Morgunblaðið - 06.07.1988, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JÚLÍ 1988
25
Keuter
Ronald Reagan Bandaríkjaforseti svarar spurningum fréttamanna um árásina á mánudag. Reagan sagði
árásina á irönsku farþegaþotuna „skiljanlegt siys“.
Viðbrögð við árásinni í Bandaríkjunum:
Dagblöð fallast á skýr-
íngar embættismanna
New York, Washinfjton, London. Reuter, Daily Telegraph.
FORYSTUGREINAR dagblaða i Bandarikjunum i gær fjölluðu flest-
ar um árás beitiskipsins Vincennes á írönsku farþegaþotuna yfir
Persaflóa á sunnudag, sem kostaði 290 manns lifið. Flest blöðin
sögðu atburðinn „sorglegt slys“ en í flestum gi'einunum virtist fal-
list á skýringar þær sem bandariskir embættismenn hafa gefið á
átburðarrásinni. Bandariskir stjórnmálamenn hafa flestir hverjir
varið þá ákvörðun skipstjóra Vincennes að granda þotunni á þeim
forsendum að lífi Bandaríkjamanna hafi verið ógnað en jafnframt
lýst yfir hryggð sinni. Rikin austan Járntjaldsins fordæmdu árásina
í gær og Pravda, málgagn sovéska kommúnistaflokksins, sagði hana
„ hryðjuverk" og „hroðalegan glæp“.
„Þótt þetta sé hryllilegur at- rétt fyrir sér. The Miami Herald tók
burður verður ekki séð hvað flotinn
gat aðhafst til að koma í veg fyrir
hann,“ sagði í forystugrein The
New York Times. „Iranir og íranir
einir bera siðferðislega ábyrgð á
þessum sorglega atburði en ekki
áhöfn Vincennes eða ríkisstjórn
Bandaríkjanna,“ sagði í leiðara The
New York Post. Dagblaðið Chicago
Tribune sagði greinilegt að atburð-
urinn hefði snortið Ronald Reagan
Bandaríkjaforseta djúpt. „Hann
varði gjörðir skipstjórans og áhafn-
arinnar, sem átti í átökum við
íranska varðbáta og hann hafði
í sama streng og sagði ekki unnt
að áfellast skipstjórann þó svo árás-
in hefði vissulega verið „hörmuleg
mistök".
Skýra stefnu vantar
Dagblaðið The Boston Globe
gagnrýndi hins vegar stefnu stjórn-
ar Reagans forseta og sagði hana
hafa brugðist en ekki hátæknibúnað
um borð í bandaríska herskipinu.
Afskipti Bandaríkjanna af Persa-
flóastríðinu væru „ruglingsleg“ og
skýra stefnu vantaði. The Wash-
ington Post sagði í leiðara á mánu-
Staðarákvörðun þotunnar:
Italir taka aftur
fyrri ummæli sín
Róm, Dubai, Reuter.
TALSMAÐUR ítalska flotans
neitaði því í gær að áhöfn ítölsku
freigátunnar Espero á Persaflóa
hefði reiknað nákvæmlega út
staðsetningu írönsku farþega-
þotunnar rétt áður en hún var
skotin niður. Hann upplýsti að
freigátan hcfði verið í 70 mílna
fjarlægð frá svæðinu og hefði
„aldrei náð öruggu ratsjársam-
bandi við þotuna."
í yfírlýsingu talsmannsins sagði
að freigátan héfði hvorki getað
ákvarðað stöðu eða stefnu þotunnar
með vissu. Á mánudag sögðust
stjórnendur freigátunnar telja að
þotan hefði verið komin lítillega af
réttri leið. Hins vegar var aftur
staðfest í gær að ítalirnir heyrðu
bandaríska herskipið margsinnis
biðja þotuflugmanninn að segja til
sín en ekkert svar barst frá þotunni.
