Morgunblaðið - 09.12.1988, Blaðsíða 18

88&LflaaM383<3 (6 flU0AaUT8Ö3 .aiOAJaVíUOflOM
—MORGUNBtABIÐ,~FÖSTUDAGUR~9. DESEMBER 1988
RaJ&nagnseftirlit rfldsins:
Jólaljós og skreytingar
Q
0,5m|
MAX 60 W
Tákn fyrir tvöfalda einangrun
Tákn fyrir lágmarksfjarlægð kastara frá brennanlegu efni
(t.d. 0,5m; 0,8m; osfr.)
Hámarksstærð peru í tiltekin lampa
Tákn fyrir jarðtengingu
Ljósasamstæður (seríur)
Ljósasamstæður eru prófunar-
skyldar hjá Rafmagnseftirliti ríkis-
ins. Seljendur eiga að geta sýnt fram
á að ljósasamstæður hafi hlotið við-
urkenningu. Viðurkenndum sam-
stæðum eiga að fylgja upplýsingar
og leiðbeiningar á íslensku.
Ljósasamstæður til inninotkunar
eru tengdar við raflögn hússins, þ.e.
220 volta spennu. Margar samstæð-
ur eru þannig gerðar, að það getur
logað áfram á töluverðum hluta
þeirra, þótt ein eða fleiri perur bili.
Á þessu þarf að hafa gát, því að
spennan hækkar á þeim perum, sem
áfram logar á. Það hefur í för með
sér óeðlilega hitamyndun, sem ýmist
getur sprengt perumar eða brætt
peruhöldumar og þannig valdið
íkveikju. Því er mikilvægt að skipta
strax um bilaðar perur. Kaupið vara-
perur af réttri gerð fyrir hveija ljósa-
samstæðu.
Útiljósasamstæður þarf að festa
vandlega, svo að þær sláist ekki til
í vindi og perumar lemjist utan í
harða fleti. Útisamstæður eiga að
sjálfsögðu líka að vera viðurkenndar
af Rafmagnseftirlitinu. Þar skiptir
miklu máli að peruhöldumar séu
vatnsþéttar, svo og öll samskeyti. í
vandaða og viðurkennda útisam-
stæðu er notuð gúmmítaug en ekki
plasttaug. Ef pera brotnar í 220
volta samstæðu getur myndast út-
leiðsla, t.d. við svalahandrið úr jámi.
Skiptið strax um brotnar perur, en
munið að taka úr sambandi á meðan.
Lágspenntar útiljósasamstæður
þurfa einnig að fá viðurkenningu frá
RER. Þar þarf að gæta sömu hluta,
skipta um brotnar eða dauðar pemr
og gæta þess að ekki séu tengdar
fleiri samstæður við hvem spennu-
breyti, en ætlast er til af framleið-
anda. Varist að nota aðra spenna en
þá, sem fylgja samstæðunum. Þeir
geta verið varasamir, enda þótt þeir
gefi 24 volt.
Önnur lýsing
Það vill oft gleymast, að lampar
eru framleiddir^ fýrir tiltekna gerð
og stærð pem. Á vönduðum lömpum
má oftast fínna merkingu sem til-
greinir pemstærð, t.d. MAX 60 W —
hámarksstærð 60 vött. Þetta skiptir
vemlegu máli. Of stór pera veldur
óeðlilegri hitamyndun og getur leitt
til íkveilqu. Um þetta em því miður
allt of mörg dæmi.
Þegar um ljóskastara er að ræða
koma fleiri merkingar til athugunar
en um gerð og stærð pem. Sérstök
merking er um lágmarks-fjarlægð
lampans frá brennanlegu efni. Á
bandstrikinu er tala, oft 0,5 m eða
0,8 m. Þessi tala táknar, að lág-
marksfjarlægð kastarans frá brenn-
anlegu efni er 50 sm eða 80 sm,
eftir atvikum. Vanhirða á þessu sviði
hefur einnig haft í för með sér
íkveikjur og eldsvoða. í þessu sam-
hengi má geta þess, að nú er að
færast í vöxt notkun lágspenntra
lampa, fyrst og fremst í verslunum,
en einnig í heimahúsum. Þessir lamp-
ar em prófunarskyldir. Þrátt fyrir
lága spennu, hitna þessir lampar
talsvert, og því gilda um þá reglur
um kastara, eins og áður var Iýst.
Geislinn frá þessum lömpum getur
hæglega kveikt í brennanlegu efni,
ef hann er hafður of nálægt. Þá
hefur einnig komið fyrir, að pemr
lágspenntra lampa hafa spmngið
með þeim afleiðingum, að heit brotin
hafa kveikt í eldfimum efnum. Því
þarf að huga vel að staðsetningu
lampanna með þetta í huga.
