Morgunblaðið - 08.12.1988, Page 37

MORQyNJjlAÐp, FI^TUpAGUR 8. Ij^^fi,j.^8
M
Pressens Bild
Sænska herskipið Vasa, sem sökk i sinni fyrstu siglingu árið
1628 og fannst árið 1961, er hér flutt inn í nýja byggingu sem
reist var sérstaklega til að hýsa það. Vasa verður þar til sýnis
fyrir almenning árið 1990.
Svíþjóð:
Síðasta sigling
herskipsins Vasa
Stokkhólmi. Frá Claus Laurén.
HERSKIPIÐ Vasa, sem Gústaf II Svíakonungur lét smíða, er á
margan hátt táknrænt fyrir hið forna stórveldi Svía. Skipið hlaut
sömu örlög og margir fallegir stórveldisdraumar. Þetta glæsilega
skip sökk i höfii Stokkhólms í sinni fyrstu siglingu árið 1628 en
nú 360 árum sfðar hefur því verið komið fyrir í nýiri byggingu
þar sem það verður framvegis til sýnis.
Konungurinn hafði skipað svo viði og ákvað að reyna að ná skip-
fyrir að bæta skyldi þriðja þiifar-
inu fyrir fallbyssur á skipið. Þetta
átti að verða stærsta herskip
heims en þyngdarlögmálið lét til
sín taka. Yfirbygging skipsins var
svo þung að því hvolfdi starx er
vind tók að hreyfa.
Menn höfðu haft efasemdir um
sjóhæfni skipsins en enginn þorði
að færa það á tal við konunginn.
Það hefði líklega kostað þá höfuð-
ið. Því fór svo að fjöldi manna
drukknaði þegar skipið sökk.
Hægt hefði verið að koma í veg
fyrir þetta slys með því að setja
ballest í skipið en menn áræddu
ekki vefengja visku konungsins.
Næstu áratugina var af og til
reynt að ná skipinu upp úr sjónum
en tækninni var nokkuð áfátt á
þeim tíma. Þremur öldum síðar
tókst að ná fimmtíu fallbyssum.
Síðan féll skipið í gleymsku þar
til árið 1956, er maður að nafni
Anders Franzén bytjaði að slæða
höfnina eftir að hafa lesið um
örlög skipsins.
Franzén fann flísar úr gömlum
mu upp. Hann losaði skipið af
botninum og flutti það í átt að
Kastalahólmi. Þar lá skipið á tíu
metra dýpi uns því var lyft úr
sjónum árið 1961.
Þá hófust tímafrekar, dýrar og
erfiðar viðgerðir og næstu þrjátíu
árin flykktust ferðamenn að skip-
inu til að beija það augum. Á
þriðjudag var skipið loks flutt að
nýrri byggingu, sem reist hefur
verið yfír það í nágrenninu. Meðan
beðið var eftir því að skipið yrði
fært inn í bygginguna, sem ekki
var alveg tilbúin, stóðu hópar
blaðamanna og ljósmyndara í ná-
grenninu og biðu þess að skipinu
hvolfdi í annað sinn. Það hefði
að sönnu verið fréttaefni.
Byggingin er að hluta til undir
sjávarmáli og því þurfti að styrkja
hana til að koma í veg fyrir að
sprungur mynduðust. Tölvur sjá
um að hitastigið sé ávallt hæfílegt
til að tryggt sé að viðurinn
skemmist ekki af völdum hita-
breytinga. Vasasafnið verður opn-
að fyrir almenning árið 1990.
Bretland:
Á að leggja Englandsbanka niður?
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, Créttaritara Morgunblaðsins.
LEIÐIN til að vinna bug á verð-
bólgunni er að einkavæða prent-
un peninga, að því er segir í
nýju riti eftir Kevin Dowd, hag-
fræðing við háskólann í Notting-
ham, sem Institute of Economic
Affairs í Lundúnum gefúr út.