Bandaríska dagblaðið The Wash-
ington Post sagði að fullyrðingar
áhafnar Vincennes um að þotan
hefði verið að lækka flugið væru í
mótsögn við athuganir annars
bandarísks herskips á flóanum.
Samkvæmt skýrslu þess var þotan
að hækka flugið.
dag að skýra þyrfti nánar tildrög
þessa verknaðar. Þörf væri á ítar-
legri rannsókn þar sem í ljós hefði
komið að búnaður um borð í einu
fullkomnasta herskipi flotans
megnaði ekki að greina á milli or-
ustuþotu og flugvélar í farþega-
flugi.
Tekið undir ummæli
Reagans
Blökkumannaleiðtoginn Jesse
Jackson hefur gagnrýnt afskipti
Bandaríkjamanna af Persafló-
astríðinu en flestir þekktustu
stjórnmálamenn Bandaríkjanna
hafa fallist á skýringar bandarískra
embættismanna. Menn hafa harm-
að árásina en jafnframt lýst yfir
því að ákvörðun skipstjórans hafi
verið réttlætanleg þar eð hann hafi
talið skipi sínu ógnað. Hafa þeir
hinir sömu því tekið undir orð Reag-
ans um að árásin hafi verið „skiljan-
legt slys“. „Herafli okkar hefur
augljóslega rétt til að snúast til
varnar,“ sagði Michael Dukakis,
forsetaframbjóðandi Demókrata-
flokksins í kosningunum í haust.
Keppinautur hans um embættið,
George Bush, varaforseti og fram-
bjóðandi Repúblikanaflokksins,
sagði alþýðu manna í Bandaríkjun-
um finna til með þeim sem misst
hefðu ástvini, ættingja og vini í
árásinni. Hins vegar hefði skipstjór-
inn gert „skyldu sína til að veija
líf bandarískra sjóliða".
Stjórnvöld í ríkjum Austur-Evr-
ópu fordæmdu árásina harðlega í
gær. Neues Deutschland, málgagn
austur-þýska kommúnistaflokksins
sagði þá sem létust vera „fórn-
arlömb þeirrar ástríðu Bandaríkja-
manna að gegna löggæsluhlutverki
um heim allan“ og bætti við að
vera flota Bandaríkjamanna á
Persaflóa væri til þess fallin að
„verja hagsmuni heimsvaldasinna".
Rabotnichesko Delo, málgagn búlg-
arska kommúnistaflokksins, sagði
Bandaríkjamenn hafa gerst seka
um „glæp“ og tóku stjórnvöld í
Tékkóslóvakíu í sama streng.
Sögulegar þing-
og forsetakosn-
ingar í Mexikó
Forsetakosningar eru í Mexikó í dag, 6. júlí, og þá mun Carlos
Salinas de Gortari, fertugur hagfræðingur, bera sigur úr býtum
eins og venja er til með frambjóðanda Byltingarflokksins. Samt
sem áður hefur ekki verið jafn mikil spenna i neinum kosningum
í landinu og þessum allt frá árinu 1940 þegar stjórnarflokkurinn
eyðilagði framboð óháðs frambjóðanda, liægrisinnaðs hershöfð-
ingja, með kosningasvikum.
Að þessu sinni hefur Byltingar-
flokkurinn þurft að beijast við
öfluga stjórnarandstöðu bæði til
hægri og vinstri og ekkert vafa-
mál er, að vinni hann stóran sigur
mun vakna illur grunur um kosn-
ingasvik. Mexikanska þjóðin verð-
ur þá klofin í afstöðunni til stjórn-
valda og eftirleikurinn getur orðið
erfiður Salinas.
Verða kosningarnar
heiðarlegar
Salinas hefur lýst yfír, að hann
vilji heiðarlegar kosningar og
margir andstæðinga hans segjast
leggja trúnað á þær yfirlýsingar
hans. Þeir efast hins vegar um,
að hann fái ráðið við flokksbrodd-
ana, sem eru vanir að sjá til þess,
að Byltingarflokkurinn sigri með
meirihluta allra manna á kjörskrá.