Fjöltengi
Um hátíðir skapast aukin þörf
fyrir fjöltengi á heimilum. Þá ber að
hafa í huga að ofhlaða ekki á eina
tiltekna grein, því þá skapast leið-
indi, vegna þess að öryggi bráðna,
eða sjálfvöram slær stöðugt út. Of-
hlæði á einn tengil getur líka haft í
för með sér upphitun á leiðslum, sem
getur valdið íkveikju. Þá ber einnig
að hafa í huga í sambandi við fjöl-
tengi, að þau verða að vera í sam-
ræmi við aðra hluta lagnarinnar, þ.e.
tengla og klær, því mikilvægt er, að
jarðtenging sé ekki rofin milli tækis
og tengils, með því að nota t.d. ójarð-
tengda millisnúm.
Eldhúsið
Margir húsbmnar hafa átt upptök
sín í eldhúsinu, oft fyrir gleymsku
eða vangá. Því er ráð að hafa þar
fastmótaðar umgengnisvenjur, ekki
síst ef böm em á heimilinu: Slökkva
alltaf á eldavélarhellum strax að lok-
inni notkun. Skilja aldrei eftir eld-
fíma hluti á eldavélinni, svo sem
plastílát, heklaða dúka eða dagblöð-
in. Þá þarf að muna að taka laus-
tengd tæki úr sambandi við tengil,
þrátt fyrir að slökkt sé á þeim, tæki
eins og hraðsuðuketil, brauðrist,
hrærivél o.þ.h.
mwii.m
Sigurður A. Magnússon
ÆVIOGSTARF
Trúarkraftur og orðsnilld séra Sigurbjöms
Einarssonar biskups hefur látið fáa
íslendinga ósnortna. Að baki þessa meistara
orðsins liggur svipvindasamur og fjölþættur
æviferill, sem Sigurður A. Magnússon
bregður hér ljósi á.
Æviskeið séra Sigurbjöms hefur legið um
kröpp kjör bemskuára í Meðallandi, erfið
námsár í Reykjavík og Uppsölum,
prestskaparár á Skógarströnd og í
Reykjavík, kennsluár í Háskóla íslands og
langan embættisferil á biskupsstóli. Inn í þá
fjölskrúðugu sögu fléttast þættir úr
þjóðvamarbaráttunni og baráttunni fyrir
endurreisn Skálholtsstaðar.
Höfundur bregður upp sérlega ljósri og
blæbrigðaríkri mynd af séra Sigurbimi í þeim
margvíslegu hlutverkum, sem hann hefur
gegnt og bregður um leið birtu yfir marga
málsmetandi samferðamenn hans.
í bókinni em yfir 100 ljósmyndir.
Nóbelsverðlaunahafinn
Isaac Bashevis Singer:
JÖFUR SLÉTTUNNAR
Sagan gerist á löngu liðnum tímum á söguslóðum
þar sem fólk er að feta sig út úr myrkviði hjátrúar,
fáfræði og frumstæðra lifnaðarhátta. í heimi þess
togast á lágar hvatir og háleit markmið. Þessi nýja
saga Singers er sjöunda bók hans, sem Hjörtur
Pálsson hefur þýtt. JÖFUR SLÉTTUNNAR
staðfestir eftirfarandi ummæli bandaríska
stórblaðsins NEW YORK TIMES: „Singer er
höfundur, sem skrifar í anda hinnar miklu
frásagnarhefðar. Þar er mitt á meðal vor ósvikinn
listamaður, sem á erindi að gegna í bókmenntunum".
Yerðlaunahafi Norðurlandaráðs
AnttiTuuri:
VETRARSTRÍÐIÐ
Bókin segir frá því hvemig óbreyttur hermaður upp-
lifir hinn skelfilega hildarleik þegar finnska þjóðin
þurfti að verjast innrás sovétmanna veturinn 1939-40.
Vetrarstríðið stóð einungis í 105 sólarhringa, en er ein-
hver mannskæðasta og grimmilegasta orrahríð, sem háð
hefur verið. Sagan sýnir á áhrifamikinn hátt æðruleysi
þess manns, er leysir af hendi það hlutverk, sem
honum er ætlað að gegna í þágu föðurlandsins, en að
vísu er ekki laust við að kaldhæðni og beiskju gæti
stundum frammi fyrir yfirþyrmandi ofurefli.
Þýðandi sögunnar er Njörður P. Njarðvík.