Morgunblaðið - 06.07.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JÚLÍ 1988
A morgun verða sjö mánuðir liðnir frá því Palestínumenn hófu upp-
reisn gegn yfirráðum ísraela. Myndin sýnir hermenn handtaka ung-
an Palestínumanna í Ramallah á Vesturbakkanum.
ísrael:
Okyrrð o g verkf öll
á Vesturbakkanum
Jerúsalem, frá Andrési Magnússyni, blaðamanni Morgfunblaðsins.
Allsherjarverkföll þau, er
Frelsissamtök Palestínu (PLO)
boðuðu til í gær voru að mestu
virt á hernámssvæði ísraels á
Vesturbakkanum, en í sama
mund hvöttu leiðtogar Intifada
til frekari upjjreisnar Palestínu-
manna gegn ísraelum. Intifada
nefna arabar uppreisn sína
gegn yfirráðum Israels, sem á
morgun hefur staðið yfir í sjö
mánuði.
Einn Palestínumaður særðist í
borginni Nablus á Vesturbakkan-
um í gær, eftir að hann og hópur
annarra unglinga hófu gijótkast á
ísraelskan herflokk ofan af hús-
þaki. Herflokkurinn leitaði í fyrstu
skjóls, en eftir nokkra hríð skutu
þeir nokkrum skotum að ungling-
unum með ofangreindum afleið-
ingum. Aberandi er í óeirðunum
að fullorðnir karlmenn halda sig
yfírleitt víðsfjarri þeim, en konur
og stálpaðir unglingar ganga fram
fyrir skjöldu og hika ísraelskir
hermenn því frekar við að beita
hörku.
Undanfarna daga hefur verið
nokkur ókyrrð á Vesturbakkanum
og ennfremur í hinum arabíska
hluta gömlu Jerúsalem. Voru bflar
og langferðabifreiðir til dæmis
grýttar í gær, þrátt fyrir hertar
öryggisráðstafanir hafa ferða-
menn haldið sig úarri hinum helgu
stöðum á Musterishaed. Via Dolo-
rosa hefur einnig verið talin í
áhættusamara lagi vegna spennuá
svæðinu, en staðbundnar deilur
um fomleifagröft þar hafa einnig
átt talsverðan þátt í þeim hita, sem
hlaupinn er í menn.
Til allsherjarverkfallsins í gær
var boðað fyrir um tveimur vikum,
en leiðtogar Intifada sögðu að um
leið skyldi öllum nöfnum á skólum
og öðrum opinberum byggingum,
sem ekki hafa palestínsk nöfn
breytt. Að sögn eins fréttamanna
Associated Press hafði hann orðið
vitni að a.m.k. einni slíkri breyt-
ingu, en þá var nafni skóla breytt
í Intifada, til þess að undirstrika
hvað lægi að baki.
Talsmenn Israelshers sögðu að
til þess að koma í veg fyrir frek-
ari óeirðir yrðu hinum 800 skólum
á hemumdu svæðunum lokað í
þijá daga, en óttast var að sam-
fara nafnbreytingunum kynnu
nemendur að efna til nýrra óeirða.
Stutt er síðan skólarnir vom opn-
aðir að nýju eftir að hafa verið
lokaðir í flóra mánuði.
Kosningaundirbúningur
hafinn
Pólitískar væringar hafa verið
í ísrael að undanfömu, en um
þessar mundir eru flokkarnir í
Likud-bandalaginu, Fijálslyndir
og Herút-flokkurinn, að stilla upp
mönnum á lista sína fyrir þing-
kosningamar næsta haust. Val
þetta fer fram í leynilegum kosn-
ingum innan fulltrúaráða flokk-
anna og em flókin kerfi að baki.
Innan Fijálslynda flokksins
virðist valið ætla að verða vand-
ræðalaust, en hjá harðlínuflokkn-
um Herút, sem er bæði stærri og
lengra tii hægri en fijálslyndir,
hafa málin gengið erfíðara fyrir
sig. Þar er barist um efstu sætin
og rimar í virðingarstigánum.
Talið var að Moshe Arens, sem
er ráðherra án ráðuneytis, myndi
keppa við David Levy um annað
sæti listans. Levy, sem af mörgum
flokksbræðmm sínum er talinn í
óábyrgara lagi, lýsti því þá yfír
að fengi hann ekki annað sætið
myndi hann kljúfa sig frá flokkn-
um, en við slíku má Likud-banda-
lagið síst. Arens kvaðst því í gær-
kvöldi láta Levy annað sætið eftir
til þess að koma í veg fyrir óein-
ingu innan flokksins, en Levy
sagðist á hinn bóginn ekki þurfa
á neinum „greiðum" að halda frá
Arens og skoraði á hann að keppa
við sig. í fyrsta sæti situr sem
fyrr Yitzhak Shamir forsætisráð-
herra.
