Morgunblaðið - 06.07.1988, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JULI 1988
45
Minning:
Ingibergur Sveins-
son vaktformaður
Fæddur 21. nóvember 1908
Dáinn 22. maí 1988
Ingibergur Sveinsson, fyrrver-
andi vaktformaður hjá Strætis-
vögnum Reykjavíkur, andaðist í
Borgarspítalanum í Reykjavík nær
áttræður að aldri 22. maí, síðastlið-
inn og var útför hans gerð frá Foss-
vogskirkju föstudaginn 3. júní.
Andlát hans bar brátt að og kom
ættingjum hans og ástvinum á
óvart, þar sem hann hafði glaður
og reifur unnið störf sín hjá Björg-
unarfélaginu Vöku til síðasta dags
af þeim dugnaði og trúmennsku
sem honum var eiginleg. En dauð-
inn spyr hvorki um stað né stund
og stoðar ekki að fást um það. Þó
nokkuð sé liðið langar mig til þess
að minnast þessa góða vinars míns
með nokkurm orðum.
Ingibergur Sveinsson fæddist í
Skaftárdal í Vestur-Skaftafells-
sýslu 21. nóvember 1908, sonur
hjónanna Sveins Steingrímssonar
(1874—1964) frá Heiðarseli á Síðu
og Margrétar Einarsdóttur (1878-
1965) frá Svínadal í Skaftártungu.
Þau fluttust að Skaftárdal árið
1903, en bjuggu lengst af í Lang-
holti í Meðallandi. Ekki kann ég
að rekja framættir þeirra svo gagn
sé að, en veit með vissu að hér
voru kjarnastofnar á ferð, enda
báru gömlu hjónin það með sér.
Ég sá þau aðeins einu sinni, hana
íturvaxna og virðulega en hann
beinan og hávaxinn og mikinn á
velli. Hann var karlmenni að burð-
um og sagt er að hann hafi á gam-
als aldri borið þunga heybagga sem
ungur væri.
Þeim hjónum varð tíú barna auð-
ið og eru sex þeirra á lífi: Steingrím-
ur, f. 1906, vistmaður á elliheimil-
inu á Kirkjubæjarklaustri, Valgerð-
ur, f. 1907, vistmaður á Hrafnistu
í Reykjavík, Þórunn, f. 1910, hús-
freyja á Efri-Fljótum í Meðallandi,
Ólafur, f. 1912, bóndi á Botnum í
Meðallandi, Guðlaug, f. 1916, vist-
maður á elliheimilinu á Kirkjubæj-
arklaustri og Sigríður, f. 1014, hús-
freyja á Galtalæk í Landsveit. Allt
er þetta fólk traust og myndarlegt
eins og það á kyn til.
Skaftárdalur, vestasti bærinn á
Síðu, þykir góð sauðfjárjörð, en er
afskekkt og erfið sakir víðáttu og
snjóþyngsla. Samgöngur voru áður
fyrr ákaflega torsóttar, Skaftá, ólg-
andi vatnsflaumurinn, rétt vestan
við bæinn, stórárnar á leiðinni til
Víkur og Mýrdalssandur voru nærri
óyfirstíganlegar vegleysur. Allir
aðdrættir voru því miklum erfiðleik-
um bundnir, þar sem menn urðu
að leita til Víkur í Myrdal og jafn-
vel alla leið til Eyrarbakka í kaup-
stað. Einatt var þröngt í búi og
stundum vantaði jafnvel mjólk.
