðunina. Ekki afleitt það.
joycrr
RITVÉLAR
REIKNIVÉLAR
PRENTARAR
TQLVUHÚSGÖGN
Wliai thc coiuing ycar liolds in store jor you
NOL SOMtRVlUX