Morgunblaðið - 01.12.1988, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 1988
Bretar gramir belg-
ískum stíórnvöldum
Irskur prestur ekki framseldur til Bretlands
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaösins.
MARGARET Thatcher forsætis-
ráðherra hefur fyrirskipað sendi-
ráði Breta í Belgíu að undirbúa
skýrslu um þá ákvörðun belgískra
stjórnvalda að flytja kaþólska
klerkinn Patrick Ryan til Irlands
í stað þess að framselja hann yfír-
völdum í Bretlandi.
Að sögn breskra fjölmiðla var
belgíska dómsmálaráðuneytið hlynnt
Finnland:
Yerkfall
þaggarnið-
ur í ríkis-
útvarpinu
Helsinki. Frá Tom Kankkonen,
fréttaritara Morgunblaðsins.
ÚTVARPS- og sjónvarpssend-
ingar fínnska ríkisútvarpsins,
YLE, féllu niður í gær vegna
verkfalls fréttamanna. 1200
fréttamenn lögðu niður vinnu og
kröfðust 8% launahækkunar.
Verkfallið er mikill hvalreki fyr-
ir einkastöðvar sem notuðu tæki-
færið og lengdu útsendingartíma
sinn og fjölguðu fréttatímum.
Verkfallið lamar tvær sjón-
varpsrásir og þijár útvarpsrásir
finnska ríkisútvarpsins. Þriðja sjón-
varpsrásin sem fjármögnuð er með
auglýsingum stendur hins vegar
fyrir utan verkfallið. Einkasjón-
varpsstöðin MTV sem leigir send-
ingartíma hjá ríkisútvarpinu heldur
einnig úti sendingum þrátt fyrir
verkfallið.
Einkastöðvarnar eru himinlifandi
yfir verkfallinu. I Finnlandi eru tutt-
ugu einkaútvarpsstöðvar. Flestar
Qármagna starfsemina með auglýs-
ingum. „Ef þið farið í verfall þá
skuluð þið halda út fram á vor;“
sagði forsvarsmaður sambands
einkastöðva þegar vinnudeilan
hófst.
þvi, að Ryan yrði framseldur, en
Wilfried Martens, forsætisráðherra
Belga, kallaði saman ríkisstjórnar-
fund á föstudag, og á föstudags-
kvöldið var flogið með Ryan í vél
belgíska flughersins til Dyflinnar.
Yfirvöld á írlandi höfðu ekki látið í
ljós neinn áhuga á að fá Ryan, sem
er írskur ríkisborgari.
Ryan hafði verið í hungurverk-
falli í íjórar vikur og neitað að taka
við vökva í eina viku, og hugðu belg-
ískir læknar honum vart líf lengur,
þegar ákveðið var að flytja hann til
Irlands. Breskir íjölmiðlar telja, að
ástæða flutningsins sé ótti belgískra
yfirvalda við, að IRA hefði gripið til
hryðjuverka í landinu, ef Ryan hefði
látist þar.
Yfirvöld í Belgíu handtóku Patrick
Ryan í júní á þessu ári, vegna þess
að hann hafði komið inn í landið á
fölsku vegabréfi. Hinn 9. september
síðastliðinn fóru bresk yfirvöld fram
á, að hann yrði framseldur vegna
þátttöku í samsæri um morð og
vegna þess að hann hefði haft undir
höndum sprengiefni, sem tengdist
185 hryðjuverkum gegn breskum
borgurum. Einnig vildu þau yfir-
heyra hann um Eksund, bátinn sem
Frakkar stöðvuðu í október í fyrra
og reyndist fullur af sprengiefni og
vopnum ætluðum IRA.
Vangaveltur eru um, að nú stefni
í átök íra, Breta og Belga á leið-
togafundi EB á Rhodos á föstudag.
En þessi ákvörðun Belga veldur auk-
inni spennu í samskiptum Breta og
íra. Bresk yfirvöld hafa farið fram
á framsal Ryans. Irski dómsmála-
ráðherrann mun taka ákvörðun um
framsalið í þessari viku. Ef hann
fellst á það, mun það valda Charles
Haughey vandræðum á írska þing-
inu og í flokki hans. Ef ráðherrann
neitar, mun það valda vandræðum
í samskiptum yfirvalda á Bretlandi
og írlandi, og ýmsir þingmenn
Ihaldsflokksins munu neita að styðja
samkomulag Breta og Ira um Nórð-
ur-írland.
Fundur Æðsta ráðs Sovétríkjanna:
Arnold Ruutel, forseti Eistlands, flytur ræðu
gær. Hann varði gagnrýna afstöðu eistneska
nýrri stjórnarskrá fyrir Sovétríkin.
Reuter
sína í Æðsta ráðinu í
þingsins til draga að
Ruutel Eistlandsforseti
ver sjálfræði lýðveldisins
Moskvu. Reuter.
Forseti Æðsta ráðs (þings) Eistlands flutti ávarp á öðrum degi
funds Æðsta ráðs Sovétríkjanna i gær. Hann sagðist undrandi á
hörðum viðbrögðum Moskvustjórnarinnar við samþykktum eist-
neska þingsins þar sem m.a. er kveðið á um rétt Eistlendinga til
að beita ákvarðanir Kremlveija neitunarvaldi og full yfírráð lands-
manna yfír náttúruauðæfum sínum. Hann gagnrýndi ákveðin at-
riði í drögum að nýrri stjórnarskrá Sovétríkjanna en þeim hefur
vérið harðlega mótmælt af þorra Eistlendinga.