Þegar Ingibergur fæddist stóð illa
á að þessu leyti og var hann fluttur
tveggja vikna gamall að Skál á
Síðu. Þar bjó ekkjan Björg Guð-
mundsdóttir (1854—1941). Hún
átti fjögur mannvænleg börn og var
eitt þeirra fröken Guðrún Jóns-
dóttir (1889—1966), sem lengi var
kennslukona í Landakotsskóla, dáð
og elskuð af nemendum sínum sak-
ir prúðmennsku og kennarahæfi-
leika. Hún sagði okkur börnunum
frá íslendingasögum sem hún kunni
margar nærri utanbókar með til-
þrifum sem ekki gleymast. Björg
var mikil sæmdarkona, trygglynd
og góðviljuð. Hún tók ástfóstri við
Ingiberg og sleppti ekki hendi af
honum síðan. Fluttjst hann með
henni að Skaftárdal árið eftir, 1909,
og ólst þar upp. Með Björgu var
fóstursonur hennar, Guðmundur
Þorleifsson (1884—1962), harðdug-
legur og trygglyndur maður sem
vann fóstru sinni hörðum höndum
og var stoð hennar og stytta. Hann
kvæntist síðar Sigríði, dóttur Bjarg-
ar (1892—1977), en þau eignuðust
ekki börn. Ingibergur var hjá þeim
til fullorðins aldurs og voru með
þeim miklir kærleikar. Búskapurinn
í Skaftárdal reyndist þeim erfiður
ekki síst eftir Kötlugosið 1918, en
þau komust samt alltaf sæmilega
af. Þar kom þó, að þau brugðu búi
þar 1920 og fluttust til Hjörleifs-
höfða.
Hjörleifshöfði stendur á miðjum
Mýrdalssandi. Kötlugos var þá ný-
afstaðið og sandvatnið rann um-
hverfis höfðann og olli miklum erf-
iðleikum að því er sambgöngur og
aðdrætti varðaði. Höfðinn þótti ekki
mikil bújörð. Tún voru á honum
vestanverðum auk nokkurra slægna
norður af bænum. Þær nægðu tæp-
lega þrem nautgripum og nokkrum
kindum. Það sem í raun og veru
gerði höfðann byggilegan var mikil
fýlungatekja, sem gaf sæmilegan
arð, sve og rekaviður á fjörunum
framunuan. Þegar Guðmundur bjó
þarna átti eigandinn mikil ítök sem
íþyngdu búskapnum svo mjög að
honum varð ekki haldið uppi er til
lengdar lét. En Hjörleifshöfði bjó
yfir sérkennilegum töfrum sem
seint gleymast þeim er þar áttu
heima um lengri eða skemmri tíma.
Einkennileg fegurð og kyrrð hvíldi
yfir öllu og mönnum leið þar vel
þrátt fyrir einangrun og óþægindi
sem af henni leiddi.
Ingibergur var óvenju stæltur og
lipur ungur maður. Hann naut frels-
isins af lífi og sál og þekkti hveija
þúfu og hveija laut. En mesta unun
hafði hann þó af hrikalegum og
tignarlegum hömrunum. Þar átti
hann heima og þar undi hann hag
sínum best. Hann varð einn af
kunnustu bjargmönnum þar eystra
enda gekk hann um syllurnar og
einstigin eins og slétta grund. Það
var unun að fylgjast með ferðum
hans um hamrabeltin en stundum
setti að mér beyg þegar ég, ungling-
urinn, horfði á fimleika hans í
snarbröttum bergflákunum. Ég var
í sveit í Höfðanum á árunum
1924—1926 og naut þar lífsins í
ríkum mæli. Ég fylgdi Ingibergi
eftir hvert sem hann fór og dáðist
að atgervi hans og lipurð. Hann lét
sér þetta vel lynda og aldrei amað-
ist hann við mér. Þegar ég lít til
baka tel ég þessi ár eitt fegursta
tímabil æskuáranna. Ég varðveiti
þessar minningar eins og dýrmætan
f]ársjóð sem ég gríp til þegar eitt-
hvað bjátar á.
Um fýlatímann lifnaði heldur
betur yfir tilverunni. Hann hófst
venjulega seinni partinn í ágúst og
stóð um tvær vikur. Ailt fór á fleygi-
ferð, myndarlegir og hraustir
sveitakarlarnir komu til þess að
„sitja undir“ eins og það var kall-
að. Kjartanleifur í Hvammi í Mýr-
dal.einn kunnasti sigmaður Vest-
ur-Skaftfellinga, var þar að sjálf-
sögðu fremstur í flokki. Er mér
minnisstæð ótrúleg fimi hans og
öryggi hreyfinganna í hættulegustu
sigunum. Þarna voru kraftakarl-
arnir Bárður og Haraldur í Kerling-
adal og Brynjólfur á Klaustri í
Alftaverij tröllvaxinn og tígulegur
á velli. Ég naut alls þessa af lífi
og sál og færist allur í aukana þeg-
ar ég sér Ingiberg fyrir hugskots-
sjónum. mínum hlaupa um snar-
bratta hamrana í eftirleit.
