Morgunblaðið - 01.12.1988, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 1988
Biblíusýning haldin í
Bókasafni Kópavogs
Biblían í heild gefin út á 303 tungum
SÝNING á biblíum á ýmsum málum stendur nú yfir í Bókasafni
Kópavogs. Biblíurnar eru sýnishorn úr safhi Ragnars Þorsteinsson-
ar, sem hefur safnað bibHum í yfir 40 ár og á nú biblíur á yfir
1.200 málum.
Biblían í heild hefur verið gefin
út á 303 málum, Nýja testamentið
á 670 málum, einstök rit biblíunn-
ar á Oll málum, samtals á 1.884
málum. A einu ári, frá 1 nóvem-
ber 1986 til 1. nóvember 1987,
var biblían í heild seld í 12.793.631
eintaki, Nýja testamentið í
11.533.509 eintökum og einstakir
hlutar í 17.790.434 eintökum, eða
samtals 42.117.574.
Á sýningunni er meðal annars
biblía á manx, hinu foma kelt-
neska máli, sem talað var á eynni
Mön fram á þessa öld, en er nú
dautt.
Að vísu er talið að um 200
manns kunni málið sæmilega, en
allir hafa þeir lært það á fullorðins-
aldri og hafa áhuga á að end-
urlífga það, en flestir telja von-
laust að það takist. Þetta mál
hefur enginn að móðurmáli.
Þá má nefna biblíu á gotnesku,
sem einnig er dautt Evrópumál,
sem líkist íslensku meir en nokkru
öðru máli í Evrópu.
Svo til ekkert er til af bók-
menntum á þessu máli, nema siit-
ur úr biblíuþýðingu (Ulfilas) frá
4. öld.
Loks má geta grænlenskrar
biblíu, en grænlenska er ein grein
af máli eskimóa við strendur norð-
ur-íshafs. Ekki er meiri munur á
grænlensku og öðrum málum
töluðum á eyjum norðan Kanada
og í Alaska en svo, að þessar þjóð-
ir skilja sæmilega mál þeirra allra.
Á sýningunni er einnig Guð-
brandsbiblía og fleira er tengist
biblíunni.
Sýningin er opin í Bókasafninu
alla virka daga kl. 9—21 og laug-
ardaga kl. 11—14 og stendur til
áramóta.
(Fréttatilkynning)
Sýningu Kjuregej Alexöndru í Ásmundarsal lýkur í kvöld.
Sýningu Kjur-
egej Alexöndru
lýkur í dag
Lesið úr leikriti
Magnúsar Jónssonar
SÍÐASTI dagur sýningar Kju-
regeju Alexöndru í Ásmundar-
sal er í dag.
Kl. 16.00 verða óvæntar uppá-
komur og kl. 18.30 munu Eyvind-
ur Erlendsson og Karl Guðmunds-
son leikarar lesa úr leikriti eftir
Magnús Jónsson sem nefnist
Fijálst framtak Steinars Ólafsson-
ar í veröldinni. Leiklesturinn er
lokaatriði á sýningu Kjuregeju
sem lýkur kl. 20.00.
I samtali við Morgunblaðið
sagðist Kjuregej Alexandra vilja
koma á framfæri þakklæti til allra
þeirra sem aðstoðuðu við sýningu
sína og dagskrána sem flutt var
í minningu Magnúsar Jónssonar.
SVS og Varðberg:
Landflótta Tékki ræðir um
þróunina í Evrópu írá 1968
Gegndi trúnaðarstörfum hjá Dubcek
Samtök um vestræna Samvinnu og Varðberg halda sameiginlegan
hádegisfund í Átthagasal Hótels Sögu laugardaginn 3. desember
1988. Salurinn verður opnaður kl. 12.
Jiri Pelikan
Gestur félaganna og framsögu-
maður á fundinum er Jiri Pelikan,
rithöfundur og fulltrúi ítalska sós-
íalistaflokksins á Evrópuþinginu,
fyrrum sjónvarpsstjóri í Tékkó-
slóvakíu og formaður utanríkis-
málanefndar tékkneska þjóðþings-
ins).