Nú segjast talsmenn hans stefna
að því að fá meirihluta greiddra
atkvæða og það er víst engin
hjetta á, að þeir sætti sig við neitt
minna.
Það kynduga er, að töluvert
fylgistap gæti orðið Salinas til
blessunar í starfi. Fái hann 71%
greiddra atkvæða eins og Miguel
de la Madrid, fráfarandi forseti,
fékk í kosningunum 1982, verður
því einfaldlega ekki trúað en verði
hann kosinn með 50-55% atkvæða
getur litið út fyrir, að engin brögð
hafi verið í tafli. Ekki er samt víst,
að verkalýðsrekendumir og
bændahöfðingjarnir geri sér slíkt
fylgistap að góðu.
Nýtt stjórnmálaafl
Sú mikla breyting hefur átt sér
stað í mexikönskum stjómmálum,
að þar er komið nýtt afl til sögunn-
ar, óháðar skoðanakannanir. Sum-
ar eru raunar alls ekki óháðar og
flestar eitthvað gallaðar en í öllum
þeirra kemur fram, að stuðningur
við Byltingarflokkinn hefur sjald-
an eða aldrei verið minni.
í einni könnuninn (sem stuðn-
ingsmenn stjómarflokksins stóðu
að) fékk Salinas stuðning 61%
kjósenda en í könnun bandarisku
Gallup-stofnunarinnar í maí fékk
hann 56%. í öðrum, nýrri könnun-
um hefur hann ekki fengið nema
50% eða minna. í dag, á kjördag,
ætla nokkrar fréttastofnanir að
taka sig saman um að spyija fólk
spjörunum úr þegar það kemur frá
að kjósa, ekki til að geta greint
frá úrslitunum fyrirfram, heldur
til að hafa samanburð við hina
opinberu niðurstöðu.
Stjórnarandstaðan sigrar
ekki að sinni
Andstæðingar Salinas í þessum
kosningum eru þeir Manuel Clout-
hier, frambjóðandi Þjóðlega fram-
kvæmdaflokksins, sem er hægri-
sinnaður, og Cuauhtemoc Carden-
as, frambjóðandi Þjóðlegu lýðræð-
isfylkingarinnar, vinstrisinnaðs
flokks. Clouthier, sem sækir fylgi
sitt aðallega til miðstéttarfólks,
er spáð 20% atkvæða en Cardenas
um 25%.
Líklegt þykir, að Cardenas, sem
er sonur eins af stofnendum Bylt-
ingarflokksins og fyrrum forseta,
og flokkur hans eigi framtíð fyrir
sér sem öflugur stjómarandstöðu-
flokkur en hann þarf samt ekki
að gera sér neinar vonir um for-
setaembættið að sinni. Flokkur
hans hefur ekki enn á að skipa
nægilega þjálfuðu fólki til að fylgj-
ast með kosningunum nema á um
helmingi kjörstaðanna 55.000 og
Byltingarflokksforingjarnir á
landsbyggðinni munu því óhræddir
láta atkvæði andstæðinganna
hverfa.
Um síðustu helgi fundust lík
Xaviers Ovandos, kosningastjóra
Þjóðlegu lýðræðisfylkingarinnar,
og aðstoðarmanns hans,.Romans
Gils, og höfðu þeir báðir verið
skotnir í höfuðið. Leikur að sjálf-
sögðu grunur á, að pólitískar
ástæður búi að baki en ríkisstjórn-
in hefur fyrirskipað rannsókn á
þeim.
Á kjörskrá í kosningunum í dag
eru 38 milljónir manna og verður
ekki aðeins kosið um forsetaemb-
ættið, heldur einnig um 64 sæti í
öldungadeildinni og um 400 af 500
sætum S fulltrúadeildinni.
Heimild: The Economist
Carlos Salinas, forsetaframbjóðandi Byltingarflokksins, heilsar upp
á kjósendur.