En þrátt fyrir elju og dugnað
þeirra Guðmundar og Ingibergs
reyndust allar aðstæður við búskap-
inn þeim ofviða. Þetta fijálsa og
fagra mannlíf leið fljótt, of fljótt,
og þar kom að Guðmundur varð
að bregða búi. Féll þeim Ingibergi
þetta afar þungt, en ekki var um
annað að ræða eins og ástatt var.
Guðmundur tók sig upp og flutt-
ist til Reykjavíkur árið 1926 og
fluttist Ingibergur þangað með
fóstra sínum. Ég var með þeim í
þessari ferð og man gjörla þegar
við fórum ríðandi alla leið til Garðs-
auka. Þetta var löng og ströng ferð
og man ég vel þegar ég, unglingur-
inn, sofnaði á hestbaki, svo að Guð-
mundur varð að teyma undir mér
dijúgan hluta ferðarinnar.
Þegar til Reykjavíkur kom var
Ingibergur um tíma til sjós með
föður mínum, sem þá var vélstjóri
á togaranum Skúla fógeta. Fór
mjög vel á með þeim og hafði faðir
minn oft orð á því að Ingibergur
væri efni í dugmikinn og góðan sjó-
mann.
En Ingibergur var ekki lengi til
sjós að þessu sinni. Hann fór í land
og hóf störf hjá móðurbróður sínum,
Einari Einarssyni byggingarmeist-
ara frá Svínadal í Skaftártungu
(1882—1973). Einar var lengi að-
stoðarmaður og verkstjóri hjá Jóni
Þorlákssyni landsverkfræðingi, en
fluttist síðar til Reykjavíkur og
stundaði húsasmíði. Hann var einn
af kunnustu byggingarmeisturum
borgarinnar á sinni tíð og reisti þar
mörg helstu stórhýsin, svo sem
Landsbankann nýja, Gamla bíó og
Hótel Borg. Einar var mikill stjórn-
andi og minntist Ingibergur frænda
síns ávallt af miklum hlýhug. Kvað
hann Einar hafa reynst sér einstak-
lega vel og jafnan hafa notið stuðn-
ings hans og fræðslu. En það var
strangur skóli, bætti hann við.
Þegar Strætisvagnafélag
Reykja- víkur hf. var stofnað, seinni
hluta árs 1931, gerðust þeir Einar
og Ingibergur stofnfélagar. Hóf
hann þá akstur hjá félaginu og
stundaði það starf í nokkur ár.
Þegar halla tók undan fæti sakir
kreppu og annarra örðugleika fór
hann aftur á sjó á flutningaskipinu
Eddu, sem sigldi aðallega til Ítalíu
og annarra Miðjarðarhafslanda.
Undi hann mjög vel hag sínum á
þessu skipi. Einkum hafði hann
mikla gleði af að sigla til Ítalíu.
Kunni hann margt skemmtilegt að
segja frá viðskiptum þeirra skips-
félaga við ítali. Hann henti oft gam-
an að tiltækjum einræðisherrans
Mussolini. Hvað sem annars má
segja um „Mússa“, sagði hann, þá
hélt hann ávallt uppi aga og reglu-
semi og „Mafían“ var lítils megnug
í stjórnartíð hans. Það var gaman
að heyra Ingiberg segja frá þessum
ferðum sínum.
Þegar Reykjavíkurborg tók í
sínar hendur rekstur Strætisvagna
Reykjavíkur, 1944, gekk Ingiberg-
ur aftur í þjónustu þeirra. Vegnaði
honum þar vel, naut vináttu starfs-
félaga sinna og virðingar yfir-
manna. Hann var fljótt gerður að
vaktformanni, enda stundaði hann
öll sín störf af einstakri alúð og
samviskusemi. Hjá Strætisvögnum
Reykjavíkur vann hann síðan uns
hann lét af störfum sakir aldurs,
1. nóvember 1975.