í gær var boðað til sáttafundar
með helstu forystumönnum Her-
út-flokksins og gera stjómmála-
skýrendur hér í Jerúsalem ráð fyr-
ir að koist verði að samkomulagi
og að listi Herút taki ekki stór-
skiptum breytingum frá því sem
verið hefur. Kosningamar í full-
trúaráði Herút fara fram í dag,
miðvikudag.
Samkvæmt skoðanakönnunum
bendir flest til þess að í kosningun-
um til ísraelsþings, Knesset, sem
fara fram hinn 18. nóvember
næstkomandi, muni fylgi Likud-
bandalagsins standa í stað eða
aukast lítillega. Á hinn bóginn
hefur Verkamannaflokkurinii und-
ir stjóm Shimons Peres lítið bætt
við sig. Minna má þó á að í ísra-
elskum stjómmálum skipast veður
skjótt í lofti og varhugavert hefur
reynst að setja traust sitt á skoð-
anakannanir.
Bandaríkjamenn granda íranskri farþegaþotu
Tildrög harmleiksins
hafa enn ekki verið skýrð
Flugsérfræðmgar draga skýr-
ingar áhafnar Vincennes í efa
Dubai, Bahrain, London. Reuter.
Sérfræðingahópur á vegum Bandaríkjaflota kom í gær til Bahrain
við Persaflóa til að rannsaka aðdraganda harmleiksins á sunndudag
er írönsk farþegaþota af Airbus-gerð með 290 manns innanborðs
var skotin niður af bandaríska beitiskipinu Vincennes. Iranir sögð-
ust i gær hafa fundið um 200 lík í sjónum og væri leit enn haldið
áfram. Flugsérfræðingar á Persaflóasvæðinu draga nú í efa fullyrð-
ingar stjórnenda Vincennes þess efnis að þotan hafi verið byijuð
að lækka flugið er hún var skotin niður. Talsmenn bandaríska varn-
armálaráðuneytisins sögðu í gær að frá þotunni hefðu borist ratsjár-
merki sem gáfu til kynnu að um herþotu væri að ræða og hún hefði
ekki svarað 12 beiðnum herskipsmanna um að segja til sín.
Flugsérfræðingar segja að stað-
setning írönsku þotunnar yfír
Hormuz-sundi nálægt írönsku eyj-
unni Qeshm og sú staðreynd að hún
hafði aðeins verið átta mínútur á
flugi bentu eindregið til þess að
þotan hefði enn verið að hækka
flugið er hún var hæfð.
„Ég held að hún hafí verið að
hækka flugið upp í fyrirhugaða
flugleið sína ... það er engin skyn-
samleg ástæða fyrir því að hun
hafí verið að lækka flugið," sagði
embættismaður flugfélags við fló-
ann. Iranir segja að þotan hafi ver-
ið komin í 7.500 feta hæð. Flugmað-
urinn hafi tilkynnt flugturninum í
Teheran að hann ætlaði að hækka
flugið í 14.000 fet. Þotan var á leið
til Dubai í Sameinuðu arabísku fur-
stadæmunum frá hafnarborginni
Bandar Abbas á írönsku strönd-
inni. Heimildarmaður, sem þekkir
vel þotur af þessari gerð, taldi
sennilegt að þotan hefði náð um-
ræddri hæð, 7.500 fetum, eftir átta
mínútna flug.
„Heildarþyngd þotunnar og elds-
neytisbirgðir hennar skipta miklu
máli í þessu sambandi. Enda þótt
flugleiðin sé stutt myndi flugmaður-
inn ekki vera byijaður að lækka
flugið eftir átta mínútur... Ef unnt
verður að sanna að þotan hafi enn
verið að hækka flugið mun Banda-
ríkjamönnum reynast jafnvel ennþá
erfíðara að útskýra hvers vegna
þeir skutu hana niður,“ sagði heim-
ildarmaðurinn.
Talsmaður Airbus Industrie,
franska fyrirtækisins, sem smíðar
þotur af téðri gerð, tók undir ofan-
greindar athugasemdir í gær í
símtali við fréttamenn Reuters.
Hann tók þó fram að hann vissi
ekki hvaða fyrirskipanir flugmaður
þotunnar hefði fengið frá írönskum
flugumferðarstjórum.
Iranskur flugmaður, Massoud
Razevi, sem nú er búsettur í Bret-
landi og oft flaug þotunni er skotin
var niður á sunnudag, sagðist í gær
ávallt hafa látið fyrirspurnir banda-
rískra herskipa eins og vind um
eyrun þjóta. Hann sagði ijarskipta-
sendingar á svæðinu afar tíðar og
oft illskiljanlegar.