Framsöguerindi hans nefnist
„Frá Prag 1968 til Moskvu 1988“.
Erindið verður flutt á ensku og
ræðumaður svarar fyrirspurnum á
Orðagjálfur í nýrri Sturlungu
eftirMagnús
Oskarsson
Þeir gusa mest sem grynnst vaða,
segir gamalt máltæki. Ég er hvorki
hissa né hneykslaður á yfirborðs-
glamri stjórnmálamanna, sem ber-
sýnilega rista ekki djúpt og hafa
ekki mikið fram að færa. Þeim var
eigi gefin andleg spektin, og yfir það
reyna þeir að breiða með orðagjálfri
og hávaða. Ég er hins vegar bæði
hissa og hneykslaður á því, að þeir
skuli komast upp með þetta, og fara
með æðstu völd í þjóðfélaginu út á
kjaftavit.
Makalaust er t.d. að sjá þegar
Ólafur Ragnar Grímsson tekur við-
mælendur sína í málæðisþyrluflug í
stað þess að ræða efni máls. Eftir
lendingu standa þeir svo í svima og
moldroki og byija grátfegnir að tala
um allt annað. Dæmi um þetta er
viðtalið sem tveir ágætir fréttamenn
áttu nýlega við Olaf Ragnar um
ólympíumet spillingarinnar í kring-
um Stefán Valgeirsson. Öðrum
fréttamanninum varð á að kalla
Stefán nefndatröll (gott íslenzkt orð
og réttnefni), og þá lyftist þyrlan.
Er hún lenti var umræðuefnið orðið
spilling fréttamannsins, sem' svo
ógætilega hafði talað um engilinn
hvíta yfir sjóðum landsmanna.
Nú sýnist mér fjármálaráðherrann
Ólafur Ragnar Grímsson ætla að
blaðra sig heldur billega í gegnum
annað mál sem hann virðist ekki
hafa mikið vit á. Þegar félagi hans
í ríkisstjórninni, Jón Baldvin Hannib-
alsson, hefur sem fjármálaráðherra
að rú-ði ríkislögmanns og annars
hæstaréttarlögmanns við embætti
hans, áfrýjað máli Sturlu Kristjáns-
sonar til Hæstaréttar, þarf mikið
ofstæki og lítið lagavit til að hrifsa
málið úr höndum réttarins. Við skul-
um nú skoða, hvemig Ólafur Ragnar
reynir að kjafta sig út úr þessu.
Vill ekki agavald
í viðtali við Morgunblaðið 24.
nóvember sl. segist Ólafur ekki vilja
„taka við agavaldi" í þessu máli sem
Hæstiréttur úrskurðaði honum sem
ráðherra.
Með leyfí að spyija. Hvaðan kem-
ur Ólafi Ragnari sú vizka að Hæsti-
réttur kynni að úrskurða honum eitt-
hvert agávald yfir Sturlu eða öðrum
sem eins stæði á fyrir? Er það ekki
skoðun Ólafs að Sturla sé saklaus?
Það hlýtur að vera. Annars væri fjár-
málaráðherrann ekki að greiða hon-
um milljónir úr ríkissjóði og ókeypis
tveggja ára dvöl í útlöndum.
Og hvað með Sturlu? Er Ólafur
Ragnar ekki að svipta hann sigri í
Hæstarétti fyrst málstaðurinn er
svona góður? Eða var kannski
hættulegt að bíða með verðlaunaaf-
hendinguna þar til keppni lyki?