En það átti ekki við eljumann á
borð við Ingiberg að sitja auðum
höndum. Réð hann sig fljótt til
starfa hjá Björgunarfélaginu Vöku
og vann því fyrirtæki til hinstu
stundar. Naut hann þar sem annars
staðar virðingar og trausts. Þar
vann hann af slíku kappi að vinum
hans þótti á stundum nóg um, ótt-
uðust að hann kynni að ofgera sér.
Árið 1939 gekk Ingibergur að
eiga Edith Helenu Soffíu Rasmus,
fósturdóttur frú Margrétar Rasmus
(1877—1958), sem lengi var skóla-
stjóri Málleysingjaskólans í
Reykjavík. Edith fæddist 8. des-
ember 1916. Hún var ekki heilsu-
hraust og andaðst langt um aldur
fram 24. apríl 1968. Þau hjón eign-
uðust þijú börn, tvo syni og eina
dóttur, sem öll eru á lífi. Elstur
þeirra er Jóhann Gústaf, f. 12.febr-
úar 1942, ókv. Hann hefur stundað
sjómennsku, lengst af á ísafirði.
Ánnar sonur þeirra er Björgvin
Guðmundur, f. ll.júlí 1944, síma-
flokksstjóri, kvæntur Sólveigu Guð-
mundsdóttur úr Reylcjavík. Yngst
er Margrét Theodóra, f. 21.febrúar
1960, sambýliskona Harðar Reynis-
sonar kjötiðnaðarmanns. Auk þess-
ara barna sinna ólu þau upp Sól-
veigu Ólafsdóttur, f. 6.júlí 1956,
gift Trausta Hermannssyni starfs-
manni hjá Skattstofu Reykjavíkur.
Kom hún til þeirra tveggja ára göm-
ul. Reyndist Ingibergur henni sem
besti faðir, enda þótti henni vænt
um fóstra sinn og leit jafnan til
hans með ástúð og virðingu.
Ingibergur Sveinsson var vel
gerður maður bæði tii sálar og
líkama. Skaphöfn hans var sterk
og einkenndist af rólyndi og hóg-
lyndi. Hann var mikill á velli, bein-
vaxinn og vel limaður. Hann vakti
athygli .hvar sem hann fór sakir
prúðmennsku og fágaðrar fram-
komu. Hann var varkár í orðum og
ahtöfnum og flíkaði lítt tilfinningum
sínum. Því miður hlaut hann ekki
þá menntun sem efni stóðu til. Á
uppvaxtarárum hans var skólahald
mjög takmarkað sakir stijálbýlis
og fátæktar þjóðarinnar. Heimilið
og skammvjnn farkennsla var því
sú undirstaða sem unnt var að
byggja á. En lífsbaráttan var hörð
á þessum árum, svo að lítill tími
var aflögu til lestrar góðra bóka.
Ingibergur var vel greindur maður
og fann fljótt til þess hvers hann
hafði farið á mis í þessum efnum.
Hann reyndi að bæta sér þetta upp
með sjálfsnámi og bóklestri og varð
um það er lauk vel að sér um sögu
lands og þjóðar og ágætlega að sér
um allt það er að starfi hans laut.
Hann fylgdist gjörla með gangi
þjóðmála og hafði mjög fastmótað-
ar skoðanir á þeim málum, þótt
hann væri víðsýnn og kynni manna
best að meta álit annarra manna.
Ingibergur var einstaklings-
hyggjumaður og trúði því að hver
maður væri sinnar eigin gæfusmið-
ur og að með elju, dugnaði og spar-
semi mætti komast langt í lífínu.
Þessi hugsjón reyndist honum gott
veganesti, enda var hann alla sína
starfsævi vel bjargálna. Hann reisti
sér snoturt íbúðarhús af eigin
rammleik þar sem hann bjó fjöl-
skyldu sinni gott heimili.
