Morgunblaðið - 08.12.1988, Side 12

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. DESEMBER 1988
m
Morgunblaðið/Sverrir
Ný nryndverk
Reykjavíkurboi^ar
miyndlist
Bragi Ásgeirsson
Að Kjarvalsstöðum stendur nú
yfír sýning á innkaupum
Reykjavíkurborgar á myndverkum
á síðastliðnum fimm árum 1983—
1988. Að vísu er ekki um heild-
stæða sýningu að ræða, svo sem
stendur í formála sýningarskrár,
hvað sem það nú á að merkja, og
víst er að ýmislegt mun vanta, sem
keypt var á timabilinu.
Það er af hinu góða að setja
upp slíkar sýningar og í raun og
veru skylda og sjálfsagt mál, enda
víðast hvar regla í útlandinu. Við
það fá menn yfírsýn og þverskurð
yfír innkaup listasafna, sem síst
ætti að vera leyndarmál, enda
söfnin í opinberri eigu. Þá er og
hveijum sem vill frjálst að gagn-
rýna innkaupin — lofa þau eða
lasta á opinberum vettvangi, sem
bregst sjaldan að sé gert, því að
sitt sýnist hveijum.
Það hefur verið regla, frá því
að Kjarvalsstaðir tóku til starfa,
að kaupa mjmdir á listsýningum í
höfuðborginni og valið hefur list-
ráð Kjarvalsstaða annast og nú
síðast menningarmálanefnd
Reykjavíkurbprgar. Listráðunaut-
ar Kjarvalsstaða hafa og að sjálf-
sögðu ráðið mestu, en val þeirra
er háð samþykki nefndarmanna.
Áður sá Páll Líndal lögmaður
Reykjavíkurborgar um innkaupin
um árabil og hafði hér nokkuð
fíjálsar hendur. Fórst honum það
svo vel úr hendi að eigi hefur ver-
ið gert betur síðar, þótt margir
hafí verið um hituna og lagt góð
orð að.
Þetta er hér sagt vegna þess,
að því miður virðist sem innkaup-
um borgarinnar hafí stórum hrak-
að við þessar breytingar eða ný-
skipan og hlýtur ástæðuna að vera
að fínna í röngum stefíiumörkum
og misskildu lýðræði.
Nú verða þær raddir t.d. stöðugt
háværari, að þessi og hinn eigi svo
og svo margar myndir á listasöfn-
um, en aðrir minna og sumir ekk-
ert — en mun minna er talað um
vægi listaverkanna eða stöðu og
styrk viðkomandi listamanns. Má
helst halda af máli sumra, að hér
skuli farið eftir kvótareglunni —
og er þá stutt í það, að listamenn
geti farið að höndla með kvóta sinn
fyrir næstu ár, er blankheit sækja
að!
Þetta er nú í gamni sagt, en
öllu gamni fylgir þó nokkur al-
vara, enda veit ég ekki um nein
alvörulistasöfn, sem fara eftir
slíkri reglu, enda væru þau dauða-
dæmd um leið.
Sérstaða borgarlistasafns er að
sjálfsögðu sú, að það kaupir öðru
fremur eftir listamenn á höfuð-
borgarsvæðinu, en þó ætti ekkert
að vera til fyrirstöðu að leita út
fyrir mörkin, þegar ástæða þykir
til. Er t.d. mikil prýði að mynd
Færeyingsins Ingálvs af Reýni á
þessari sýningu.
Þegar sýningin er skoðuð, þá
virðist of mikil áhersla hafa verið
lögð á það að kaupa myndir á sýn-
ingum, burtséð frá því hve valið
orkar oft tvímælis. Helst vildi
maður alls ekki hafa rekist á
myndir ýmissa listamanna í þessu
samsafni, vegna þess að viðkom-
andi eru svo miklu betri listamenn
en verkin gefa til kynna, og á
stundum eru þetta algjör undir-
málsverk frá þeirra hendi.
Að mínu viti á að leggja höfuð-
áherslu á, að hver og einn góður
listamaður sé rétt kynntur jafnvel
þótt ýmsu verði að fóma til að
gera það mögulegt.
Og til þess þarf innkaupanefnd-
in að hafa opin augu og þá einnig
fyrir því, sem listamenn eru að
gera og hafa gert, sem fengur er
að fyrir borgarlistasafn að eiga.
Hér þurfa engar sýningar að koma
til.