Þá er eftir að skoða hinn kostinn,
sem er þetta agavald sem fjármála-
ráðherrann vill ekki „taka við“ frá
Hæstarétti. Hugsunin er reyndar
óskýr og orðaskil óglögg í þyrlurok-
inu, en ég skil þetta þannig, að ráð-
herrann, þrátt fyrir málstaðinn góða,
útiloki ekki, að Hæstiréttur teldi
fjármálaráðherra hafa agavald í fjár-
málum ríkisins. En svoleiðis vald
kærir Ólafur Ragnar sig ekkert um
og bandar því frá sér með fyrirlitn-
ingu.
Þessa afneitun agavaldsins
rökstyður Ólafur í Morgunblaðsvið-
talinu með því, að prófmál verði að
byggja á „eðlilegum siðferðilegum
grunni". Enn koma áferðarfalleg
orð, sem ekki þola þvott. Á að skilja
þetta svo, að Ólafí Ragnari (eða
Stefáni Valgeirssyni) sé betur
treystandi til að meta siðferðilegan
grundvöll dómsmála en dómstólum
landsins?
Einstakt próftnál
{ umræddu viðtali segir Ólafur
Ragnar ennfremur:
„Það getur þurft að fara í próf-
mál til að fá úr því skorið, hvar
takmörkin á valdi embættismanna
eru og hveijar hlýðniskyldur þeirra
eru gagnvart ráðherrum og ráðu-
neytum."
Þetta er hárrétt. Mestan hluta
ævinnar hef ég sem lögfræðingur
fengizt við mál er varða stöðu, rétt-
Magnús Óskarsson
„Stendur ekkert annað
eftir en sá sannleikur,
að hann og annar
kommúnistaráðherra
hafa gefíð dómstólum
landsins langt nef í
þeim pólitíska tilgangi
að ná sér niðri á Sverri
Hermannssyni á kostn-
að almennings.“
indi og skyldur opinberra starfs-
manna. Upplagðara prófmál á þessu
sviði, en mál Sturlu fræðslustjóra
hef ég sjaldan séð. Alveg sérstaklega
á þetta við um þau atriði sem Ólafur
Ragnar nefnir í ofangreindri tilvitn-
un. En síðan byijar hann að blaðra
sig burt frá efninu. Prófmál verða
að eiga sér „eðlilegan aðdraganda"
segir hann, og þau mega ekki vera
flækt í „mjög viðkvæmar pólitískar
deilur". Enn er þörf á að grilla í
gegnum moldrykið.
Það getur alls ekki verið „eðlileg-
ur aðdragandi" að því að embættis-
maður sé sviptur stöðu sinni vegna
annarra eins ávirðinga og um var
deilt í Sturlumálinu. Þannig mál
hlýtur eðli sínu samkvæmt að vera
í meira lagi afbrigðilegt og eiga sér
óvenjulegan aðdraganda. Þá má
spyija hvort líklegt sé að slíkt mál
geti verið ópólitískt þegar einungis
er unnt með pólitísku valdi að svipta
menn starfi. Og ætli bið verði ekki
á máli af þessum toga sem ekki er
viðkvæmt,_ bæði persónulega og
pólitískt. Ég á tæpast von á því, að
slíkt óskamál komi upp í ráðherratíð
Ólafs Ragnars Grímssonar eða nokk-
urs annars fjármálaráðherra.
Ólafssturlunga þvegin
Að lokum staldra ég við eftirfar-
andi ummæli Ólafs Ragnars í Morg-
unblaðinu:
„ . .. kannski hefði gegnt öðru
máli, ef Hæstiréttur hefði verið
búinn að fjalla um málið, og ég
væri beinlínis að grípa inn í störf
réttarins."
Hér hefði margur annar leitað
ráða og þekkingar, áður en hann tók
til máls. Hvar átti nú Ólafur Ragnar
að stöðva Hæstarétt eftir að hann
var „búinn að fjalla um málið"? Sú
umfjöllun getur tæpast verið annað
en munnlegur málflutningur en að
honum loknum er mál tekið til dóms.
Til þess að „grípa inn í störf réttar-
ins“ þyrfti ðlafur að flytja málið
sjálfur eða a.m.k. vera viðstaddur
til að meta málflutninginn. Síðan
þyrfti snör handtök, því dómur getur
komið strax, og einhvem veginn
vefst þessi atburðarás fyrir mér.