Forsætisnefnd Æðsta ráðs Sov-
étríkjanna lýsti því yfir á laugar-
dag að samþykkt Eistlendinga um
neitunarvald bryti gegn stjómar-
skránni. Ruutel var ómyrkur í
máli í gær. „Það er ekkert undar-
legt við þá staðreynd að við [Eist-
lendingar] skyldum leita eigin
GULLVÆG BOK
FYRIR. SUNNLENDINCA
SAGA ÞORLAKSHAFNAR
Þríggja binda sfórvirki, sunnlensk atvinnu- eg
menningarsaga gefin út að frumkvmði Ölfushrepps.
Bindin nefnast: Byggð eg búendur, Veiðistöð
og verslun, Örlög og atburðir.
Saga Þorlákshafnar er viðamik-
ið og margþætt verk, í senn safn
þjóðsagna frá Þorlákshöfn, sagn-
fræðileg úttekt á sögu staðarins,
þjóðháttarit um sjósókn fyrri tíma
þar sem útgerðarsagan er rakin
frá stofnun biskupstóls í Skálholti
til loka áraskipaútgerðar 1929,
og ævisögurit sögufrægra bænda
og sjósóknara í Höfninni. Saga
Þorlákshafnar er umfangsmikið
verk í íslenskri atvinnu- og menn-
ingarsögu. Hún lýkur upp dyrum
að heimi löngu genginna kynslóða
þar sem þær ganga fram í starfi
og leik, blíðu og stríðu, í hvers-
dagsleika og á örlagastundum.
SWJUHBl-GtóON
ORN OG
ÖRLYGUR
SIÐUMÚLA 11, SÍMI 8 48 66
leiða til að finna lausn á efnahags-
vandræðum okkar,“ sagði forset-
inn. „Þið hafið kynnt ykkur vel
samþykkt forsætisnefndarinnar
[um stjómarskrárbrotið]. Okkur
er það áhyggjuefni hve leiðin til
aukins lýðræðis virðist vera hlyk-
kjótt og torsótt...Þegar drögin að
nýrri stjórnarskrá voru gefin út
hófum við Ijörugar umræður í
Eistlandi. Mörgum fannst þau
geta stofnað sjálfræði lýðveldis
okkar í hættu.“
Ruute) gagnrýndi sérstaklega
ákvæði draganna um nýtt þing
Sovétríkjanna sem verða á í tveim
deildum. Sagði ■ hann tillögurnar
alls ekki hafa hlotið nægilega
umræðu. Á hinn bóginn lagði hann
þunga áherslu á stuðning Eist-
lendinga við umbætur, perestroj-
ku, Gorbatsjovs Sovétleiðtoga.
Aukinn stjórnmálaáhuga í Eistl-
andi mætti rekja til umbótastefn-
unnar og átti hann þar greinilega
við umsvif svonefndrar Þjóðarfylk-
ingar, er mjög hefur látið til sín
taka og m.a. staðið fyrir undir-
skriftasöfnun gegn stjórnarskrár-
drögunum. Forsetinn sagði að
ýmsar breytingar hefðu verið
gerðar á drögunum og væru Eist-
lendingar ánægðir með þær en
ekkert ságði hann um það hvort
hann myndi greiða atkvæði með
samþykkt þeirra. Fulltrúar flestra
Sovétlýðveldanna, sem eru alls 15,
hafa þegar lýst yfir stuðningi
sínum við drögin.
Ráðherrafimdur EFTA:
Skyr fyrirmæli um
fHverslun með fisk
Zílrích. Frá Önnu Bjarnadóttur, fréttarítara Morgunblaðsins.
RÁÐHERRAR EFTA-ríkjanna gáfu sérstakri nefiid, sem hefiir
Qallað um fríverslun með fisk síðan í sumar, skýr fyrirmæli um
að útfæra grundvallarreglur um fríverslun með fískaíurðir innan
EFTA án tillits til þess hvernig það snertir viðskipti við önnur
lönd. Var þetta samþykkt á tveggja daga fiindi í Genf nú í byijun
vikunnar. Nefhdin á að skila lokaskýrslu á vorfúndi fríverslunar-
samtakanna í Noregi í júní.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra fagnaði niður-
stöðu ráðherranna. „Svíar hafa
verið helstu andstæðingar okkar í
þessu rnáli," sagði hann. „Ut-
anríkisviðskiptaráðherra þeirra
hóf mál sitt á því að vara við að
þetta yrði útkljáð eitt og sér og
benti á að það gæti haft áhrif á
viðskipti EFTA og þriðju ríkja.
Við andmæltum fyrirvara ráð-
herrans og fengum okkar máli
framgengt. Það mun styrkja stöðu
okkar í viðræðum við Evrópu-
bandalagið þegar fríverslun með
fískafurðir verður komin á innan
EFTA.“ Svíar óttast samkeppni
frá Noregi, þar sem fiskiðnaður
er niðurgreiddur, þegar fiskvið-
skipti verða gefin fijáls.
Ráðherrarnir fjölluðu um ráð-
herrafund GATT í Montreal, sem
stendur fyrir dyrum. Annars
ræddu þeir um ýmis mál sem
snerta samskipti EFTA og Evr-
ópubandalagsins. Willy de Clercq,
sem fer með utanríkismál innan
framkvæmdastjórnar EB, átti
fund með ráðherrunum á mánudag
og kvaddi þá en hann lætur af
störfum um áramótin.