Veit ég til þess, að ýmsir hinna
eldri listamanna eru í toppformi
um þessar mundir og hafa verið á
undanfömum árum, án þess að
einnar einustu myndar eftir þá sjái
stað í þessu samsafni.
Þá þarf ég að huga að ýmsum
gloppum, sem farsælast væri að
fylla í fyrr en síðar, því að við
eðlilega þróun má búast við því,
að borgarlistasafn verði byggt í
framtíðinni. Slíkt getur gerst fyrr
en nokkum gmnar, svo sem þróun-
in er í heiminum í dag, er risavaxn-
ar menningarmiðstöðvar spretta
upp um víða veröld og aðsókn að
þeim gífurleg.
Og með vísun til þess síðasta
þá hlýtur að vera eitthvað að hér
á hjara veraldar í ljósi lítillar að-
sóknar að flestum listasöfnunum
og síminnkandi aðstreymis fólks á
Kjarvalsstaði, sem hér eru til um-
ræðu. Stofnunin virðist nefnilega
alls ekki hafa það aðdráttarafl,
sem hún ætti skilyrðislaust að
hafa, og ber að fínna ástæðuna
og leitast við að bæta úr.
Kannski eru húsakynnin of þung
og ekki gert nægilega mikið fyrir
þá, sem leggja leið sína þangað.
Að minnsta kosti er það sorglegt,
er settar eru upp stórar sýningar
með æmum tilkostnaði, en hið
mikilvægasta, sem em borgarbúar
sjálfir, er víðs Jjarri, illu heilli.
Ekki geri ég upp á milli mynda
í þessum pistli, enda annað mikil-
vægara, sem ég vildi leggja áherslu
á, sem er að of fáir myndlistar-
menn halda höfði í þessari saman-
tekt, því að kaupgleði og pólitískur
þiýstingur (einnig listpólitískur)
virðist vera og hafa verið fullmikill.
Sýningarskráin er alltof stór og •
óhandhæg og ýmsar villur í henni,
t.d. hefur mynd undirritaðs alltaf
borið nafn (Glóhitun), enda máluð
undir sérstakri og sterkri lifun.
INNKAUP
OG GJAFIR
I tveimur efri sölum Listasafns
íslands getur þessar vikumar að
líta yfírlit yfír innkaup safnsins og
gjafírtilþess áámnum 1987-88.
Hvað gjafír snertir vegur opnun
hinnar nýju byggingar þyngst á
metunum, og þó er sýningin ekki
heildstæð, þar sem vantar t.d. gjöf
hins ágæta danska málara Mogens
Andersen ásamt fleim. Ég hef
áður tekið til meðferðar þá áherslu,
sem safnið leggur nú á að troða í
gloppur, enda hefur það nú meira
umleikis til innkaupa en í annan
tíma. Slíkt er mjög til góðs og eink-
um ef það gerist á breiðum gmnd-
velli, en ekki einungis til að hygla
einum listahóp, sem helst virðist
vilja yfírtaka safíiið með öllu.
Það sem maður tekur einkum
eftir við sköðun þessarar sýningar
em takmarkanir safnsins, sem er
höfuðókostur þessarar fögm bygg-
ingar. Það er t.d. ákaflega erfítt
að koma fyrir ósamstæðum verk-
um svo að vel fari og er mjög
áberandi f sal númer fjögur, en
hér kemur einnig til full opin upp-
henging, þannig að mannleg mis-
tök hafa hér sitt að segja.
Mynd Erró nýtur sín t.d. ólíkt
betur ein sér eins og að hún hékk
uppi áður og líður hreint illa innan
um allar þessar „malerísku" tilfær-
ingar allt um kring.
Val mynda er ég miklu sáttari
við en t.d. hvað innkaup á Lista-
safn Reykjavíkurborgar snertir,
enda meira I húfi hér, en margt
vantar þó að mínu viti. Það er þó
fremur persónulegt mat en áfellis-
dómur. Hið sérstæða málverk
Hrings Jóhannessonar kom mér
annars langsamlegast mest á
óvart, en það er einmitt keypt á
vinnustofu hans en ekki á sýningu,
svo að í þessu tilviki hefíir inn-
kaupanefndin haldið/vöku sinni._
Jafnmikið kom mér það á óvart,
hve iila mynd Sigurðar Örlygsson-
ar er hengd upp í þriðja sal, og
þótt boginn í bakgrunninum sé
dálítil afsökun, þá hefði verið hægt
að hylja hann á einhvem hátt til
að allt málverkið kæmist á sjálfan
flekann.