„Spumingar Bandaríkjamann-
anna eru ekki flóknar - aðeins spurt
hvort við séum vinir eða fjendur.
Ratsjársvaramir (transponders) í
þotunum sýna Bandaríkjamönnum
að ekki er um herþotur að ræða,“
sagði Razevi.
Robin Hogg, fyrrum undirflota-
foringi í breska flotanum, skoðaði
beitiskipið Vincennes er hann
gegndi skyldustörfum í breskum
herskipum á Persaflóa. í sjónvarps-
viðtali í gær sagði hann að Banda-
ríkjamenn notuðu hátalara til að
flytja boð milli tæknimanna beiti-
Það sem ratsjáin greinir
Næstum allar
farþegaflugvélarnareru búnar
ratsjárvara (transponder) sem
auðkennir þær á ratsjám. Hermt
er að þessi búnaður hafi ekki
verið i gangi í írönsku þotunni,
sem Bandaríkjamenn grönduðu
á sunnudag.
Ratsjármynd flugvólar meö
virkan ratsjársvara. Depillinn er
stærri og fram koma
upplýsingar um gerö, stefnu,
hraöa og hæö flugvélarinnar.
AEGIS-ratsjárkerfið
Tölvustýröa AEGIS-
ratsjárkerfiö,
sem er um óvinveitt
borö f
Vincennes,
sýmrtákn
sem
auökenna
flugvélar í nágrennínu.
Hdmttdlr: AMOdaltd Pr#««, Ntw Yorfc
Tirma oq bandaríeka vamarmála-
ráftunoytlft.
PAUL ÖOUtAR / Knight-fWder Graphics
Network
skipsins og stjórnklefans þar sem
skipherrann hefur aðsetur. Hogg
segir hávaðann um borð svo mikinn
að hann telji erfítt fyrir skipherrann
að skilja með fullri vissu öll þau
skilaboð sem honum berist. í bresk-
um skipum segir hann að skilaboð-
in berist með sérstökum talrásum
sem tryggi að þau heyrist greini-
lega.
Líbanon:
Fylgismenn Irana hóta að
myrða bandarískan gísl
Beirút. Reuter.
MAÐUR, sem kvaðst tala í nafni líbönsku öfgasamtakanna „Heilagt
stríð (Jihad) tilkynnti í gær að ákveðið hefði verið að myrða Banda-
ríkjamann, sem samtökin halda í gíslingu, klukkan 17.00 að íslensk-
um tíma. Samtökin hafa tvo Bandaríkjamenn á valdi sínu; Terry
Anderson, fréttaritara Associated Press og Thomas Sutherland,
deiidarsfjóra við Bandaríska háskólann í Beirút.
Maðurinn hringdi í útvarpsstöð í
Beirút og sagði að Bandaríkjamað-
urinn yrði tekinn af lífí. Lík hans
yrði skilið eftir í einu úthverfa Beir-
út-borgar. Maðurinn tiltók ekki
ástæðu þessarar hótunar en al-
mennt er litið svo á að hún sé bein
viðbrögð við árás Bandaríkjamanna
á íranska farþegaþotu yfír Persa-
flóa á sunnudag, sem kostaði 290
AP
Á mánudag var haldin minningarathöfn í Dubai í Sameinuðu arabísku
furstadæmunum um þá sem létu lffið í árás Bandaríkjamanna á
írönsku farþegaþotuna. Myndin sýnir ættingja eins fórnarlambsins
hrópa vígorð gegn Bandaríkjamönnum.
manns lífíð.
Eftir því sem næst verður komist
hafa öfgamenn hliðhollir írönum
18 Vesturlandabúa á valdi sínu í
Líbanon. Talið er að samtökin
„Flokkur Guðs“ (Hizbollah) haldi
flestum þeirra í g'slingu en samtök
þessi starfa í nánum tenglsum við
„Heilagt stríð“. Haft var eftir Saye-
ed Mohammed Hussein, andlegum
leiðtoga „Flokks Guðs“, að gíslarnir
yrðu ekki látnir gjalda fyrir árás
Bandaríkjamanna. „Þessi tvö mál
eru með öllu ótengd," sagði hann
í viðtali við líbönsku fréttastofuna
as-Sahifat. Um 2.000 liðsmenn
samtakanna gengu um götur Beirút
í gær og kröfðust þess að árásarinn-
ar yrði hefnt. „Segið Bandaríkja-
mönnum að Hizbollah hyggist leita
hefnda," hrópaði fólkið.
Samtökin „Heilagt stríð“ rændu
Bandaríkjamönnunum tveimur árið
1985 og hefur enginn gíslanna í
Beirút verið lengur á valdi öfga-
manna þar en Terry Anderson.
Anderson, sem er fertugur að aldri,
var rænt 16. mars það ár en Suther-
land þremur mánuðum síðar.