Ólafur veit auðvitað ekkert um þenn-
an einfalda gang dómsmála, en
reiknar með því að sleppa á hunda-
vaði eins og venjulega.
Hér hefur verið brugðið út af
þeirri venju að taka þegjandi við
orðagjálfri Ólafs Ragnars Grímsson-
ar. Er það hefur verið þvegið burt
þessari Sturlungu hans, stendur ekk-
ert annað eftir en sá sannleikur, að
hann og annar kommúnistaráðherra
hafa gefið dómstólum landsins langt
nef í þeim pólitíska tilgangi að ná
sér niðri á Sverri Hermannssyni á
kostnað almennings.
Höfundur er borgarlögmaður.
eftir. Fundurinn er aðeins opinn
félagsmönnum í SVS og Varð-
bergi, svo oggestum félagsmanna.
Jiri Pelikan er fæddur 7. febrú-
ar 1923 í Olomouc (Olmiitz) á
Mæri (hinni fomu höfuðborg
Mæris og erkisbiskupssetri) í
Tékkóslóvakíu. Sextár. ára gamall
(1939) var hann orðinn félagi í
hinum ólöglega kommúnistaflokki
og tók þátt í mótspyrnu gegn
hemámi þýskra nasista. Gestapo
handtók hann í apríl 1940 og
næstu fimm árin sat hann í fang-
elsum eða fór huldu höfði. Eftir
stríð lauk hann stúdentsprófi og
hóf nám í stjórnmálafræðum við
háskólann í Prag. 1953 varð hann
framkvæmdastjóri og 1955 forseti
IUS (Intemational Union of Stud-
ents). 1963 varð hann sjónvarps-
stjóri tékkneska ríkisins og sama
ár var hann kosinn á þing, þar sem
hann varð síðar formaður utanrík-
ismálanefndar. Á aukaþingi tékk-
neska kommúnistaflokksins 23.
ágúst 1968 var hann kosinn í mið-
stjórn flokksins, en síðar lýstu
sovésk hernámsyfirvöld fundinn
ólöglegan.
Við innrás Sovétríkjanna og
annarra Varsjárbandalagsríkja inn
í Tékkóslóvakíu sumarið 1968 var
hann sviptur sjónvarpsstjórastarfi,
sendur úr landi og gerður menn-
ingarfulltrúi við tékkneska sendi-
ráðið í Rómaborg. Hann hélt enn
þingsæti sínu og 1969 neitaði
hann sem þingmaður að sam-
þykkja og lögbinda hernám sov-
éska innrásarliðsins. Hann var þá
rekinn úr kommúnistaflokknum,
umboð hans til þingmennsku gert
ógilt og að lokum var hann sviptur
tékkneskum ríkisborgararétti.
Hann varð þá pólitískur flóttamað-
ur á Ítalíu og gerðist þar sjón-
varpsfréttamaður, auk þess sem
hann ritstýrði tímaritinu
„Listy“,en það er málgagn tékkn-
eskra sósíalista í útlegð og and-
spymuhreyfingar sósíalista innan
Tékkóslóvakíu.
Hann er höfundur margra bóka,
svo sem „The Secret Vysocany
Congress“ (Penguin), „The
Czechoslovak Political Trials“
(Stanford), „Socialist Opposition
in Eastern Europe“ (Allison &
Busby), „S’ils me tuent“ [,,Ef þeir
drepa mig“] (Grasset) o.fl., auk
aragrúa tímaritsgreina.
1977 varð hann ítalskur ríkis-
borgari og frá 1979 hefur hann
setið á Evrópuþinginu, kosinn af
lista ítalska sósíalistaflokksins
(PSI). Þar á hann sæti bæði í
stjómmálanefnd og utanríkisvið-
skiptanefnd.
(Fréttatilkynning)