Morgunblaðið - 01.12.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 1988
25
að klaki svo mikíu minni en hjá
laxinum, að því er ekki hægt að
jafna saman. Ennfremur er líkt og
sjúkdómar herji ekki á sjóbleikjuna
í jafn ríkum mæli og laxinn. Það
kann hins vegar vera blekking, sem
stafar af því, að við höfum til þessa
fátæklegri reynslu af bleikjunni í
eldi en laxinum.
Einn kokstur enn er sú stað-
reynd, að markaðurinn tekur við
miklu smærri bleikju en laxi, og
því er hægt að nýta tanka betur
og byrja að selja fiskinn fyrr en
laxinn. Lágmarksstærð bleikjunnar
eru 4—500 grömm en lax þarf helst
að vera við 2 kíló, þó til sé markað-
ur fyrir miklu smærri lax.
Hinir miklu kostir sjóbleikjunnar
felast því í hröðum vexti við lágan
hita, mikilli þéttni í eldi, meiri
lífsþrótti, og ódýrara fóðri. Ókost-
irnir eru lítið sjóþol, sem skiptir
hins vegar ekki máli fyrir íslensku
strandstöðvarnar, og vaxtarstöðvun
við kynþroska áður en 2 kílóa stærð
er náð. Hið síðastnefnda mun hins
vegar ekki varða miklu í framtíð-
inni, því rannsóknir okkar Valdísar
Finnsdóttur, líffræðings, sýna að
hægt er að bæla kynþroska og
framleiða stórbleikjur.
Eldi í smáum einingum
í mínum huga leikur því ekki
vafí á því, að vegna sérstöðu okkar
gæti eldi á bleikju skapað íslending-
um geysileg verðmæti. Vegna hins
hraða vaxtar tegundarinnar við lág-
an hita er ég jafnframt þeirrar skoð-
unar, að með bleikjunni sé loksins
kominn möguleiki til að gera mikil-
væga aukabúgrein úr fiskeldi á ís-
landi.
Vafalaust má fara margar leiðir
að því marki. Sjálfur tel ég, að sú
besta felist í góðri skipulagningu
og mikilli verkaskiptingu frá upp-
hafi.
í fyllingu tímans fælist hag-
kvæmasta leiðin sennilega í því, að
seiðastöðvar í tveimur til fjórum
fjórðungum önnuðust eldi á bleikj-
um upp í 90—120 gramma stærð.
Að vori yrðu seiðin flutt til bænda,
sem hefðu yfir sjálfrennandi vatni
að ráða, sem helst færi ekki undir
6 gráðu meðaihita á ári. Þar yrðu
bleikjurnar aldar í tönkum í 12—15
mánuði, þegar markaðsstærð væri
náð. Bleikjurnar yrðu þá fluttar í
sláturhús til aðgerðar og vafalaust
mætti spara stórfé með því að kosta
fjármagni til að breyta einhvetjum
af hinum hefðbundnu sláturhúsum
svo þar mætti slátra fiskum líka.
Að því loknu yrðu afurðirnar mark-
aðssettar af sérstökum sölusamtök-
um, þannig að bændur þyrftu ekki
heldur að koma nálægt þeim vanda-
sama og sérhæfða hluta ferlisins.
Vitanlega er hið mesta óráð að
ana út í nýja grein með of miklum
hraða einsog hefur gerst síðustu
misserin með blessaðan laxinn.
Þessvegna tel ég rétt að eyða fyrst
tveimur til þremur árum í smærri
tilraun. Hún gæti falist í því að
valin yrðu 5—15 býli víðs vegar um
landið, þar sem bærileg vatnsgæði
í formi lindarvatns eru til staðar.
Sjóðir landbúnaðarins styddu við-
komandi bændur til þeirrar mjög
svo hófsömu fárfestinga sem þyrftu
til að hefja bleikjueldi í smáum stíl,
og stefnt yrði að því að framleiða
5—50 tonn af bleikju á hverjum bæ,
eftir aðstæðum. Slík tilraun myndi
vafalaust leiða í ljós, hvort hug-
mynd mín um bleikjueldi í smáum
stíl er raunhæf.
Ef ekki, þá eru menn reynslunni
ríkari án þess að hafa flanað út í
óhóflegar fjárfestingar. Reynist
hún hins vegar raunhæf, þá væri
ekki einungis stuðlað með hag-
kvæmum hætti að því að halda
sveitum landsins í byggð, heldur
væri ef til vill hægt í fyllingu tímans
að framleiða með þessum hætti 1—5
þúsund tonn af sjóbleikju á ári.
Höfundur er fískeldisfræðingur.