Morgunblaðið/Sverrir—
Málverkið nýtur sín þannig alls
ekki og þyrfti að auki miklu stærri
sal, sem ekki er til í húsinu og
bíður því framtíðarrýmis. Ýmsa
gamla kunningja er ánægjulegt að
sjá eins og t.d. hjarta Jóns Gunn-
ars og flugur Magnúsar Tómas-
sonar.
Það var vel til fallið að hafa
þessa sýningu, en kannski hefði
mátt bíða þar til mögulegt hefði
verið að fylla allt húsið — einnig
er mögulegt að taka einn sal und-
ir árleg innkaup, svo sem víða er
gert en fráleitt að sýna ekki allt.
Samantektin er vel þess virði,
að fólk taki sig til nú í skammdeg-
inu og heimsæki þetta þjóðarstolt
okkar — aðsóknin á safnið sýnir
og, að einmitt þannig eigi listasöfn
að vera — fögur og hlýleg.
Síðasti Gesturinn
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Gestur
íslenskur fróðleikur gamail og
í nýr. V.
, Gils GuðmwMÍsson safítaði efíiinu.
i Iðunn. Reykjavík. 1968, 229 bls.
Safnandi skýrir firá því í eftirmála
að með þessu bindi, sem er hið
fimmta í röðinni undir heitinu Gest-
ur, sé lokið þessu safhi ísienskra
fróðleiksþátta. Við því er auðvitað
lítið að segja. Gestur er þó kvaddur
með nokkrum söknuði, þvf.að vissu-
lega hefur Gils Guðmundsson dregið
saman mikið og gott efni í þetta
safnrit, sem er bæði ánægjulegur
og fróðleiksaukandi lestur. En eink-
anlega hef ég þó hrifist af því hversu
margir höfundanna hafa verið ágæt-
lega ritfærir. Gjaman hefði maður
óskað framhalds.
Þessi síðasti Gestur stendur síst
að baki hinum fyrri. Haraldur
Stígsson á hér skemmtilega rituð
Minningabrot frá æskuárum sínum
á Homströndum. En Haraldur átti
einnig gott efni í fyrri bindum. Ein-
ar Sigurfínnsson, faðir Sigurbjamar
biskups, segir hér ágæta vel frá §ór-
um skipströndum á Meðallands-
Qörum. Þá eru stuttar greinar eftir
Jórunni Jónsdóttur kennara (Stúlka
Gils Guðmundsson
f Möðruvallaskóla), Gerði Magnús-
dóttur (Kjallarabúar), síra Siguijón
Einarsson (Kosningadagur í Arn-
arfirði), síra Jóhannes L.L. Jó-
hannsson, málvísindamann (Ævi-
ferill lærdómspilts). Ágúst Þor-
valdsson, fyrrum alþingismaður, rit-
ar um furðufuglinn Langstaða-
Steina. Jón Guðmundsson fyrmrn
veitingamaður í Valhöll segir frá
sveitalffi í byrjun 19. aldar. Tvær
greinar eru um upphaf togveiða á
Halamiði, eftir tvo kunna skipstjóra
á fyrri hluta aldarinnar. Halldór
Kristjánsson riflar upp hálfkúnstug
málaferli gegn Sighvati
Grímssyni fræðimanni. Þá er fjör-
lega rituð frásaga Guðmundar
Bjömssonar landlæknis af veiðiferð
hans með botnvörpungnum Snorra
Sturlusyni út á Svið. Ólafur Daví-
ðsson, hinn kunni þjóðsagnasafnari,
á hér tvær ritgerðir, þar sem greint
er frá tveimur af elstu erlendum
skáldsögum um íslendinga („Sá
fslenski Robinson..." og „Ás-
mundar saga Thyrsklingssonar").
Hafa það verið býsna kúnstug skrif
og þættu fáfengilegar bókmenntir
nú á tíð. Tvær greinar á safnandinn
sjálfur. Er önnur um Óla Worm,
en hin segir af tugthúsmálum í
Reykjavík.
Nokkrar fleiri atuttar greinar eru
í þessu riti, en ég læt hér staðar
numið í upptalningu.
Af þessu má sjá að þetta er hið
efnismesta og eigulegasta rit. Safn-
andinn hefur vissulega verið fundvís
sem fyrri daginn. Skilmerkilega er
gerð grein fyrir höfundum og hvar
og hvenær efnið hefur birst áður,
hafi það áður verið prentað eða hve-
nær það var í letur fært. í bókarlok
er nafnaskrá eins og vera ber um
vandaða útgáfu. ,