Höfundurinn segir, að Englands-
banki hafí staðið sig jafnilla og
mörg önnur ríkisfyrirtæki og tapað
stórfé í gegnum tíðina. Sá siður
flármálaráðherrans núverandi að
hækka vexti geri aðeins illt vera.
í ritinu er lagt til, að markaðsöfl-
unum verði leyft að leysa þennan
vanda. Englandsbanki verði lagður
niður og ríkið svipt valdi til að gefa
út peninga. Ríkið heimili nokkrum
bönkum að gefa út peningaseðla
eins og þeir vilji og láti síðan mark-
aðinn ráða, hvaða mynt haldi velli.
Þetta fyrirkomulag stöðvi allan
óeðlilegan vöxt í hagkerfmu, dragi
úr þrýstingi sem veldur verðbólgu
og auki það traust, sem borið sé
til gjaldmiðilsins á Bretlandseyjum.
Dowd telur, að í markaðskerfí
þurfi verð að skila réttum boðum
til kaupenda. Til að það gerist þurfi
stöðuga mjmt, sem ekki fái þrifíst
við núverandi kerfi.
Þekktasti talsmaður þessarar
hugmyndar er F. A. Hayek. Charles
Goodhart, prófessor við hagfræði-
skólann í Lundúnum, segir marga
hagfræðinga aðhyllast þessa hug- __
mynd og hún sé vel framkvæman-
leg. Talsmaður Englandsbanka hló,
þegar T/ie Sunday Times hafði sam-
band við hann í tilefni af útkomu
ritsins. Talsmaður fjármálaráðu-
neytisins taldi hugmyndina fráleita.
Árið 1977 lagði Institute of Ec-
onomic Affairs til, að Breska stálfé-
lagið yrði selt. Þá var sú uppá-
stunga talin hlægileg.
Pakistan:
Sameínast í forsetakjöri
Islamabad. Reuter.
BENAZIR Bhutto, forsætisráðherra Pakistans, og andstæðingar
hennar á þingi ætla að standa saman að endurkjöri Ghulams Ishaq
Khan sem forseta 12. desember nk. Tikka Khan, ráðgjafí Bhuttos
og fymun yfirmaður hersins, hafði hug á að bjóða sig fram til
embættisins en hefúr nú lagt þau áform á hilluna.
Ishaq Khan var forseti öldunga- um að draga úr óvild milli þeirra
deildar þingsins en tók við forseta- tveggja fylkinga, sem börðust í
embættinu í ágúst sl. vegna frá- síðustu kosningum. Talsmaður
falls Zia-ul-Haqs, leiðtoga her- Bhuttos sagði á þriðjudag, að Tikka
stjómarinnar, en hann lét lífíð í Khan, sem gat sér gott orð í stríðinu
flugslysi. APP-fréttastofan pakist- við Indveija árið 1965, hefði verið
anska segir, að Ishaq Khan hafi skipaður ríkisstjóri í Punjab, fjöl-
reynst mannasættir og gert sér far mennasta ríkinu.
ÁÐ NOTTU OG DEGI
SUPERGLANDIN HUÐNÆRlNG inniheldur GLA (Gammalínólsýru),
sem er fjölómettuð fitusýra. GLA er líkamanum eiginleg og hvert'ur því strax
inn í húðina í stað þess að liggja utan á.
Superglandin húðnæring
• Hindrar öldrun húðarinnar fyrir tímann
• Kemur í veg fyrir uppþornun og eykur mýkt húðarinnar
• Eykur blóðstreymi og styrkir frumuveggina
Superglandin húðnæring er heilsuvara og sænskir læknar og húðsérfræðingar hafa
mælt með notkun hennar við margskonar húðvandamálum.
Superglandin
gjafapakknin" ‘
10%
afsláttur
Dagkrem,
næturkrem og
næringarhylki.
Dagkrem, næturkrem og næringarhylki.
INNFLUTNINGSVERSLUN
Kristm SÍMI 611659
Skólabraut 1 • 170 Seltjarnarnes