Ingibergur var sjálfum sér sam-
kvæmur að þessu leyti. Hann hall-
aðist ungur að árum að stefnu Sjálf-
stæðisflokks Jóns Þorlákssonar,
sem hann dáði mjög. Hann var
tryggur fylgismaður Sjálfstæðis-
flokksina alla tíð og það var því
engin furða þótt hann ætti bágt
með að sætta sig við þá upplausn
og það los sem einkennt hefur
flokkinn á nokkrum undanförnum
árum og smám saman er að draga
úr honum allan mátt. Hafði hann
oft orð á þessu og lét þá einatt svo
um mælt, að nú vantaði menn á
borð við þá Jón Þorláksson og
Bjarna Benediktsson til þess að
standa við stjórnvölinn. Ingibergur
var hygginn maður og raunsær og
sá vel hvert stefndi, þegar einþykk-
ir sjálfbirgingar eru í fararbroddi.
Ingibergur var vel íþróttum bú-
inn. Hann var afburða bjargmaður
eins og áður var frá sagt og syndur
sem selur. Hann var einn af frum-
heijum Sundfélagsins Ægis og var
þar fremstur í flokki, tók þátt í
Qölda sundmóta. Hafa þeir Jónas
Halldórsson sundkappi og Ulfar
Þórðarson læknir sagt mér að Ingi-
bergur hafi tvímælalaust verið í röð
frmstu sundmanna landsins á yngri
árum. Einkum var til þess tekið
hversu snarpur og traustur hann
var í sundknattleik. Og Ulfar lækn-
ir bætir við: „Ingibergur Sveinsson
var ekki einungis einn af okkar
færustu og bestu sundmönnum.
Hann var umfram allt tryggur og
góður félagi, sem aldrei lét á sér
standa þegar mikið var í húfi. Hann
sparaði hvorki tíma né fyrirhöfn
þegar um velferð félagsins var að
ræða. Við munum ávallt minnast
hans þegar við heyrum góðs manns
getið.“
Þessi frásögn af vini mínum Ingi-
bergi Sveinssyni er nú orðin nokkuð
lengri en ég ætlaði í upphafi og er
mál að linni, enda mun hann ekki
kunna mér neinar sérstakir þakkir
fýrir að fjölyrða um ágæti hans og
manndóm. Hann var ekkert fyrir
að hafa hátt um sína hagi. En ég
get ekki að þessu gert. Sextíu og
fimm ára órofa vinátta leitar á
hugann að skilnaði svo að ég fæ
ekki orða bundist. Vona ég að Ingi-
bergur virði mér þetta á betri veg.
Að lokum óska ég öllum ástvin-
um hans velfarnaðar. Ég veit að
minningin um góðan dreng mun
ylja þeim um hjarta á ókomnum
árum.
Guð geymi sál hans.
R.I.P.
Haraldur Hannesson
Birting afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust. Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð í Aðalstræti 6, Reykjavík og á
skrifstofu blaðsins í Hafnarstræti 85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
I minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Ekki
eru tekin til birtingar frumort ljóð um hinn látna. Leyfilegt er
að birta ljóð eftir þekkt skáld, 1—3 erindi og skal þá höfund-
ar getið. Sama gildir ef sálmur er birtur. Meginregla er sú,
að minningargreinar birtist undir fullu nafni höfundar.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regla, að aðeins eru
birtar greinar um fólk sem er 70 ára eða eldra. Hins vegar
eru birtar afmælisfréttir með mynd í dagbók um fólk sem er
50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er á það lögð að handrit séu vel frá gengin,
vélrituð og með góðu línubili.
t
Þökkum innilega samúö og hlýhug við andlát og útför eiginmanns
míns, föður, tengdaföður og afa,
SIGURÐAR TRYGGVASONAR
fyrrv. sparisjóðsstjóra frá Þórshöfn,
Bryndis Guðjónsdóttir,
Uifhildur Sigurðardóttir,
Líney Sigurðardóttir,
Guðlaug S. Sigurðardóttir,
Guðrún H. Sigurðardóttir,
Gylfi Sigurðsson,
Birna Sigurðardóttir,
Grettir Sigurðsson
Karl Ö. Geirsson,
Þórður Þórðarson,
Haraldur A. Ingþórsson,
Júlíus Ólafsson,
Aðalbjörg ívarsdóttir,
Valur Magnússon,
og barnabörn.